Giữa dòng chảy sôi động của nghệ thuật đô thị, sân khấu kịch thiếu nhi tại TP.HCM tựa như một khu vườn nhỏ đầy sắc màu, nơi tiếng cười trẻ thơ hòa quyện cùng những bài học cuộc sống được gửi gắm tinh tế.

Không chỉ mang đến niềm vui, kịch thiếu nhi còn gánh vác sứ mệnh cao cả: nuôi dưỡng tâm hồn, khơi dậy thẩm mỹ và xây dựng thế hệ khán giả tương lai cho nghệ thuật sân khấu Việt Nam.

Những nền tảng vững chắc để phát triển

Kịch thiếu nhi TP.HCM được hậu thuẫn bởi những thuận lợi đặc thù, mà đầu tiên không thể không nhắc đến thị trường tiềm năng rộng lớn với dân số hơn 10 triệu người, trong đó hơn 1,8 triệu trẻ em dưới 15 tuổi. Đây là một cộng đồng khán giả nhí đầy sức sống, luôn háo hức khám phá thế giới qua những vở kịch rực rỡ.

“Tôi thấy các gia đình ngày càng thích dẫn con đến rạp, biến sân khấu thành cầu nối yêu thương” – NSND Mỹ Uyên chia sẻ.

Chính sự hiện diện của một lượng khán giả tiềm năng khổng lồ đã khơi nguồn động lực cho các nghệ sĩ, biến mỗi vở diễn thành một cuộc gặp gỡ ý nghĩa giữa nghệ thuật và tuổi thơ.

Từ tiềm năng thị trường, ta thấy một làn gió mới thổi qua trong nhận thức của các bậc phụ huynh. Ngày nay, cha mẹ tại TP.HCM không còn xem kịch thiếu nhi như một hình thức giải trí đơn thuần, mà là một phần thiết yếu trong hành trình giáo dục con trẻ. Họ nhận ra rằng nghệ thuật sân khấu không chỉ khơi dậy trí tưởng tượng, mà còn giúp các em phát triển cảm xúc, tư duy sáng tạo và kỹ năng giao tiếp. Sự thay đổi này không chỉ mở rộng lượng khán giả, mà còn nâng tầm giá trị của kịch thiếu nhi, như một người bạn đồng hành với sự phát triển của trẻ.

Sự đồng hành ấy càng được củng cố nhờ hỗ trợ từ cộng đồng. Các trường học từ mầm non đến tiểu học ngày càng tích cực tổ chức những chuyến đi xem kịch, coi đó như hoạt động ngoại khóa bổ ích.

“Chúng tôi đặt vé cho cả khối lớp để các em trải nghiệm nghệ thuật sống động, thay vì chỉ học qua sách vở” – một giáo viên tiểu học chia sẻ. Sự hợp tác này không chỉ đảm bảo nguồn khán giả ổn định mà còn giúp sân khấu tiếp cận trực tiếp, khơi dậy tình yêu nghệ thuật trong lòng các em.

Trong thời đại số hóa, công nghệ cũng trở thành cánh tay đắc lực, đưa kịch thiếu nhi đến gần hơn với khán giả. Mạng xã hội được các sân khấu tận dụng để đăng tải trailer, hình ảnh hậu trường, thậm chí livestream giới thiệu vở diễn.

Đạo diễn Bảo Chu cho biết: “Chỉ một bài đăng, chúng tôi đã tiếp cận hàng ngàn gia đình”. Đây là kênh quảng bá hiệu quả, tạo sự tò mò, mong chờ từ khán giả nhí và phụ huynh. Những đoạn video đầy màu sắc hay lời mời gọi dí dỏm trên mạng xã hội đã biến việc xem kịch thành một trải nghiệm hiện đại, gần gũi với thế hệ trẻ.

Và trên tất cả, đội ngũ nghệ sĩ tâm huyết chính là linh hồn của kịch thiếu nhi TP.HCM. Từ NSƯT Lê Cường với hơn 30 năm gắn bó cùng Đội kịch Tuổi Ngọc, đến ông bầu Huỳnh Anh Tuấn của IDECAF với tầm nhìn xây dựng khán giả nhí, NSND Mỹ Uyên hoặc đạo diễn trẻ Bảo Chu, tất cả đều làm việc với tình yêu mãnh liệt dành cho trẻ em.

