‘Vì sao kẻ xấu có được hóa đơn tiền điện để lừa đảo người dân?’

Tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân chiều 12/5, Trung tướng Nguyễn Minh Đức, Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, bày tỏ lo ngại khi nhiều người dân bị lừa đảo mà không hiểu vì sao kẻ xấu lại biết rõ thông tin cá nhân của họ, từ số điện thoại, căn cước công dân cho đến cả chi tiết hóa đơn tiền điện hàng tháng.

“Không ai rõ những thông tin này bị lộ từ đâu, nhưng rõ ràng việc này khiến người dân rất hoang mang và lo sợ, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống và sự an toàn của họ”, ông Đức nói, đề nghị có quy định rõ ràng trong luật để ngăn chặn việc thu thập, chia sẻ, mua bán dữ liệu cá nhân trái phép.

Ông dẫn ví dụ thực tế từ thương mại điện tử: khi mua hàng online, người bán thường phải gửi thông tin người mua, gồm họ tên, địa chỉ, số điện thoại, cho đơn vị giao hàng. Mỗi ngày có hàng trăm đơn hàng như vậy, đồng nghĩa với việc có hàng trăm bộ dữ liệu cá nhân được chia sẻ ra ngoài. Tuy nhiên, hiện nay chưa có cơ chế nào để kiểm soát chặt chẽ việc các bên thứ ba này sử dụng và bảo vệ dữ liệu.

Bên cạnh đó, ông Đức cũng cảnh báo rủi ro từ trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là công nghệ AI tạo sinh – có thể dùng dữ liệu cá nhân nhạy cảm để tạo ra thông tin giả mạo, gây ảnh hưởng nghiêm trọng nếu bị khai thác sai mục đích. Nhiều doanh nghiệp tuyển dụng nhận hàng trăm hồ sơ xin việc mỗi ngày, nhưng lại chưa có quy định nào bảo vệ dữ liệu cá nhân trong những bộ hồ sơ này.

“Một số doanh nghiệp lắp đặt camera có tích hợp AI để theo dõi, đánh giá người lao động. Nếu không có hành lang pháp lý rõ ràng, dữ liệu thu thập được từ những hệ thống này có thể bị rò rỉ hoặc sử dụng sai cách, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho cá nhân và cả xã hội”, ông nói.

Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai, ông Bùi Xuân Thống, lo ngại tình trạng người dân bị đánh cắp dữ liệu cá nhân để lập doanh nghiệp ma, phục vụ các hành vi trốn thuế, gian lận. Gần đây, một người chuẩn bị xuất cảnh mới phát hiện mình bị cấm do doanh nghiệp đứng tên đang nợ thuế, trong khi bản thân chưa từng kinh doanh hay mở công ty. “Họ bị lợi dụng thông tin cá nhân mà không hề hay biết”, ông nói.

Theo ông Thống, nạn nhân phải chịu thiệt hại và rủi ro pháp lý, nhưng khiếu nại lại gặp khó do sự chồng chéo giữa các cơ quan, đơn vị quản lý định danh khác với nơi cấp đăng ký doanh nghiệp. Ông đề nghị luật cần quy định rõ trách nhiệm cơ quan liên quan, quy trình xử lý khi dữ liệu cá nhân bị sử dụng trái phép, để người dân được bảo vệ hiệu quả hơn.

Đại biểu Quản Minh Cường, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng, nhấn mạnh trong xã hội số, bảo vệ thông tin liên quan đến đời tư, tài chính, kinh tế là yêu cầu cấp thiết. Ông bày tỏ lo ngại khi dữ liệu cá nhân bị rò rỉ không chỉ ở người dân mà cả với lãnh đạo cấp cao và các cơ quan trọng yếu.

Theo ông, hiện nhiều quy định lỏng lẻo khiến dữ liệu dễ bị lộ như người dân phải cung cấp số điện thoại khi đi siêu thị, mua vé máy bay; nhiều người vừa hạ cánh đã có người gọi mời đi taxi. Lướt mạng xem quảng cáo bất động sản, ngay lập tức nhận hàng chục cuộc gọi tiếp thị. “Đó là dấu hiệu rõ ràng của việc dữ liệu cá nhân đang bị khai thác tràn lan”, ông Cường cảnh báo, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu chính sách.

Dự kiến, Quốc hội sẽ tiếp tục cho ý kiến xây dựng dự luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân vào ngày 24/5 và biểu quyết thông qua trong đợt hai của kỳ họp.

Sơn Hà – Viết Tuân