Thổ Nhĩ Kỳ đã có bước ngoặt chiến lược trong chính sách quân sự khi tạm dừng thỏa thuận mua 40 máy bay chiến đấu F-16 từ Hoa Kỳ và tập trung vào việc quay trở lại chương trình sản xuất tiêm kích thế hệ thứ năm F-35.

Theo các nguồn tin tại Ankara, sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Recep Tayyip Erdogan và Donald Trump vào tháng 3 năm 2025, quá trình đàm phán tích cực đã bắt đầu giữa hai chính phủ nhằm giải quyết tranh chấp liên quan đến hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga, dẫn đến việc Thổ Nhĩ Kỳ bị loại khỏi chương trình F-35 vào năm 2019.

Báo chí Thổ Nhĩ Kỳ cho hay, Ankara sẵn sàng chuyển hướng khoản thanh toán trước 1,4 tỷ đô la cho F-16 để tham gia chương trình F-35 nếu Washington đồng ý khôi phục tư cách đối tác. Bước đi này sẽ không gây ra khó khăn về mặt kỹ thuật vì cả hai loại máy bay đều được sản xuất bởi tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ.

Nếu Ankara quay trở lại chương trình, nước này có thể ngay lập tức nhận được 6 máy bay chiến đấu F-35A đã được chế tạo và lưu trữ tại Hoa Kỳ từ năm 2019, đồng thời dự kiến sẽ mua tổng cộng 40 chiếc như vậy.

Tuy nhiên thỏa thuận này đang gặp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Israel và Hy Lạp, những nước đang vận động Washington ngăn chặn việc mua bán.

Tel Aviv, quốc gia muốn duy trì ưu thế quân sự về chất lượng trong khu vực, vẫn luôn phản đối việc cung cấp vũ khí tiên tiến của Mỹ cho các nước Trung Đông. Trong khi đó Hy Lạp lo ngại sự mất cân bằng quyền lực ở Biển Aegean, đặc biệt là trong bối cảnh quan hệ căng thẳng gần đây với Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo Jewish Insider, các nghị sĩ Hoa Kỳ, bao gồm cả đảng viên Dân chủ Chris Pappas, cũng bày tỏ quan ngại, chỉ ra thực tế Ankara tiếp tục sở hữu S-400 là trở ngại cho việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt theo luật CAATSA.

Để phá vỡ bế tắc, Thổ Nhĩ Kỳ đang cân nhắc triển khai tạm thời S-400 ở Syria, điều này có thể thuyết phục Hoa Kỳ vũ khí này không phải là mối đe dọa đối với, theo tờ Middle East Eye.

Ngoài ra theo Reuters, vào tháng 4 năm 2025, Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan cho biết Ankara sẵn sàng thảo luận các giải pháp thỏa hiệp, bao gồm cả việc ngừng sử dụng S-400 hoặc chuyển giao chúng cho bên thứ ba kiểm soát.

Mặc dù vậy, đề xuất này đã vấp phải sự chỉ trích trong nội bộ Thổ Nhĩ Kỳ khi các đảng đối lập cáo buộc ông Erdogan đã nhượng bộ Washington để khôi phục hợp tác quân sự.

Câu chuyện về F-35 vẫn là một chương khó khăn trong mối quan hệ giữa Ankara và Washington. Theo BBC, Thổ Nhĩ Kỳ – đối tác cấp ba trong chương trình F-35 từ năm 2007, đã đầu tư mạnh vào quá trình phát triển và có kế hoạch mua 100 máy bay này.

Đáng tiếc là hợp đồng mua S-400 vào năm 2017 đã dẫn đến các lệnh trừng phạt và loại khỏi chương trình, trong khi Hoa Kỳ từ chối trả lại 1,4 tỷ đô la, khiến quan hệ song phương trở nên căng thẳng.

Tờ Washington Post lưu ý rằng chính quyền Tổng thống Trump khi trở lại nắm quyền đang thể hiện sự linh hoạt hơn người tiền nhiệm Biden đó là chỉ chấp thuận thỏa thuận F-16. Ông Trump coi việc Thổ Nhĩ Kỳ quay trở lại chương trình F-35 là cách để củng cố NATO.