Bí ẩn thị trấn cổ Ai Cập có niên đại 3.400 năm

Các nhà khảo cổ học vừa khai quật được một thị trấn Ai Cập cổ đại “quan trọng”, nhiều khả năng do Akhenaten, cha của vị pharaoh nổi tiếng Tutankhamun, xây dựng.

Thị trấn này, có niên đại từ thời Vương triều thứ 18 (khoảng 1550–1292 trước Công nguyên), nằm tại Kom el-Nugus, một địa điểm lịch sử gần Alexandria, miền bắc Ai Cập.

Quá trình khai quật do các chuyên gia Pháp thực hiện đã phát hiện những chiếc bình, bát và nền móng của một “tòa nhà đá vôi đồ sộ”, có thể là một ngôi đền.

Họ cho rằng thị trấn này từng là trung tâm sản xuất rượu vang quy mô lớn, với thương hiệu gắn liền với Meritaten, con gái của Akhenaten và chị (hoặc chị cùng cha khác mẹ) của Tutankhamun.

Tutankhamun, hay còn gọi là Vua Tut, lên ngôi pharaoh khi mới 8 hoặc 9 tuổi, sau triều đại của cha mình và hai người kế vị ngắn ngủi là Smenkhkare và Neferneferuaten.

Nổi tiếng với việc đảo ngược chính sách thờ thần Mặt trời Aten của cha, Tutankhamun đã đưa Ai Cập trở lại với truyền thống đa thần giáo.

Thị trấn này, một khu định cư bằng gạch bùn “rộng lớn” và “bất ngờ”, được phát hiện phía bắc hồ Mariout.

Trước đây, người ta cho rằng nơi này chỉ được định cư từ thời Hy Lạp hóa (khoảng 332–31 trước Công nguyên). Tuy nhiên, các phát hiện mới đã hé lộ sự thật về lịch sử lâu đời hơn.

Tên của thị trấn tại Kom el-Nugus vẫn chưa được xác định, nhưng các cuộc khai quật trong tương lai có thể làm sáng tỏ điều này.

Tác giả nghiên cứu, nhà khảo cổ học Sylvain Dhennin từ Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS), cho biết quy mô chính xác của thị trấn vẫn chưa rõ.

“Chất lượng các di tích và cách chúng được tổ chức quanh một con đường cho thấy đây có thể là một khu định cư quy mô lớn” – bà nói với Live Science.

Kom el-Nugus: Một kho báu khảo cổ

Nằm cách Alexandria khoảng 43km về phía tây, trên một rặng đá giữa Địa Trung Hải và hồ Mariout, Kom el-Nugus được khai quật lần đầu vào năm 2013.

Các di vật cho thấy khu định cư này có thể có từ thời Vương triều thứ 18. Đặc biệt, một chiếc bình amphora – loại bình lưu trữ đặc trưng với thân hình bầu, cổ hẹp và hai quai – mang dấu triện của Meritaten, công chúa hoàng gia, con gái của Akhenaten và Nefertiti.

Điều này khiến bà Dhennin phấn khích suy đoán rằng nơi đây từng có một cơ sở sản xuất rượu vang gắn với tên tuổi công chúa.

Ngoài ra, các khối đá từ một ngôi đền dành cho Pharaoh Ramesses II (trị vì 1279–1213 trước Công nguyên, Vương triều thứ 19) cũng được tìm thấy.

Tất cả những gì còn lại của công trình này là dấu vết trên nền đá, một vài yếu tố móng và một phần “dromos” – lối vào đền.

“Tòa nhà đồ sộ này gần như đã bị tháo dỡ hoàn toàn, có lẽ qua nhiều giai đoạn từ thời Đế quốc La Mã (30 TCN–476 CN)” – bà Dhennin giải thích.

Theo nhà khảo cổ học, thị trấn có thể là một “khu định cư tạm thời hoặc gián đoạn” với chức năng quân sự.

“Có một ngôi đền do Vua Ramesses II xây dựng, cùng các nhà nguyện tang lễ tư nhân đề cập đến nhân sự quân đội.

Nếu đây thực sự là một khu định cư quân sự, có thể còn có tường thành kiên cố và các tòa nhà hành chính” – bà Dhennin nói.

Hai công trình tại đây được kết nối bởi một con đường hơi dốc về phía nam, kèm theo hệ thống thu gom nước để thoát nước bề mặt và bảo vệ chân tường.

Tái định hình lịch sử miền bắc Ai Cập

Những phát hiện mới, được công bố trên tạp chí Antiquity, đang góp phần “định hình lại lịch sử cổ đại của miền bắc Ai Cập”.

“Việc phát hiện các tầng và cấu trúc được bảo tồn tốt đang mang lại những góc nhìn mới về khu định cư thời Tân Vương quốc” – bà Dhennin viết.

Tuy nhiên, bà nhấn mạnh rằng vẫn còn nhiều việc phải làm. “Các phát hiện hiện tại chưa đủ để mô tả đầy đủ về khu định cư này.

Cần thêm nhiều nghiên cứu để làm sáng tỏ lịch sử thời Tân Vương quốc của bờ biển Địa Trung Hải” – bà kết luận.

Với những bí ẩn đang dần hé lộ, Kom el-Nugus hứa hẹn sẽ tiếp tục làm kinh ngạc giới khảo cổ và những người đam mê lịch sử Ai Cập cổ đại.

Tutankhamun: Vị Vua cai trị Ai Cập hơn 3.000 năm trước

Tutankhamun là một pharaoh Ai Cập thuộc vương triều thứ 18, cai trị từ năm 1332 TCN đến 1323 TCN.

Ông là con trai của Akhenaten và lên ngôi khi mới chín hoặc mười tuổi.

Khi trở thành vua, ông kết hôn với người chị em cùng cha khác mẹ, Ankhesenpaaten.

Ông qua đời ở tuổi khoảng 18, và nguyên nhân cái chết vẫn chưa được xác định.

Năm 1907, Lord Carnarvon George Herbert mời nhà khảo cổ học và Ai Cập học người Anh Howard Carter giám sát các cuộc khai quật ở Thung lũng các Vua.

Vào ngày 4/11/1922, nhóm của Carter tìm thấy những bậc thang dẫn đến lăng mộ của Tutankhamun.

Ông dành vài tháng để lập danh mục các vật phẩm trong phòng trước khi mở phòng chôn cất và phát hiện ra cỗ quan tài vào tháng 2 năm 1923.

Đối với nhiều người, Tutankhamun đại diện cho vinh quang của Ai Cập cổ đại vì lăng mộ của ông chứa đựng sự giàu có lộng lẫy của vương triều thứ 18 thịnh vượng từ năm 1569 đến 1315 trước Công nguyên.