“Tôi không làm vì tiền, mà vì nụ cười của các em” – ông bầu Huỳnh Anh Tuấn tâm sự. Chính sự tận tụy ấy đã tạo nên một hệ sinh thái sân khấu đa dạng: IDECAF hoành tráng, 5B gần gũi, Ban Mai hiện đại… Sự phong phú này không chỉ đáp ứng nhiều nhu cầu mà còn khẳng định sức sống bền bỉ của kịch thiếu nhi giữa lòng thành phố.

Những rào cản thử thách ý chí

Dẫu sở hữu nhiều thuận lợi, kịch thiếu nhi TP.HCM vẫn đối mặt với không ít trở ngại, mà quan trọng nhất là vấn đề kinh phí. Sản xuất một vở kịch chất lượng đòi hỏi chi phí không nhỏ, nhưng giá vé lại phải giữ ở mức thấp, để phù hợp với túi tiền của học sinh và gia đình.

“Chúng tôi làm vì đam mê, chứ lợi nhuận chẳng đáng là bao” – NSND Mỹ Uyên thở dài.

IDECAF từng phải tiết kiệm đạo cụ trong những ngày đầu, Tuổi Ngọc dựa vào sự xoay xở của NSƯT Lê Cường, còn 5B phải tự tay làm nhiều khâu để cắt giảm chi phí. Thiếu hụt tài chính không chỉ kìm hãm chất lượng vở diễn mà còn gây áp lực lớn trong việc duy trì đội ngũ và hoạt động lâu dài.

Từ gánh nặng kinh phí, một vấn đề khác hiện lên rõ nét: thiếu địa điểm biểu diễn ổn định. Việc tìm kiếm không gian phù hợp luôn là nỗi trăn trở của các sân khấu. “Có lúc chúng tôi diễn ở những chỗ thiếu thốn cảnh trí, làm giảm trải nghiệm của khán giả” – đạo diễn trẻ Bảo Chu hồi tưởng. Sân khấu nhỏ như 5B tuy gần gũi nhưng lại hạn chế về sức chứa, không thể đáp ứng khi khán giả đông. Thiếu một “ngôi nhà” lâu dài không chỉ ảnh hưởng đến lịch diễn mà còn cản trở việc xây dựng thương hiệu và gắn kết với cộng đồng khán giả.

Nguồn kịch bản phù hợp cũng là một bài toán nan giải. Nhiều vở kịch vẫn phụ thuộc vào cổ tích quen thuộc như Tấm Cám hoặc Thạch Sanh, dễ rơi vào lối mòn gây nhàm chán. “Chúng ta cần những câu chuyện mới, gần gũi với đời sống hôm nay, nhưng vẫn giữ được sự trong trẻo” – tác giả Vương Huyền Cơ nhận định.

Sáng tạo kịch bản cho trẻ em đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về tâm lý và sở thích của các em, một thách thức không nhỏ khi đội ngũ biên kịch cho mảng này còn hạn chế.

Thêm vào đó, kịch thiếu nhi còn phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các hình thức giải trí khác như phim ảnh, video game, vốn nhanh, mạnh và dễ tiếp cận. “Các em quen với nhịp độ hiện đại, sân khấu phải thật đặc biệt mới giữ chân được” – đạo diễn Quang Thảo của IDECAF chia sẻ. Sự cạnh tranh này buộc các sân khấu phải không ngừng sáng tạo, từ nội dung đến hình thức trình diễn, để không bị lãng quên giữa dòng chảy giải trí đa dạng.

Cuối cùng, yêu cầu về tính chuyên nghiệp, khi diễn cho trẻ em là một rào cản không dễ vượt qua. Diễn viên cần kỹ năng hoạt náo, linh hoạt từ ngôn ngữ hình thể đến khả năng múa hát, tương tác nhạy bén và năng lượng dồi dào để giữ sự chú ý của khán giả nhí. “Diễn cho trẻ khó hơn nhiều so với người lớn, vì các em rất thật, không thích là quay lưng ngay” – nghệ sĩ Đinh Toàn tâm sự.

