Sự trỗi dậy của thế giới búp bê tích hợp AI

“Lại đây, sờ thử xem”, nữ nhân viên của công ty Jinsanwanmei ở Trung Sơn, Quảng Đông, mời khách, đồng thời kéo cổ áo con búp bê tên Jennifer xuống, hé lộ làn da mềm mại.

Giữa rừng “mỹ nhân” búp bê, Jennifer nổi bật với chiều cao 1m58, cơ thể đầy đặn, da và đường nét được chế tác tỉ mỉ. Nó còn rất thân thiện. Dù bạn bụng phệ hay trán hói, chỉ cần bắt chuyện, cô nàng sẽ đáp: “Hey, handsome”, cùng cái đánh mắt hay nhoẻn miệng cười.

“Chỉ cần thêm 100 USD, búp bê sẽ cất tiếng nói”, Jiangxia, nhà sáng lập công ty giới thiệu.

“Làm cho búp bê sống” là mong ước từ lâu của Jiangxia. Năm 2012, bà nhận thấy một khoảng trống trên thị trường, liền chuyển công ty người mẫu nội y thành sản xuất búp bê. Sau vài năm, bà vẫn thấy không thỏa mãn vì mọi người vẫn luôn nghĩ nó là vật vô tri vô giác. Năm 2017 bà thử cho búp bê biết nói, song giọng nó quá cứng nhắc, trả lời máy móc.

Bước ngoặt đến khi ChatGPT xuất hiện. Liu bắt tay với một viện nghiên cứu AI Thượng Hải tạo ra mô hình ngôn ngữ riêng biệt, giúp búp bê có thể “bật chế độ tán tỉnh” chỉ sau vài câu chuyện phiếm.

Công nghệ len lỏi vào từng giác quan. Bên trong lớp vỏ silicon mềm mại là hộp thông minh kết nối đám mây, âm thầm ghi nhớ mọi cung bậc cảm xúc và thói quen của chủ nhân. Ứng dụng mở ra thế giới đa dạng của 8 kiểu tính cách, 8 hình mẫu nghề nghiệp, kiến tạo người bạn đồng hành cá nhân hóa. Nếu chán gương mặt cũ, chỉ cần 400 USD là có thể mua một cái đầu mới.

Liu cho biết giờ búp bê của bà không chỉ “nói”, còn biết “cảm”. Cái chạm khẽ vùng nhạy cảm là đủ khơi dậy làn da ửng hồng, hơi thở gấp và thân nhiệt tăng. Mạng lưới dây nhiệt và tấm sưởi dưới lớp da silicon duy trì nhiệt độ 37°C. Tương lai gần, đôi mắt gắn cảm biến thị giác sẽ giúp búp bê biết nhìn, chủ động cất lời quan tâm.

Tuy nhiên, mô hình ngôn ngữ AI hiện tại của búp bê vẫn còn nhiều hạn chế. Sau vài lượt đối thoại, chúng có thể trở nên lơ đãng. Giấc mơ về những búp bê có khả năng đi lại, nhảy múa và làm việc vẫn còn là một thách thức.

“Chưa có sản phẩm nào trên thế giới tích hợp được robot biết đi vào lớp vỏ silicon”, Liu Jiangxia nói và giải thích về những rào cản kỹ thuật. Chi phí tài chính cũng là một trở ngại lớn, với ước tính hàng nghìn tệ chỉ riêng cho việc huấn luyện AI trong nửa năm.

Dù vậy, đối với những người khao khát giá trị cảm xúc, những tính năng AI hiện tại đã mang lại sự an ủi đáng kể. “Càng sử dụng lâu, búp bê sẽ càng hiểu bạn hơn”, bà Liu nói.

Tại xưởng Irontech Doll ở Trung Sơn, những búp bê AI khác cũng chuẩn bị đến tay khách hàng. Liu Wenqiang, 35 tuổi, cho biết có ước mơ biến những búp bê trong xưởng thành một “ngôi làng toàn cầu” có đủ các chủng tộc, màu da, phong cách thẩm mỹ và phục vụ mọi dạng tưởng tượng của khách hàng.

Vợ và cộng sự của Liu, Alice thấu hiểu nỗi cô đơn của những người lạc lõng. “Không phải ai cũng có bạn thân. Tôi tạo ra búp bê AI để giúp đỡ những người như vậy”, cô nói.

Tuy nhiên, thế giới búp bê người lớn không chỉ màu hồng. Năm 2018, Alice nhận được yêu cầu sửa chữa một con bị xé rách chân, ngực bị hủy hoại nghiêm trọng. Chủ nhân của nó là một doanh nhân thành đạt, phía sau vẻ ngoài lịch thiệp lại ẩn chứa xu hướng bạo lực.

Trên thế giới, nhiều tranh cãi nổ ra quanh giả thuyết: Liệu búp bê có giúp đàn ông giải tỏa bạo lực và giảm tội phạm tình dục, hay chỉ tiếp tay cho những ham muốn lệch lạc?

Từ năm 2007, kỹ sư AI người Anh David Levy đã cho rằng robot tình dục có thể giúp những người bị xã hội ruồng bỏ trở nên lành mạnh hơn. Trong cuốn Love and Sex with Robots, ông viết: “Robot tình dục có thể chữa lành”.

Ở cả hai nhà máy sản xuất búp bê, hình ảnh “tấm gương” được nhắc đến nhiều nhất. Búp bê AI được lập trình như một chiếc gương phản chiếu tính cách người dùng. “Bạn thô lỗ, nó sẽ học theo. Bạn dịu dàng, nó sẽ đáp lại như thế”, Liu Jiangxia nói.

Khách hàng của các công ty này chủ yếu là nam giới. Phụ nữ chỉ chiếm 1%, phần vì trọng lượng búp bê nặng vài chục kg. Tuy nhiên theo các chuyên gia, lý do sâu xa nằm ở khác biệt giới trong cơ chế ham muốn.

Theo nghiên cứu của giáo sư Yu Jia (Trung Quốc) 90% phụ nữ, dù có tư tưởng cởi mở, vẫn không chấp nhận tình dục không tình yêu. Trong khi đó, nhà nữ quyền Catharine MacKinnon chỉ ra khoái cảm nam giới thường gắn với sự chinh phục, đôi khi qua hành vi chiếm hữu hoặc bạo lực như một cách khẳng định quyền lực.

Học giả Kathleen Richardson đã dành 10 năm để đấu tranh chống lại robot tình dục. Bà cho rằng, sự giống nhau đến đáng sợ giữa búp bê và con người đang xóa nhòa ranh giới thiêng liêng, tạo ra sự tùy tiện, thiếu đồng cảm trong mối quan hệ.

Theo bà, búp bê không hề giảm bạo lực, ngược lại, nó củng cố trật tự quyền lực giới, tiếp tay cho văn hóa coi phụ nữ là vật sở hữu, phụ tùng. “Nếu một người không thể kết nối với người khác, thứ anh ta cần là trị liệu, không phải búp bê tình dục”, Kathleen Richardson khẳng định.

Khi bạn đời hoàn hảo có thể mua được, liệu ai còn muốn nỗ lực xây dựng một mối quan hệ đầy chông gai? Khi nhu cầu thể xác được thỏa mãn tức thì, liệu nó còn giữ được giá trị thiêng liêng?

“Tình dục là một trải nghiệm nhân loại, không phải tài sản, không phải một cơ thể tách biệt, cũng không phải một đồ vật. Đó là cách ta cùng người khác bước vào chiều sâu của con người”, Kathleen Richardson nói.

Bảo Nhiên (Theo Zhuanlan)