Dự án Luật Báo chí sửa đổi: Đề xuất quy định mô hình tổ hợp báo chí

Bộ Tư pháp đã công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Luật Báo chí sửa đổi do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng. Theo nội dung tờ trình, sau hơn 8 năm thi hành, một số quy định của Luật Báo chí đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn của hoạt động báo chí và sự phát triển của khoa học, công nghệ, truyền thông.

Cụ thể như, quy định khái niệm chưa phân biệt rõ báo và tạp chí, dẫn tới tình trạng cơ quan tạp chí lợi dụng chức năng, nhiệm vụ nói chung của báo chí để hoạt động như cơ quan báo. Hoạt động báo chí là hoạt động nghề nghiệp có điều kiện, tuy nhiên chưa có quy định phải qua khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp cho người làm báo trước khi xét cấp thẻ nhà báo lần đầu.

Trong những năm qua, có nhiều trường hợp nhà báo, phóng viên và người liên quan đến hoạt động báo chí có hành vi vi phạm pháp luật hình sự, bị khởi tố, truy tố, xét xử. Các trường hợp bị xử lý, thu hồi thẻ nhà báo và xử lý hình sự đều xuất phát từ nguyên nhân tác nghiệp báo chí không đúng quy trình, chuẩn mực…

Theo nội dung tờ trình, hoạt động báo chí là hoạt động nghề nghiệp có điều kiện vì tác động của thông tin báo chí đến xã hội là lớn, do đó cần tăng thêm điều kiện trước khi cấp thẻ nhà báo lần đầu để nâng cao chất lượng người làm báo.

Bên cạnh đó, chưa có quy định để hình thành, phát triển cơ quan báo chí lớn, có đủ nguồn lực, đóng vai trò dẫn dắt, định hướng thông tin. Do thể chế chính trị, kinh tế, xã hội của Trung Quốc có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam, mô hình tập đoàn báo chí của Trung Quốc là kinh nghiệm quý báu để học tập, phát triển mô hình hoạt động báo chí của Việt Nam.

Ở Việt Nam, đã có Đài tiếng nói Việt Nam (VOV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV) và Thông Tấn xã Việt Nam (TTXVN) được tổ chức theo mô hình tổ hợp báo chí. Ở cấp địa phương đã hình thành mô hình cơ quan báo chí hợp nhất (như Trung tâm truyền thông tỉnh Quảng Ninh hoặc Đài phát thanh – truyền hình và báo Bình Phước) hội tụ cả bốn loại hình báo chí.

Tuy nhiên, Luật Báo chí năm 2016 quy định đối tượng được thành lập cơ quan báo chí chưa quy định rõ cơ quan báo chí có được phép trực thuộc một cơ quan báo chí khác, dẫn tới khó khăn trong việc triển khai mô hình tổ hợp báo chí truyền thông.

Tờ trình nêu kết luận của Bộ Chính trị tại thông báo 173/2005 của Ban Chấp hành Trung ương về chiến lược phát triển thông tin đến năm 2010, trong đó có nội dung cho phép thành lập mô hình “tập đoàn báo chí”, “tổ hợp xuất bản”.

Tuy nhiên, tên gọi cần được cân nhắc cho thích hợp. Trong quá trình thực hiện cần làm thí điểm, thực hiện từng bước, bảo đảm chất lượng và hiệu quả, không làm ồ ạt, tràn lan.

Kiến tạo, đột phá phát triển báo chí trong bối cảnh sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy

Tờ trình nêu các nguyên tắc về mô hình hoạt động, kinh tế báo chí, mở rộng không gian hoạt động, kinh tế báo chí để kiến tạo, đột phá phát triển báo chí trong bối cảnh sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu thông tin, tuyên truyền trong kỷ nguyên mới.

Dự luật bổ sung khái niệm tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện. Theo đó, đây là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, doanh nghiệp trực thuộc hoặc góp vốn tại doanh nghiệp. Có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội, được có cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương như doanh nghiệp.

Tổ hợp báo chí của địa phương – là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí địa phương có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội tại địa phương.

Đối tượng hoạt động theo mô hình tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện phù hợp với quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở báo chí, phát thanh, truyền hình, thông tin điện tử, cơ sở xuất bản được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Giao Chính phủ quy định chi tiết cơ chế đặc thù tài chính, lao động, tiền lương của tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện; mô hình hoạt động tổ hợp báo chí của địa phương.