Tăng thuế thuốc lá để bảo vệ sức khỏe 

Theo phương án mới nhất, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Bộ Y tế đề xuất bổ sung mức thuế tuyệt đối với sản phẩm thuốc lá ở mức ít nhất 5.000 đồng/bao, sau đó tăng thêm, để đến năm 2030 thuế 1 bao thuốc lá là 15.000 đồng.  

 Thông tin trên được các chuyên gia chia sẻ tại tọa đàm trực tuyến “Tăng thuế thuốc lá – lợi ích kép cho ngân sách và sức khỏe”, do Báo điện tử Dân Trí tổ chức sáng 5.6.

ẢNH: LIÊN CHÂU

Theo các chuyên gia, mỗi năm có hơn 100.000 người Việt tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó gần 19.000 trường hợp chết do phơi nhiễm khói thuốc thụ động.

Thuốc lá tiếp cận dễ dàng với giới trẻ, phần lớn do giá quá rẻ. Từ 2022 – 2023, tổng sản lượng sản xuất thuốc lá tại Việt Nam đã tăng hơn 10%. Các nghiên cứu ước tính, sử dụng thuốc lá khiến Việt Nam thiệt hại hơn 108.000 tỉ đồng mỗi năm, tương đương 1,14% GDP. Tổng thiệt hại kinh tế này cao gấp 5 lần số thu ngân sách từ thuế thuốc lá. 

Tại hội thảo, TS Nguyễn Huy Quang, Trưởng ban Tư vấn, phản biện và giám định xã hội, Tổng hội Y học Việt Nam, cho biết WHO khuyến cáo giá bán lẻ phải đạt mức thuế 75%, nhưng Việt Nam hiện chỉ đạt khoảng 38%, là rất thấp.

So với các nước ASEAN, tỷ lệ và giá bán lẻ của Việt Nam cũng thấp: Thái Lan là 78%, Indonesia 63% và giá thuốc lá tại các nước này cao hơn nhiều so với Việt Nam.

Ông Quang cho rằng, thuốc lá tại Việt Nam hiện rất rẻ, một bao bình thường chỉ khoảng 10.000 đồng, phổ biến là 7.000 – 8.000 đồng, chỉ bằng 1/4 bát phở. Với giá rẻ như vậy, thuốc lá rất dễ tiếp cận, đặc biệt là với thiếu niên và người nghèo. 

“Chúng ta không đánh đổi sức khỏe vì lợi ích kinh tế, không đánh đổi môi trường. Do đó, nên thực hiện phương án tăng thuế thuốc lá ngay từ năm 2026 như Bộ Y tế đề xuất, sẽ giảm 2,5 triệu người hút, đồng thời tăng nguồn thu của ngân sách”, ông Quang nêu ý kiến.

GS Nguyễn Anh Trí, đại biểu Quốc hội đoàn TP.Hà Nội, cho biết: “Chúng ta có 3 lần tăng thuế, nhưng không hiệu quả, giá thuốc lá vẫn quá rẻ. Với thuế thuốc lá, nên tăng ngay, tăng mạnh và tăng thường xuyên. Nếu có thể thì triển khai ngay từ năm 2026”.

WHO và Ngân hàng Thế giới đánh giá, chính sách giá và thuế là công cụ hữu hiệu nhất để giảm tiêu thụ thuốc lá, chiếm đến 50% hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ hút, nhất là ở thanh thiếu niên. Tuy vậy, thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá tại Việt Nam hiện vẫn ở mức thấp.