Ung thư da là một trong các ung thư thường gặp và khá dễ chẩn đoán. Ung thư da (không kể ung thư hắc tố) là các ung thư xuất phát từ biểu mô da che phủ mặt ngoài cơ thể, gồm nhiều lớp tế bào. Lớp tế bào đáy sinh ra ung thư tế bào đáy, lớp tế bào vảy sinh ra ung thư biểu mô vảy. Các tuyến phụ thuộc của da như tuyến mồ hôi, tuyến bã sinh ra ung thư tuyến mồ hôi, tuyến bã…

Khoa Phẫu thuật Tạo hình Thẩm mỹ – Bệnh viện Bạch Mai mới tiếp nhận và điều trị ca bệnh bị ung thư da. Qua những biểu hiện và quá trình phát triển của bệnh, các bác sĩ khuyến cáo người dân hết sức lưu ý các dấu hiệu cảnh bảo, đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa, sớm phát hiện và loại trừ.

Ung thư da là một trong các ung thư thường gặp và khá dễ chẩn đoán. Ung thư da (không kể ung thư hắc tố) là các ung thư xuất phát từ biểu mô da che phủ mặt ngoài cơ thể, gồm nhiều lớp tế bào. Ảnh minh họa: Internet

Qua lời kể của bệnh nhân 50 tuổi ở Bắc Giang, cách đây khoảng hai năm, trên mặt xuất hiện 1 chấm bé chỉ bằng đầu tăm, sờ vào thấy hơi cộm, nghĩ đơn giản chỉ là mụn trứng cá già, đóng đen lại. Sau đó chấm sẫm màu bắt đầu lan rộng, nhưng bản thân người bệnh vẫn chỉ nghĩ theo tuổi tác thì da xuất hiện nám, đồi mồi, sạm da. Tuy nhiên, sau 1 năm mảng da sẫm màu phát triển và bong vảy nhanh hơn nên quyết định thăm khám tại Bệnh viện Bạch Mai. Sau khi xét nghiệm sinh thiết mẫu biểu mô, bệnh nhân được kết luận ung thư da dạng biểu mô tế bào vảy.

Ung thư nói chung xảy ra khi có sự phát triển một cách bất thường và không theo trật tự của các tế bào, gây ra các khối u ác tính làm suy nhược hệ miễn dịch cơ thể. Ung thư da cũng là tình trạng các tế bào da phát triển bất thường, không kiểm soát.

Bệnh được chia làm 3 dạng chính: Ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư hắc tố.

Nguyên nhân dẫn đến ung thư da đến từ nhiều yếu tố như di truyền, môi trường sống và thói quen hàng ngày.

Theo ThS. BS Nguyễn Hữu Trọng, bác sĩ điều trị trực tiếp cho người bệnh trên, ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous cell carcinoma- SCC) là ung thư khởi phát từ tế bào các lớp biểu bì của da và niêm mạc. Bệnh chiếm khoảng 20% các ung thư da và chiếm vị trí thứ 2 về mức độ phổ biến của ung thư da sau ung thư biểu mô tế bào đáy.

Tia UV (tia cực tím) từ ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính gây ung thư tế bào vảy. Những người tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là trong thời gian dài, có nguy cơ mắc ung thư này cao hơn. Ngoài ra, các yếu tố như da sáng màu, tiền sử bị cháy nắng, dùng thuốc ức chế miễn dịch, nhiễm virus HPV (Human Papillomavirus), và bệnh lý như viêm da mãn tính cũng có thể làm tăng nguy cơ.

Triệu chứng của bệnh có thể biểu hiện một khối u hoặc nốt cứng, có thể có vảy, đỏ và đôi khi chảy máu khi va chạm hoặc trầy xước, một vết loét, vết thương không lành trong thời gian dài, có thể gây chảy máu hoặc mủ.

Ung thư biểu mô tế bào vảy rất nguy hiểm, nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì có thể dẫn đến tử vong. Tuy nhiên ung thư biểu mô tế bào vảy vẫn có thể loại bỏ bằng các phương pháp điều trị hiện nay nếu được phát hiện sớm và điều trị tích cực.

