‘Địa đạo’ có thể tranh giải Oscar, đừng vội phì cười

Choáng ngợp và ngạt thở

Đạo diễn Nguyễn Thanh Vân nói phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối là một tượng đài. Nhà báo Nguyễn Hồng Lam rất sành điện ảnh gọi phim Địa đạo là một siêu phẩm. Nhiều người trong nghề xem phim này về nhà, lên Facebook đều một lời khen “Hay quá”, “Tốt quá”, “Tuyệt quá”.

Tôi đồng tình với những nhận xét trên, chỉ xin nói thêm: Xét riêng việc dựng những cảnh phim chiến tranh Việt Nam làm người ta choáng ngợp và ngạt thở, chỉ có Oliver Stone và Bùi Thạc Chuyên.

Với các phim Ngày tận thế của Ford Coppola, Áo giáp sắt của Stanley Kubrick, Người Mỹ trầm lặng của Phillip Noyce thì các cảnh chiến tranh Việt Nam không sánh được với Địa đạo của Bùi Thạc Chuyên.

Bởi vì cảnh chiến tranh trong phim không chỉ là những đại cảnh bom rơi lửa cháy người chết, nó cần đạt đến độ tinh tế cao trong những giọt máu, những vũng nước, những ánh mắt, những hơi thở… Từ đó có thể thấy được sự khốc liệt khủng khiếp của chiến tranh. Theo đó thì Bùi Thạc Chuyên đã đạt tới còn ba đạo diễn kia thì không.

Địa đạo kể về thời điểm năm 1967, địa đạo Củ Chi trở thành mục tiêu của những trận càn do quân đội Mỹ tiến hành.

Tuy nhiên phim Địa đạo vẫn có một chữ “nhưng”. Cảnh Mỹ tháo nước sông làm ngập địa đạo, nước lên tận cổ cô du kích, cô hát, tiếng hát đắng cay. Ở thế kỷ trước, đây là một cảnh cực hay, nhưng thế kỷ này thì khác rồi. Vì nó vừa kịch vừa có tính tạo tác. Tin rằng Bùi Thạc Chuyên đã dồn sức làm một phim chiến tranh không có dấu vết của tạo tác. Nhưng vì sao lại có cảnh này?

Giữa những khốc liệt máu và nước mắt được dựng lên chân thật đến rùng mình lại có cảnh ông Sáu bị thương nặng nằm khoan thai giảng giải cho lính Mỹ đứng bao quanh vì sao người Việt thắng cả Pháp lẫn Mỹ.

Có thể đó là chuyện có thật mà Bùi Thạc Chuyên đã nghe kể lại khiến anh cảm động. Nhưng anh thừa tài để biết cái thật ngoài đời nếu không khéo dựng sẽ thành cái giả trong nghệ thuật, nhất là nghệ thuật của một siêu phẩm.

Dầu biết Địa đạo không ít những hạt sạn, khán giả nước nhà vẫn sẵn sàng bình chọn phim này một giải thưởng lớn cấp quốc tế và đánh giá Bùi Thạc Chuyên là đạo diễn số một nước nhà. Tuy nhiên một cảnh phim xuất hiện cờ đỏ sao vàng trong địa đạo Củ Chi là rất khó chấp nhận, vì nó không có trong lịch sử.

Thời đó khắp chiến trường Nam Bộ chỉ có cờ xanh đỏ của Mặt trận Giải phóng miền Nam Việt Nam, đó là chủ trương lớn của ta. Cờ đỏ sao vàng lần đầu xuất hiện ở Sài Gòn vào lúc 10h sáng ngày 30/4/1975 ở Ngã bảy Chuồng Bò quận 10.

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên khẳng định Địa đạo là một trong những phim điện ảnh Việt được đầu tư kinh phí lớn nhất. Ảnh: Hà Trang.

Bất kỳ tác phẩm điện ảnh nào cũng có những hạt sạn to nhỏ, kể cả những tác phẩm lớn của thế giới. Địa đạo cũng rất nhiều sạn, tất nhiên. Ngay cả phim Trời và đất Oliver Stone cũng sai như trời, trật như đất. Làm phim về Hòa Vang mà không biết Hòa Vang ở đâu, với một phim truyện tư liệu là không thể chấp nhận được.

Nhân đây xin nói thêm, nhiều người lẫn lộn giữa phim tư liệu và phim truyện tư liệu khi chê phim Địa đạo là giống phim tư liệu.

Phim Địa đạo thuộc dòng phim truyện tư liệu (docudrama) là một thể loại phim kết hợp giữa tính chân thực của phim tài liệu và sự hư cấu dàn dựng của phim truyện. Như tiểu thuyết tư liệu, nó kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu, gọi là phi hư câu lai (Hybrid nonfiction).

Các phim Bản danh sách của Schindler của đạo diễn Steven Spielberg, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm của đạo diễn Hải Ninh là những ví dụ tiêu biểu dòng phim truyện tư liệu.

Mơ về Oscar

Địa đạo thuộc hàng phim bom tấn của nước ta. Sau 10 ngày công chiếu chính thức, phim thu được hơn 100 tỷ đồng. So với phim Trấn Thành còn thua mấy bậc nhưng với phim truyền thống nước nhà, đây là con số không tưởng. Điều đó cho thấy, với khán giả thì phim cách mạng hay phim nào, miễn là hay, là thật, là hấp dẫn quyến rũ người ta.

Vì sao phim Địa đạo thành công, thu hút rất nhiều người trẻ xem phim cách mạng? Rất nhiều lý do. Muốn nói hết cần có cả một cuộc hội thảo. Nhưng lý do căn bản nhất là tài năng, tâm huyết của Thạc Chuyên và ê kíp làm phim Địa đạo.

Địa đạo có thể tranh giải Oscar cho phim nước ngoài. Đừng vội phì cười. Lâu nay phim mình làm không tới và non yếu kỹ thuật nên bị loại từ vòng gửi xe. Về kỹ thuật, phim Địa đạo đủ điều kiện để dự thi. Chiến tranh Việt Nam nói chung, Củ Chi nói riêng là đề tài giới mộ điệu Mỹ rất mê. Tại sao không nghĩ đến giải Oscar cho phim Địa đạo?

Tác phẩm của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên thành công về doanh thu, thu hút rất nhiều người trẻ xem phim cách mạng.

Không dám mơ giải phim, chỉ cần lọt vào top đề cử, một hạng mục dính giải để thế giới biết đến, là mình có thể thu tiền tấn. Vì khi đó phim sẽ bán đắt như tôm tươi trên toàn thế giới, hoặc ít ra cũng ở Mỹ và châu Âu. Nhiều người cho đó là giấc mơ xa vời. Tôi nghĩ là không.

Nếu nhà nước hỗ trợ kinh phí cho Thạc Chuyên tu chỉnh lại phim Địa đạo như khán giả đã góp ý, sửa chữa chu đáo mọi lỗi, sạn thì nó không phải ước mơ xa vời đâu, thậm chí rất gần. Tin tôi đi.

Theo Tiền Phong