Các tổ chức chính trị – xã hội tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban MTTQ Việt Nam

Bảo đảm tính độc lập tương đối của các tổ chức khi sắp xếp

Báo cáo tại phiên họp, Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà cho biết, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật MTTQ Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở tập trung vào một số điều liên quan trực tiếp đến vị trí, vai trò, chức năng, quyền hạn và trách nhiệm, tổ chức bộ máy và nguyên tắc tổ chức, hoạt động của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội, các Hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ.

Dự thảo Luật gồm 5 điều. Trong đó, sửa đổi, bổ sung 16/41 điều của Luật MTTQ Việt Nam, 10/37 điều của Luật Công đoàn, 2/41 điều của Luật Thanh niên, 9/91 điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Dự kiến Luật này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025.

Về Luật MTTQ Việt Nam, để bảo đảm cụ thể hóa khoản 2, khoản 3 Điều 9 Hiến pháp năm 2013 (sau khi sửa đổi, bổ sung) và đồng bộ với mô hình tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam sau sắp xếp, đồng thời vẫn bảo đảm tính độc lập tương đối của các tổ chức khi sắp xếp về MTTQ Việt Nam, dự thảo Luật đã điều chỉnh nguyên tắc tại khoản 3 Điều 4 theo hướng: “Khi hiệp thương dân chủ và thống nhất hành động, MTTQ Việt Nam giữ vai trò chủ trì, các tổ chức chính trị – xã hội cùng các tổ chức thành viên khác của Mặt trận phối hợp; tuân theo Điều lệ MTTQ Việt Nam, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo của mỗi thành viên”.

Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà. Ảnh: Quốc hội

Để bảo đảm nguyên tắc các tổ chức chính trị – xã hội, các Hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc MTTQ Việt Nam (30 hội, sau sắp xếp lại còn 20 hội đều là thành viên của Mặt trận), dự thảo Luật bổ sung việc ghi nhận các tổ chức thành viên theo hướng: “Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, các hội được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ là các tổ chức thành viên trực thuộc MTTQ Việt Nam, được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban MTTQ Việt Nam”.

Sửa đổi quy định liên quan đến “cán bộ, công chức, viên chức”

Về Luật Công đoàn, sửa đổi quy định liên quan đến đối tượng “cán bộ, công chức, viên chức” nhằm bảo đảm phù hợp với mô hình tổ chức Công đoàn trong sắp xếp bộ máy theo Nghị quyết số 18-NQ/TW; sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến hệ thống tổ chức của Công đoàn Việt Nam, thẩm quyền của các cấp Công đoàn.

Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung Điều 8 về Hệ thống tổ chức của Công đoàn Việt Nam theo hướng bỏ quy định về “Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở”, “Liên đoàn Lao động cấp huyện”. Trường hợp cơ quan có thẩm quyền cho phép thì được thành lập Công đoàn cấp trên cơ sở khác phù hợp với hệ thống hành chính hoặc đặc thù của tổ chức Công đoàn.

Đồng thời sửa đổi, bổ sung Điều 13 theo hướng “Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, Công đoàn các cấp có quyền kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền xây dựng, sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật có liên quan đến Công đoàn, quyền, nghĩa vụ của người lao động”…

Bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất

Qua thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá – Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, việc sắp xếp, tinh gọn và đổi mới hoạt động của các tổ chức chính trị – xã hội, các hội quần chúng được Nhà nước giao nhiệm vụ (5 tổ chức chính trị – xã hội và 30 hội quần chúng) trực thuộc MTTQ Việt Nam có liên quan đến quy định của nhiều văn bản luật hiện hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: Quốc hội

Vì vậy Thường trực Ủy ban thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cập nhật kịp thời các nội dung đang được sửa đổi, bổ sung và tiếp tục rà soát các văn bản có liên quan để điều chỉnh phù hợp trong dự thảo Luật, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cân nhắc việc quy định “cứng” Công đoàn cấp trên cơ sở (khoản 2 Điều 2 dự thảo Luật) và 3 cấp Công đoàn. “Thường trực Ủy ban đề nghị nghiên cứu theo hướng kế thừa quy định của các Luật Công đoàn trước đây để bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật, theo Điều lệ Công đoàn Việt Nam.

Đồng thời, vẫn bám sát yêu cầu đổi mới tổ chức, hoạt động công đoàn theo tinh thần của Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 12/6/2021 của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới, phù hợp với việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và các quy định khác liên quan tới việc sắp xếp, tổ chức bộ máy”, theo cơ quan thẩm tra.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật – Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết Thường trực Ủy ban Pháp luật – Tư pháp nhất trí về việc sửa 4 luật trên theo trình tự, thủ tục rút gọn để phục vụ sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy. Đồng thời cho rằng cần rà soát đầy đủ những quy định liên quan đến tổ chức chính quyền 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã), các quy định liên quan đến cấp huyện trong Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở để sửa đổi đồng bộ…

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá hồ sơ dự án Luật đã được cơ quan soạn thảo khẩn trương, tích cực chuẩn bị, nhất trí phạm vi sửa đổi là “1 luật sửa 4 luật”, sẽ trình Quốc hội xem xét thông qua theo trình tự thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 9.

Đồng thời Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án Luật; tiếp tục rà soát các luật có liên quan, bổ sung nội dung tiếp thu giải trình ý kiến góp ý của Chính phủ, các tổ chức chính trị xã hội chưa thể hiện nội dung tiếp thu giải trình trong hồ sơ, đánh giá về tính tương thích của dự thảo Luật với các điều ước quốc tế có liên quan…