Quốc hội sửa luật, quyết định hệ thống các cơ quan thanh tra được tổ chức theo 2 cấp

Trước đó, trình bày Báo cáo tóm tắt về việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) trước khi thông qua, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, sau các phiên thảo luận tại tổ và hội trường, dự thảo Luật nhận được sự đồng thuận cao từ các đại biểu Quốc hội về sự cần thiết ban hành và các nội dung cơ bản.

Luật mới quy định thống nhất một khái niệm thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Theo đó, “thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định”.

Điểm mới quan trọng là hệ thống các cơ quan thanh tra được tổ chức theo 2 cấp gồm: Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh, thành phố (gọi chung là Thanh tra tỉnh).

Bên cạnh đó, có các cơ quan thanh tra đặc thù, là cơ quan thanh tra trong công an, quân đội, ngân hàng Nhà nước (Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan thanh tra khác trong quân đội, công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo quy định của Chính phủ); Thanh tra Cơ yếu; cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế.

Toàn cảnh Kỳ họp. Ảnh: Quốc hội

Tổ chức và hoạt động cụ thể của Thanh tra Cơ yếu và cơ quan thanh tra được thành lập theo theo điều ước quốc tế, luật giao Chính phủ quy định.

Như vậy, so với luật hiện hành, đã lược bỏ quy định về Thanh tra Bộ; Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ; cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, Thanh tra sở, Thanh tra huyện, tổ chức và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành…

Chức năng của cơ quan thanh tra cũng có điểm mới khi bổ sung “phòng chống lãng phí”, theo luật mới cũng bổ sung điểm mới.

Cơ quan thanh tra có chức năng giúp cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tiến hành thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo quy định của pháp luật.

Về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra, dự thảo Luật quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước. Các cơ quan thanh tra này có chức năng, nhiệm vụ khác nhau do khác nhau về địa vị pháp lý, phạm vi quản lý nhà nước, vì vậy cần được quy định cụ thể trong dự thảo Luật.

Dự thảo Luật Thanh tra cũng bổ sung quy định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra nhằm tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan thanh tra và các bộ, ngành, các sở và bảo đảm hiệu quả của công tác quản lý nhà nước, như: Thanh tra Chính phủ thanh tra theo đề nghị của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ; yêu cầu bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cử người có chuyên môn nghiệp vụ tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ khi cần thiết.

Thanh tra tỉnh thanh tra theo đề nghị của Giám đốc sở, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; đề nghị Giám đốc sở, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cử công chức có chuyên môn phù hợp tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra tỉnh khi cần thiết…

Về nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Chính phủ, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo đã phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội bổ sung quy định: “Cơ quan thanh tra không thanh tra đối với những nội dung thuộc thẩm quyền kiểm sát thi hành án dân sự, thi hành án hành chính của Viện kiểm sát”; chỉnh lý quy định tại điểm e khoản 1 Điều 10 theo hướng “thanh tra các vụ việc phức tạp, liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước của nhiều bộ, cơ quan ngang bộ có cơ quan thanh tra…” cho phù hợp.

Để tránh việc chồng chéo, trùng lặp với Thanh tra tỉnh trong việc thanh tra doanh nghiệp do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh làm đại diện chủ sở hữu, dự thảo Luật được trình thông qua đã chỉnh lý quy định tại điểm d khoản 1 Điều 16 theo hướng “trù trường hợp Thanh tra Chính phủ tiến hành thanh tra”.

Đối với việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa Thanh tra Chính phủ với Thanh tra tỉnh hay giữa các cơ quan thanh tra, dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này…