32 năm trước, một quyết định đã thay đổi cách con người tiếp cận Internet

Vào buổi sáng ngày 29 tháng 4 năm 1993, tại trụ sở Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân châu Âu (CERN), một thông cáo ngắn gọn được công bố ra toàn thế giới: World Wide Web, phát minh bởi nhà khoa học Tim Berners-Lee, sẽ được cung cấp hoàn toàn miễn phí, không bản quyền, cho bất kỳ ai muốn sử dụng.

Thông báo không đi kèm một buổi lễ hoành tráng, cũng không có dòng tít giật gân nào trên các trang nhất báo chí lúc bấy giờ. Thế nhưng chính quyết định nhỏ bé ấy đã mở ra một chương hoàn toàn mới trong lịch sử loài người — một thế giới được kết nối như chưa từng có.

Trước đó, Internet đã tồn tại nhưng chỉ như một mạng lưới sơ khai dành riêng cho quân đội, các tổ chức nghiên cứu và một số trường đại học. Việc truy cập và chia sẻ thông tin trên mạng là chuyện phức tạp, đòi hỏi kiến thức kỹ thuật cao và chỉ phục vụ những mục đích chuyên biệt.

World Wide Web, với sự ra đời của các tiêu chuẩn HTML, HTTP và hệ thống URL, đã thay đổi hoàn toàn điều đó. Nó biến Internet thành một thứ dễ tiếp cận với tất cả mọi người — một “mạng lưới của nhân dân” đúng nghĩa.

Thế nhưng, ngay cả phát minh vĩ đại nhất cũng sẽ bị kìm hãm nếu bị giới hạn trong rào cản thương mại. Và CERN đã đứng trước ngã ba đường: thương mại hóa Web, giữ độc quyền khai thác, hoặc trao nó cho nhân loại như một món quà vô điều kiện.

Quyết định của họ — chọn phương án thứ ba — mang tính cách mạng không kém gì bản thân phát minh này. Bằng cách từ chối biến World Wide Web thành một sản phẩm độc quyền, CERN đã giải phóng một trong những nguồn lực sáng tạo lớn nhất mà thế giới từng biết đến.

Hậu quả của quyết định ấy lan tỏa nhanh đến chóng mặt. Trong vòng chưa đầy một thập kỷ, những khái niệm như “website”, “email”, “trình duyệt” đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày.

Các công ty Internet non trẻ như Amazon, Yahoo!, Google nhanh chóng mọc lên, mỗi cái tên sau này đều trở thành biểu tượng của một kỷ nguyên mới. Thương mại điện tử bùng nổ, truyền thông bước vào cuộc cách mạng số, giáo dục từ xa, y tế điện tử, làm việc từ xa — tất cả đều bám rễ vào World Wide Web.

Không chỉ dừng lại ở kinh tế, sự bùng nổ thông tin còn làm thay đổi sâu sắc kết cấu xã hội và chính trị toàn cầu. Những phong trào xã hội lớn của thế kỷ 21 đều được tiếp sức bởi khả năng kết nối tức thời và phổ biến thông tin tự do trên Internet. Những cá nhân ở các vùng xa xôi nhất cũng có thể cất tiếng nói, tham gia vào các diễn đàn toàn cầu, và tiếp cận kho tàng tri thức khổng lồ mà trước đây họ chưa từng chạm tới.

Tuy nhiên, sự tự do và khả năng kết nối toàn diện mà World Wide Web mang lại cũng dẫn đến những mặt trái không thể phớt lờ. Các vấn đề như thông tin giả mạo, an ninh mạng, vi phạm quyền riêng tư, bắt nạt trực tuyến, sự thao túng dư luận đã trở thành những thách thức toàn cầu.

Các chính phủ, doanh nghiệp, và cộng đồng quốc tế hiện vẫn đang vật lộn tìm cách kiểm soát những hệ quả này mà không làm tổn hại đến bản chất mở của mạng lưới toàn cầu.

Nếu nhìn rộng ra, quyết định của CERN vào năm 1993 không chỉ tạo ra một công cụ, mà còn hình thành một triết lý: thông tin và tri thức phải được chia sẻ tự do để phục vụ lợi ích chung của toàn nhân loại.

Triết lý đó ngày nay vẫn đang được những nhà phát triển phần mềm mã nguồn mở, các tổ chức khoa học cộng đồng, và những người ủng hộ quyền truy cập tự do vào thông tin tiếp tục kế thừa và phát huy.

Trong bối cảnh hiện tại, khi công nghệ ngày càng thâm nhập sâu hơn vào từng ngóc ngách đời sống, khi AI, điện toán đám mây và Internet of Things định hình lại thế giới, giá trị cốt lõi của World Wide Web mở vẫn chưa hề mất đi tính thời sự.

Nếu ngày 29 tháng 4 năm 1993 CERN chọn cách giữ kín phát minh này, có lẽ thế giới sẽ vẫn có Internet, nhưng sẽ là một Internet khác: đắt đỏ hơn, phân mảnh hơn, và bị chi phối bởi những tập đoàn khổng lồ ngay từ đầu.

Ngày nay, khi chúng ta gửi một email, tìm kiếm một thông tin, đặt mua một món hàng trực tuyến hay đơn giản là chia sẻ một khoảnh khắc đời thường qua mạng xã hội, ít ai nghĩ đến cột mốc im lặng cách đây hơn ba thập kỷ.

Nhưng chính nhờ vào khoảnh khắc ấy — khoảnh khắc một nhóm nhà khoa học quyết định đặt lợi ích của nhân loại lên trên hết — mà thế giới đã bước vào kỷ nguyên thông tin không thể đảo ngược.

Ngày 29 tháng 4 năm 1993, không có pháo hoa, không có buổi lễ long trọng. Chỉ có một văn bản được ký, một dòng thông báo đơn giản. Nhưng đằng sau sự im lặng ấy là một cơn địa chấn ngầm đã vĩnh viễn thay đổi cách chúng ta hiểu về thế giới và chính bản thân mình.

Một ngày mà thế giới thầm lặng bước sang một chương mới — chương của kết nối, tri thức và vô vàn những khả năng chưa từng có.