Phẫu thuật điều trị ung thư biểu mô tế bào vảy là phương pháp điều trị chủ yếu cho loại ung thư da này, đặc biệt khi ung thư phát hiện ở giai đoạn sớm. Nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, tiên lượng của ung thư biểu mô tế bào vảy là khá tốt. Nếu ung thư đã di căn hoặc xâm lấn sâu vào các mô, việc điều trị có thể trở nên phức tạp hơn.

“Các biện pháp để phòng ngừa ung thư biểu mô vảy như: Tránh tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời, đặc biệt là trong những giờ cao điểm từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, sử dụng kem chống nắng, mặc quần áo bảo vệ và đội mũ khi ra ngoài trời, kiểm tra da định kỳ để phát hiện các dấu hiệu bất thường và điều trị kịp thời”, BS Trọng chia sẻ.

Trao đổi thêm về các dấu hiệu để phát hiện, loại trừ ung thư da, ThS. BS Nguyễn Thị Vân, Khoa Phẫu thuật Tạo hình Thẩm mỹ khuyến cáo người dân cần thăm khám sớm, kịp thời nếu có 4 dấu hiệu bất thường sau:

1. Tổn thương da mới xuất hiện, hoặc thay đổi màu sắc, kích thước, hình dạng; tiến triển và không đáp ứng với điều trị thuốc bôi thông thường hoặc tái phát nhanh sau khi phẫu thuật cắt bỏ.

2. Tổn thương da mới xuất hiện trên nền bệnh lý da tồn tại từ trước (sẹo bỏng, dày sừng quang hoá, bệnh Bowen, tàn nhang, u nhú, viêm da mạn tính, miễn dịch…)

3. Tổn thương sùi hoặc loét lâu lành, dễ chảy máu, ngứa hoặc đau hoặc có vảy.

4. Các tổn thương sắc tố đen thường gọi là “nốt ruồi” có các dấu hiệu cảnh báo nguy cơ của bệnh ung thư da hắc tố: viết tắt là ABCDE

A (Asymmetry): tổn thương không đối xứng

B (Border): bờ tổn thương không đều

C (Color): tổn thương có nhiều màu sắc

D (Diameter): đường kính tổn thương > 6mm

E (Evolution): tổn thương có sự thay đổi nhanh về các tính chất (tăng kích thước, màu sắc, loét…).

Những người có nguy cơ cao mắc ung thư da

Người da trắng hay gặp nhất: > 200/100.000 dân, người da đen ít mắc nhất <10/100.000 dân

Người lao động ngoài trời tiếp xúc nhiều với tia cực tím

Người lao động tiếp xúc với hóa chất độc hại

Người có các bệnh lý tiền ung thư da

Người suy giảm miễn dịch: HIV, sau ghép tạng, dùng thuốc ức chế miễn dịch ở các bệnh nhân mắc bệnh tự miễn
Người mắc các hội chứng di truyền như hội chứng Gardner, hội chứng Torres, hội chứng Bowen…

Phòng ngừa ung thư da

Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.

Không nên tắm nắng vào khoảng thời gian từ 10 giờ đến 16 giờ, chỉ nên tắm nắng vào buổi sáng sớm, không để cháy nắng da.

Những người phải làm việc ngoài trời cần có bảo hộ lao động như dùng mũ,nón, quần áo dài tay hoặc che ô tránh nắng.

Các phương pháp làm đẹp như tắm trắng làm mất lớp sừng trên da, các tế bào non phải tiếp xúc với ánh nắng và các yếu tố có hại từ môi trường nên rất dễ mắc các bệnh về da, đặc biệt là ung thư da.

Mặc quần áo nhiều màu hoặc tối màu bằng các chất liệu tự nhiên có tác dụng bảo vệ da tốt hơn so với quần áo sáng màu bằng chất liệu nhân tạo.

Khi làm việc có tiếp xúc với hóa chất, phóng xạ cần thực hiện tốt công tác vệ sinh an toàn trong lao động, như đi găng, đi ủng, quần áo bảo vệ, kính, mặt nạ.

Thường xuyên vệ sinh da sạch sẽ, tránh và điều trị kịp thời các triệu chứng viêm nhiễm trên da.

Cần chú ý tuyên truyền và khám tỉ mỉ phát hiện các thương tổn ở da giai đoạn sớm vì dễ thấy và điều trị có hiệu quả cao ở giai đoạn này.