‘Thất bại thập kỷ’ khiến Elon Musk xấu hổ ê chề với cả thế giới: ‘Thùng thép di động’ nặng 3 tấn ế ẩm, cả đế chế Tesla chịu trận

Danh sách những “thảm họa” nổi tiếng trong ngành ô tô dài và đầy giai thoại. Đầu tiên có thể kể là những cái tên như chiếc Edsel của Ford (chiếc xe bị quảng cáo thổi phồng quá mức rồi bị chê hình dáng như chiếc bồn cầu), chiếc Pinto dễ phát nổ, và mẫu SUV lai xấu xí Pontiac Aztek của General Motors. Ngay cả chiếc DMC-12 bằng thép không gỉ bóng loáng của John Delorean, nổi tiếng nhờ loạt phim “Back To The Future”, cũng là một cú trượt doanh số khiến công ty phá sản.

Giờ đây, Tesla Cybertruck – “đứa con cưng” của Elon Musk, trông như một thùng rác biết chạy đã leo lên đứng đầu danh sách đó.

Sau hơn một năm được tung ra thị trường, doanh số của mẫu xe nặng 3 tấn Tesla Cybertruck, với giá khởi điểm từ 82.000 USD, thấp đến mức buồn cười so với những gì Elon Musk từng dự đoán. Với chất lượng bị đánh giá tệ hại – đã bị triệu hồi tới 8 lần chỉ trong 13 tháng qua, lần gần nhất là do các tấm thân xe bị rơi ra và thiết kế gây tranh cãi, Cybertruck đã trở thành đề tài chế giễu của giới hài kịch.

Khác với những “thảm họa ô tô” trong quá khứ chỉ đơn thuần là xấu hoặc ế ẩm, chiếc bán tải của Musk còn trở thành tâm điểm trong các cuộc biểu tình toàn cầu chống lại Tesla – bắt nguồn từ vai trò của ông trong việc sa thải hàng loạt nhân sự liên quan đến DOGE, cũng như quan điểm chính trị thân MAGA (Make America Great Again).

KHÔNG NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG

“Nó xứng đáng đứng cạnh Edsel”, Eric Noble, Chủ tịch hãng tư vấn CARLAB và là giáo sư tại trường ArtCenter College of Design ở Pasadena, California (nơi trưởng bộ phận thiết kế Tesla Franz von Holzhausen – người tạo hình cho Cybertruck từng theo học) nhận xét. “Đây là một cú vung tay lớn… và một cú trượt lớn”.

Trước đó, vào tháng 11/2019, khi thông tin về sản phẩm mới Cybertruck, Elon Musk hùng hồn tuyên bố: “Tôi hoàn toàn không làm bất kỳ nghiên cứu thị trường nào cả”.

Nếu chỉ xét về doanh số, Cybertruck của Musk thậm chí còn tệ hơn cả Edsel – cái tên đã trở thành biểu tượng của một sản phẩm thất bại thảm hại. Năm 1958, Ford kỳ vọng bán được 200.000 chiếc Edsel mỗi năm, nhưng chỉ đạt 63.000. Doanh số sụt giảm nghiêm trọng trong năm 1959 và thương hiệu này bị khai tử vào năm 1960.

Về phần mình, Musk từng dự đoán Cybertruck có thể đạt doanh số 250.000 xe mỗi năm. Nhưng thực tế là Tesla chỉ bán được chưa đến 40.000 xe trong năm 2024, năm đầu tiên sản phẩm này được bán đầy đủ. Không có dấu hiệu nào cho thấy doanh số đang tăng, khi lượng xe bán ra trong tháng 1 và 2 còn giảm, theo dữ liệu từ Cox Automotive.