Tuy nhiên, việc đào tạo đội ngũ chuyên biệt cho kịch thiếu nhi chưa được đầu tư đúng mức, khiến chất lượng biểu diễn đôi khi chưa đồng đều. Những khó khăn này, dù chồng chất, lại là động lực để các nghệ sĩ tìm kiếm giải pháp, mở ra những tiềm năng mới.

Cơ hội chờ ngày tỏa sáng

Tuy còn nhiều thách thức, kịch thiếu nhi TP.HCM vẫn hé lộ tiềm năng về tương lai rực rỡ nếu được đầu tư đúng hướng.

Một trong những cơ hội lớn là nhắm đến đối tượng gia đình. Ông bầu Huỳnh Anh Tuấn chia sẻ: “Gia đình là hạt nhân xã hội, kịch có thể gắn kết mọi người, để cha mẹ và con cái cùng học hỏi”.

IDECAF đã thành công khi các vở diễn có sức thu hút cả trẻ em và phụ huynh, hay nhiều khán giả nhí ngày xưa nay dẫn con mình quay lại rạp. Mở rộng đối tượng khán giả không chỉ tăng doanh thu mà còn tạo ra trải nghiệm chung, thắt chặt tình cảm gia đình và lan tỏa giá trị nghệ thuật đến nhiều thế hệ.

Song song với đó, kết hợp giáo dục mở ra một hướng đi đầy hứa hẹn. Sân khấu có thể hợp tác với trường học để đưa học sinh đến rạp thường xuyên hoặc tích hợp vào chương trình ngoại khóa. Mô hình Ban Mai kết hợp với Đại học Hutech, nơi sinh viên thực hành sân khấu, giúp đào tạo nguồn nhân lực trẻ, đảm bảo sự kế thừa cho nghệ thuật sân khấu.

Để giữ chân khán giả nhí hiện đại, đa dạng đề tài là chìa khóa quan trọng. Ngoài cổ tích, các vở kịch có thể khai thác chủ đề môi trường, cuộc sống, phiêu lưu, trinh thám, khoa học viễn tưởng… Theo tác giả Vương Huyền Cơ:  “Các em giờ rất thông minh, cần những câu chuyện gần gũi nhưng vẫn giáo dục”. Sự đổi mới này không chỉ làm phong phú nội dung mà còn giúp các em mở rộng tầm nhìn, kết nối với thế giới xung quanh qua lăng kính nghệ thuật.

Một lợi thế khác nằm ở khả năng tăng cường tương tác. Ở các không gian nhỏ như 5B, khán giả nhí có thể chạm vào nhân vật, trả lời câu hỏi hay tham gia câu chuyện. “Khi các em được tương tác, mắt chúng sáng lên, đó là điều tuyệt vời nhất” – NSND Mỹ Uyên chia sẻ. Sự sống động này không chỉ giữ các em tập trung mà còn khơi dậy trí tưởng tượng, tạo nên những kỷ niệm khó quên.

Công nghệ hiện đại cũng là cánh cửa để kịch thiếu nhi cạnh tranh với giải trí số. Hiệu ứng ánh sáng, âm thanh, màn hình LED hay công nghệ 3D có thể biến sân khấu thành những thế giới kỳ ảo.

“Chúng tôi muốn dùng công nghệ để thu hút các em” – đạo diễn Bảo Chu tiết lộ – “Sự kết hợp này không chỉ nâng tầm chất lượng mà còn giúp sân khấu bắt kịp xu hướng, chinh phục thế hệ khán giả trẻ”.

Cuối cùng, hợp tác quốc tế là cơ hội để kịch thiếu nhi TP.HCM vươn xa. Mời các đoàn kịch nước ngoài biểu diễn, gửi nghệ sĩ đi học hỏi hay trao đổi kinh nghiệm sẽ mang đến cách dàn dựng mới mẻ. Ông bầu Huỳnh Anh Tuấn bày tỏ: “Chúng tôi muốn áp dụng kinh nghiệm quốc tế vào bối cảnh Việt Nam”.

Đây không chỉ là cách nâng cao chất lượng mà còn mở đường để giới thiệu kịch thiếu nhi Việt Nam ra thế giới. Với sự đầu tư nghiêm túc và khát vọng bay cao, kịch thiếu nhi hứa hẹn sẽ tiếp tục là ngọn gió mát lành, góp phần định hình tuổi thơ ý nghĩa và bồi đắp tương lai nghệ thuật Việt Nam.