Hé lộ chiếc “còng tay vàng” những gã khổng lồ chip trói tay người lao động

Cơn bùng nổ trí tuệ nhân tạo (AI) đang khiến cả thế giới lao vào cuộc đua phần cứng. Ở trung tâm cuộc đua đó là ba gã khổng lồ chip Nvidia, AMD và Broadcom — những công ty không chỉ định hình tương lai điện toán, mà còn đang tái định nghĩa cách họ giữ chân nhân tài.

Bằng những gói cổ phiếu thưởng (RSU) trị giá hàng triệu đô la, họ đã tạo ra một thứ quyền lực mềm khổng lồ: “còng tay vàng” – những phần thưởng vừa khiến nhân viên giàu có, vừa khiến họ khó có thể rời đi.

Cổ phiếu biến thành xiềng xích

Thay vì chỉ trả lương bằng tiền mặt, các công ty bán dẫn hàng đầu nay ưu tiên trả bằng cổ phiếu hạn chế giao dịch (Restricted Stock Units) — một hình thức lương thưởng chỉ được “mở khóa” dần theo thời gian.

Điều này đồng nghĩa, mỗi năm gắn bó là mỗi năm nhân viên tiến gần hơn tới hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu USD. Nhưng chỉ cần rời công ty sớm, họ sẽ mất trắng phần cổ phiếu chưa đến kỳ.

Một kỹ sư của Nvidia chia sẻ với Business Insider: “Nếu tôi nghỉ việc bây giờ, tôi sẽ mất một khoản tiền khổng lồ. Không công ty nào trả nổi mức lương tôi đang có nếu không có RSU.”

Đó chính là logic đằng sau “còng tay vàng”: biến sự trung thành thành khoản đầu tư cá nhân, khiến việc rời đi không chỉ là rủi ro nghề nghiệp, mà còn là tổn thất tài chính to lớn.

Triệu phú bất đắc dĩ giữa cơn sốt AI

Khi giá trị cổ phiếu của Nvidia, AMD và Broadcom tăng phi mã trong hai năm qua, RSU đã trở thành “vé trúng số” của hàng chục nghìn nhân viên.

Theo dữ liệu từ Levels.fyi, một nhân viên Nvidia từng nhận gói cổ phiếu 488.000 USD vào năm 2023, nay đã có giá hơn 2,2 triệu USD. Một người khác ở Broadcom cho biết, gói RSU trị giá 66.000 USD của họ hiện đã tăng lên 265.000 USD.

Một số kỹ sư kỳ cựu tại Broadcom thậm chí đang nắm giữ các gói cổ phiếu trị giá trên 6 triệu USD, biến họ thành triệu phú khi vẫn còn là nhân viên toàn thời gian.

Tình thế này khiến nhiều người mô tả môi trường làm việc tại các công ty chip như “hội chứng trúng số độc đắc” – khi sự may mắn về giá cổ phiếu khiến nhân viên vừa phấn khích vừa… mắc kẹt.

Mua Hàng với Shopee

Một kỹ sư Nvidia nói thẳng: “Tôi có gia đình, có con nhỏ. Tôi không thể rời bỏ công việc này – không khi nó đảm bảo rằng con tôi sẽ không bao giờ phải lo học phí đại học.”

Giữ người bằng giá trị, không phải bằng áp lực

Không chỉ Nvidia, các tập đoàn khác cũng đang tận dụng sức mạnh của RSU để duy trì lực lượng kỹ sư hàng đầu.

Theo báo cáo bền vững của Nvidia, tỷ lệ nghỉ việc của công ty đã giảm một nửa trong hai năm, từ 5,3% (2023) xuống còn 2,5% (2025). CEO Jensen Huang tự hào nói rằng ông “đã giúp nhân viên trở nên giàu có”, với 20% nhân viên gắn bó hơn 10 năm và 40% hơn 5 năm.

Broadcom cũng báo cáo tỷ lệ nghỉ việc tự nguyện chỉ 6,2%, thấp hơn nhiều so với chuẩn ngành. Trong nội bộ, RSU được xem là “động lực giữ chân dài hạn mạnh mẽ nhất”.

Ở các công ty chip, những người đã làm việc lâu năm sở hữu lượng cổ phiếu khổng lồ, khiến khoảng cách tài sản giữa nhân viên kỳ cựu và người mới ngày càng rõ rệt. Một số người thậm chí đùa rằng họ đang ở trạng thái “resting and vesting” – chỉ chờ cổ phiếu được thực hiện mà không cần nỗ lực quá mức.

Dù các RSU khiến nhiều người trở nên giàu có, chúng cũng khiến không ít người cảm thấy bị “giam giữ” trong công việc. Một cựu nhân viên Broadcom chia sẻ rằng họ đã mất toàn bộ cổ phiếu chưa được thực hiện sau khi bị sa thải — khoản lẽ ra hôm nay trị giá 3 triệu USD.

Các chuyên gia nhân sự gọi hiện tượng này là “còng vàng silicon” – khi công nghệ không chỉ định hình sản phẩm, mà còn kiểm soát cả hành vi và lựa chọn của người lao động.

Và trong thế giới nơi giá cổ phiếu tăng nhanh hơn bất kỳ bậc lương nào, tự do nghề nghiệp trở thành thứ xa xỉ.

Nguồn: BI