Doanh số toàn cầu của Tesla cũng đang lao dốc trong năm nay – giao hàng trong quý đầu tiên giảm 13% xuống còn 337.000 xe, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng chung là 408.000. Tesla không công bố riêng doanh số Cybertruck, mà gộp chung với Model S và Model X – phân khúc cao cấp nhất của hãng. Tuy nhiên, nhà phân tích Ben Kallo của Baird cho biết doanh số Cybertruck rõ ràng đã bị ảnh hưởng trong quý này do các đợt triệu hồi và sửa chữa. Tesla hiện chưa đưa ra phản hồi.

Tình trạng chững lại theo quý càng làm nổi bật thực tế rằng kết quả thực tế của Cybertruck chẳng ăn nhập gì với những tuyên bố khoa trương của Musk.

“Nhu cầu vượt ngoài sức tưởng tượng”, Musk từng mạnh miệng tuyên bố trong cuộc họp báo cáo kết quả kinh doanh vào tháng 11/2023, ngay trước khi những chiếc Cybertruck đầu tiên được giao đến tay khách hàng. “Chúng tôi đã có hơn 1 triệu người đặt trước chiếc xe này”.

Với kỳ vọng vào doanh số lớn, Tesla thậm chí đã điều chỉnh nhà máy Gigafactory ở Austin để có thể sản xuất tới 250.000 chiếc Cybertruck mỗi năm – một khoản đầu tư cho năng lực sản xuất khó có khả năng thu hồi vốn.

“Họ không chỉ nói rằng muốn bán nhiều — họ còn chuẩn bị sẵn sàng để bán nhiều”, nhà nghiên cứu ngành ô tô Glenn Mercer, người đứng đầu hãng tư vấn GM Automotive tại Cleveland nhận định. Nhưng giả định về một nhu cầu khổng lồ hóa ra lại là sai lầm. Họ cũng không lường trước được những rào cản do chính mình tạo ra, càng làm doanh số sụt giảm.

Một trong những trở ngại lớn là: Cybertruck quá cồng kềnh, hoặc không tuân thủ quy chuẩn an toàn dành cho người đi bộ tại nhiều quốc gia, khiến cơ hội mở rộng ra thị trường quốc tế gần như không có.

“Họ bán không được nhiều, và có vẻ như thị trường nước ngoài cũng không thể cứu được tình hình lần này – ngay cả Trung Quốc, thị trường từng rất mạnh của Tesla”, Mercer nói. “Chiếc xe này thực tế chỉ dành cho thị trường Mỹ”.

Hơn một thập kỷ trước khi Cybertruck chính thức đi vào sản xuất, Elon Musk đã úp mở rằng Tesla rồi sẽ làm một chiếc bán tải chạy điện. Nhưng khi ông lần đầu giới thiệu thiết kế với thế giới, Musk nói rõ rằng ông không muốn một thứ gì đó “truyền thống” — thậm chí không phải kiểu pha trộn như Rivian đã làm với mẫu R1T. “Xe bán tải trông giống nhau suốt 100 năm qua”, Musk tuyên bố, “và Cybertruck thì chẳng giống bất kỳ thứ gì khác”.

“Thất bại ngoạn mục của Cybertruck là một thất bại về sự thấu cảm”, theo Eric Noble của CARLAB — công ty chuyên tư vấn phát triển sản phẩm dựa trên nghiên cứu người tiêu dùng. “Từ thiết kế thùng xe, khoang cabin, hiệu suất hoạt động cho đến các yếu tố sử dụng thực tế — tất cả đều chẳng hề quan tâm đến nhu cầu của người mua xe bán tải”.

Theo một người am hiểu quá trình phát triển xe (yêu cầu giấu tên vì lý do bảo mật), vẻ ngoài “khó lẫn” của Cybertruck xuất phát từ hai yếu tố chính:

– Niềm đam mê của Musk với các thiết kế mang hơi hướng khoa học viễn tưởng.

– Quyết định từ rất sớm rằng chiếc xe sẽ không cần sơn.

ĐÁNH GIÁ SAI

Việc không phải sơn sẽ giúp Tesla tiết kiệm khoản đầu tư lên tới 200 triệu USD vào xưởng sơn mới, và tránh được sự giám sát khắt khe từ Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) về khí thải và chất thải công nghiệp.

