Đề xuất rút ngắn quy trình, thủ tục bầu cử đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân

Sáng 12/5, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND).

Trình bày Tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết, dự án Luật đã sửa đổi 25 điều có nội dung liên quan đến tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Cụ thể, lược bỏ toàn bộ các quy định có nội dung liên quan đến HĐND cấp huyện. Đồng thời, điều chỉnh, bổ sung một số nội dung có liên quan đến mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, như: Thẩm quyền quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu; việc tăng số lượng thành viên của Ủy ban bầu cử ở cấp xã; bổ sung thành phần đại diện Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã tham dự các hội nghị hiệp thương ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; bổ sung quy định chuyển tiếp, quy định đối với những nơi hiện không tổ chức HĐND phường.

Dự thảo Luật cũng sửa đổi 20 điều có nội dung liên quan đến giảm thời gian thực hiện một số bước trong quy trình bầu cử. Trong đó, đối với khoảng thời gian từ thời điểm cuối nộp hồ sơ ứng cử tới ngày bầu cử, rút ngắn từ 70 ngày theo quy định hiện hành xuống còn 42 ngày, nhưng vẫn đảm bảo tổng thời gian từ hạn cuối công bố ngày bầu cử đến ngày bầu cử là 115 ngày như Luật hiện hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải. Ảnh: Quốc hội

Đối với khoảng thời gian từ ngày bầu cử đến ngày khai mạc kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa mới, điều chỉnh giảm thời gian một số bước như: Thời hạn công bố kết quả bầu cử, danh sách trúng cử; thời gian tiếp nhận khiếu nại kết quả bầu cử và xem xét giải quyết khiếu nại kết quả bầu cử; thời gian tiến hành bầu cử thêm, bầu cử lại.

Với các điều chỉnh rút ngắn như đề xuất thì ngày khai mạc kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa mới sớm nhất có thể là sau ngày bầu cử chỉ 22 ngày (Luật Tổ chức Quốc hội đang cho phép tối đa là 60 ngày).

Bên cạnh đó, dự án Luật cũng bổ sung chức danh Thư ký Ủy ban bầu cử và Ban bầu cử; bổ sung thành phần đại diện Đoàn đại biểu Quốc hội tham gia làm Ủy viên Ủy ban bầu cử ở tỉnh tương tự như đại diện Thường trực HĐND, Ủy ban nhân dân (UBND), Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,…

Trường hợp đặc biệt, cho phép Hội đồng bầu cử quốc gia hướng dẫn việc chuyển hồ sơ ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND cấp tỉnh (khi đã hết thời hạn nộp hồ sơ) đối với người ứng cử chuyển công tác (sau khi nộp hồ sơ) từ đơn vị hành chính này sang đơn vị hành chính khác theo chủ trương của cấp có thẩm quyền (chỉ áp dụng đối với các chức danh cán bộ diện Trung ương quản lý).

Đáng quan tâm, các hình thức vận động bầu cử được quy định đa dạng hơn, như hình thức trực tiếp, trực tuyến, trực tiếp kết hợp với trực tuyến. Đồng thời, giao Hội đồng bầu cử quốc gia căn cứ tình hình thực tế chủ động điều chỉnh thời gian giữa các bước trong quy trình bầu cử, phù hợp với điều kiện thực tế để bảo đảm tiến độ thời gian theo quy định.

Toàn cảnh Kỳ họp. Ảnh: Quốc hội

Để đồng bộ với việc sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn,… dự thảo Luật có sửa đổi một số cụm từ như “cấp xã gồm xã, phường, đặc khu”; lược bỏ các quy định về sự tham gia của đại diện Ban Chấp hành Công đoàn cơ quan trong tổ chức hội nghị giới thiệu người ứng cử, hội nghị lấy ý kiến cử tri…

Qua thẩm tra, Ủy ban Dân nguyện – Giám sát cơ bản tán thành với các quan điểm chỉ đạo, định hướng xây dựng dự án Luật, đồng thời nhấn mạnh việc sửa đổi Luật cần quán triệt thực hiện việc đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật; chỉ xem xét sửa đổi, bổ sung những vấn đề thực sự cần thiết.

Về sửa đổi giao UBND cấp xã quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu, đa số ý kiến tán thành với việc sửa đổi của dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị làm rõ ngay trong điều luật về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc kiểm tra, kiểm soát, giám sát việc xác định khu vực bỏ phiếu.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định UBND cấp xã thống nhất với người đứng đầu các đơn vị có thể thành lập khu vực bỏ phiếu riêng để quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu. Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng “Việc xác định khu vực bỏ phiếu do UBND cấp xã xác định và được UBND cấp tỉnh phê chuẩn”.

Đa số các ý kiến tán thành việc điều chỉnh số lượng thành viên Ủy ban bầu cử cấp xã; có ý kiến đề nghị nghiên cứu điều chỉnh tăng thêm số lượng thành viên Ủy ban bầu cử cấp xã tối thiểu là “từ 11 đến 19 thành viên”.

Đồng thời, đa số ý kiến tán thành với việc điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử còn 42 ngày. Tuy nhiên, đề nghị cân nhắc việc giảm thời gian ở một số bước để bảo đảm tính khả thi, như: Thời gian từ khi nộp hồ sơ ứng cử đến ngày cuối cùng tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ hai còn 2 ngày; thời gian từ Hội nghị hiệp thương lần thứ hai đến lần thứ ba còn 17 ngày; thời gian tiếp nhận khiếu nại còn 3 ngày; thời gian xem xét, giải quyết khiếu nại còn 7 ngày…