Động đất Myanmar có tốc độ siêu thanh, tạo ‘vết sẹo’ 400 km

Trận động đất mạnh 7,7 độ xảy ra gần Mandalay, Myanmar, hôm 28/3 gây thiệt hại nghiêm trọng trên khắp đất nước và các khu vực lân cận, bao gồm cả Thái Lan. Hơn 5.000 người được xác nhận đã thiệt mạng. Tại Hội nghị thường niên của Hiệp hội Địa chấn Mỹ diễn ra ngày 14 – 18/4, các nhà nghiên cứu từ nhiều nơi trên thế giới chia sẻ những phát hiện sơ bộ về hoạt động đứt gãy, rung chấn và tác động đến cơ sở hạ tầng của trận động đất này.

Myanmar nằm trong khu vực có hoạt động kiến tạo mạnh, nơi các mảng Ấn Độ và Âu – Á va chạm. Trận động đất tháng 3 đã làm nứt vỡ hơn 400 km của đứt gãy Sagaing – đường đứt gãy trượt ngang khổng lồ dài hơn 1.200 km chạy qua miền trung Myanmar – theo nhà địa chấn học Susan Hough từ Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS).

Đây là một trong những vết nứt vỡ bề mặt lớn nhất từng ghi nhận trên toàn cầu, theo nhà nghiên cứu Nadine Reitman từ USGS. Đứt gãy Sagaing đã tạo ra vài trận động đất với độ lớn từ 6 trở lên trong thế kỷ qua. Tuy nhiên, đoạn này của đường đứt gãy chưa trải qua trận động đất nào có độ lớn trên 7 kể từ năm 1839.

“Vết sẹo” 400 km phát triển ở mức “siêu trượt” (supershear) – nứt vỡ nhanh hơn tốc độ âm thanh – dù khởi đầu chậm, điều thường thấy ở các trận động đất trượt ngang lớn, theo nhà khoa học Zhigang Peng từ Viện Công nghệ Georgia. Peng lưu ý rằng thống kê động đất ở Thái Lan và các tỉnh Vân Nam, Quảng Đông của Trung Quốc cho thấy sự gia tăng đáng kể hoạt động địa chấn sau trận động đất. Điều này thể hiện tác động quy mô lớn mà ứng suất động từ trận động đất chính ở Myanmar gây ra.

Trận động đất gây rung chấn mạnh lan rộng hơn 100 km từ đứt gãy tại Mandalay, Sagaing, Nay Pyi Taw, Bago, Shan và các địa điểm khác, theo Hough. Bà cho biết thêm, Cơ quan Khí tượng và Thủy văn tại Nay Pyi Taw, nơi vận hành mạng lưới địa chấn quốc gia của Myanmar, đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ rung chấn.

Bản đồ rung chấn từ trận động đất do chuyên gia Chung-Han Chan từ Đại học Trung ương Quốc gia Đài Loan phân tích cho thấy, các khu vực bị phân cắt bởi vết nứt vỡ có thể đã chịu thiệt hại vượt quá mức 8 theo Thang đo Mercalli – rung chấn gây khó khăn khi đứng, làm dịch chuyển đồ nội thất nặng và gây hư hại cho những cấu trúc không chống động đất.

Trận động đất hôm 28/3 cũng là một “bài kiểm tra” về công nghệ ứng phó với thiên tai. Hình ảnh vệ tinh giúp nhà nghiên cứu Xuechun Li tại Đại học Johns Hopkins cùng đồng nghiệp lập bản đồ chi tiết với quy mô toàn thành phố về ảnh hưởng của động đất tại Mandalay chỉ trong vài ngày. Điều này cho thấy công nghệ của nhóm nghiên cứu rất hữu ích trong việc đánh giá nhanh chóng thiệt hại sau thảm họa.

Động đất Myanmar cũng đánh dấu lần đầu tiên một trận động đất lớn được phát hiện nhờ sử dụng một mạng lưới cáp viễn thông dưới biển đã chuyển đổi thành hơn 100 cảm biến địa chấn, theo báo cáo của chuyên gia Mikael Mazur từ Nokia Bell Labs tại hội nghị.

Thu Thảo (Theo SciTechDaily)