Cuối cùng, Musk chọn lớp vỏ thép không gỉ, giống như chiếc Delorean xấu số bốn thập kỷ trước. Nhưng vì Musk không phải kỹ sư sản xuất, ông có thể đã đánh giá thấp những khó khăn mà vật liệu này gây ra so với nhôm hoặc composite. Thép không gỉ dễ in dấu vân tay – giống đồ gia dụng và rất khó uốn, dễ “bật trở lại” hình dạng cũ, gây ra các lỗi với tấm thân xe của Cybertruck.

“Đây là lúc họ đánh giá sai sự đánh đổi”, Mercer nói.

Ông ước tính toàn bộ chi phí phát triển Cybertruck, bao gồm cả chi phí lắp đặt thiết bị tại nhà máy ở Austin, rơi vào khoảng 900 triệu USD. Và khác với Model 3 hay Model Y, Cybertruck không chia sẻ nền tảng sản xuất hoặc công nghệ nào với các dòng xe khác của Tesla. “Nhà máy được thiết kế riêng chỉ để sản xuất Cybertruck. Một chiếc xe không sơn, bằng thép không gỉ, thì không thể nhân rộng trong hệ sinh thái sản xuất hiện tại”.

Đáng nói, điềm xấu đã xuất hiện ngay từ đầu. Tại buổi ra mắt Cybertruck vào tháng 11/2019 ở Los Angeles, một màn trình diễn “kính chống đạn” đã trở thành trò cười khi Musk và von Holzhausen ném quả cầu thép vào xe — và làm vỡ cửa kính hai lần liên tiếp.

“Ôi Chúa ơi”, Musk lẩm bẩm trong xấu hổ trong thời khắc đó.

Tiếp theo là đến giá bán. Musk từng hứa rằng phiên bản tiêu chuẩn với phạm vi hoạt động 250 dặm sẽ có giá khởi điểm 39.900 USD. Thực tế chênh lệch gần gấp đôi.

Hiện tại, phiên bản “tiêu chuẩn” có giá từ 72.490 USD, nhưng thực tế là 82.235 USD trước khi trừ khoản tín dụng thuế liên bang 7.500 USD – mà Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ bãi bỏ. Dòng cao cấp nhất “Cyberbeast” có giá 105.735 USD, vượt ngưỡng đủ điều kiện nhận ưu đãi.

Tesla hiện không sản xuất phiên bản giá rẻ như Musk từng hứa năm 2019. Tuy nhiên, giá trị bán lại đang tụt dốc, theo trang Jalopnik. Một chiếc đã qua sử dụng nhẹ có thể được mua với giá dưới 70.000 USD — nếu bạn không ngại nguy cơ bị phá hoại. Và giá có thể còn giảm nữa, khi Tesla đang “ôm” khoảng 200 triệu USD hàng tồn, theo trang Electrek.

Cuối cùng, Cybertruck trở thành “lời nguyền” mà Musk tự tạo ra khi phớt lờ lý do thực sự khiến người ta mua xe bán tải – để chuyên chở đồ nặng và vượt địa hình tốt. Chiếc xe này không làm tốt được điều nào, theo hàng loạt bài đánh giá chỉ trích, các video “Cybertruck fail” và diễn đàn “CyberStuck” với hơn 280.000 thành viên.

Tình hình càng trở nên tồi tệ khi nhiều video cho thấy Cybertruck bị Ford F-150 hoặc GM Silverado kéo đi cứu hộ. “Nếu có điều gì mà Detroit Big Three (ám chỉ 3 ông lớn ô tô tại Mỹ gồm Ford, GM, Stellantis) làm giỏi, thì đó là xe bán tải cỡ lớn với lượng người mua cực kỳ trung thành”, Mercer nói.

“Musk đã tung Cybertruck vào phân khúc khó thâm nhập nhất”.

Theo: Forbes