Hãy ươm mầm hệ sinh thái khởi nghiệp để Hà Nội hóa Rồng trong kỷ nguyên mới

PV: Với vị thế là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước, Hà Nội đang dần định vị là một điểm đến hấp dẫn cho hoạt động khởi nghiệp. Hiện nay, Thủ đô đang triển khai “Đề án Phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Thủ đô giai đoạn 2021 – 2025”, với mục tiêu hỗ trợ hình thành ít nhất 500 dự án và 150 doanh nghiệp khởi nghiệp. Bà đánh giá thế nào về vị thế của Thủ đô Hà Nội trong hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia?

TS. Nguyễn Thị Thu Vân: Hà Nội giữ vai trò là đầu tàu của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo khu vực phía Bắc. Không chỉ là nơi khai sinh Techfest Việt Nam, Hà Nội còn quy tụ nhiều yếu tố thuận lợi để phát triển cộng đồng khởi nghiệp: Mật độ trường đại học cao, lực lượng trí thức trẻ dồi dào, sự hiện diện ngày càng rõ nét của các không gian sáng tạo, vườn ươm, và cộng đồng khởi nghiệp công nghệ.

Một số đơn vị như Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (NSSC) và Đại học Bách khoa Hà Nội đã tích cực triển khai các chương trình ươm tạo, kết nối đầu tư và tổ chức cuộc thi khởi nghiệp cho sinh viên và doanh nghiệp trẻ. Các sự kiện như Techfest vùng thủ đô hay Hanoi Innovation Summit đang giúp Hà Nội dần định vị mình là điểm đến khởi nghiệp năng động của khu vực.

TS. Nguyễn Thị Thu Vân, giảng viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội.

PV: Trong khu vực châu Á, Hàn Quốc được đánh giá là quốc gia thành công trong việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp. Chương trình K-Startup Grand Challenge (KSGC) là minh chứng rõ nét cho chiến lược khởi nghiệp mang tính quốc tế hóa cao của Chính phủ Hàn Quốc. Theo bà, vai trò phát triển kinh tế tư nhân trong hệ sinh thái khởi nghiệp tại Hàn Quốc như thế nào?

TS. Nguyễn Thị Thu Vân: Kinh tế tư nhân đóng vai trò then chốt trong sự thành công của hệ sinh thái khởi nghiệp Hàn Quốc. Chương trình K-Startup Grand Challenge ra đời năm 2016 là một sáng kiến có tầm nhìn chiến lược, không chỉ là một cuộc thi cấp quốc gia mà còn mang tính quốc tế hóa cao. Điểm đặc biệt của KSGC là cách nó tạo ra một hệ sinh thái “chắp cánh toàn cầu” chứ không giới hạn trong lãnh thổ.

Bằng việc kết nối startup quốc tế với mạng lưới doanh nghiệp, quỹ đầu tư, trường đại học và các tổ chức chính phủ tại Hàn Quốc, chương trình đã biến đất nước này trở thành điểm đến hấp dẫn với các nhà sáng lập trẻ. Các nhóm khởi nghiệp lọt vào vòng chung kết không chỉ nhận được vốn tài trợ ban đầu mà còn được làm việc tại Pangyo Techno Valley – nơi được mệnh danh là “thung lũng Silicon của Hàn Quốc”, với sự cố vấn từ các doanh nhân kỳ cựu, nhà đầu tư, và các tập đoàn lớn như Naver, Samsung, LG.

Ở mỗi giai đoạn lịch sử có những cách làm khác nhau, song với những gì mà Hàn Quốc nói chung, thành phố Seoul nói riêng đã làm và thành công cũng là mô hình, là “kênh” mà Hà Nội nên tham khảo.

PV: Theo bà, thách thức lớn nhất đối với hệ sinh thái khởi nghiệp Thủ đô hiện nay là gì?

TS. Nguyễn Thị Thu Vân: Thách thức lớn nhất là làm sao để kết nối tốt hơn giữa các thành tố còn rời rạc trong hệ sinh thái của thành phố: Giữa nhà trường và doanh nghiệp, giữa Nhà nước và nhà đầu tư tư nhân, giữa startup địa phương và thị trường toàn cầu.

Hà Nội cần nhiều hơn những chính sách có chiều sâu, như hỗ trợ không gian làm việc giá rẻ cho startup, miễn giảm thuế giai đoạn đầu, hay hình thành quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo địa phương, những yếu tố từng giúp Pangyo Techno Valley trở thành biểu tượng của khởi nghiệp tại Hàn Quốc.

PV: Từ kinh nghiệm của Hàn Quốc, bà có những đề xuất gì cho việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ở Thủ đô?

TS. Nguyễn Thị Thu Vân: Một trong những bài học Việt Nam có thể tham khảo là cách Hàn Quốc khuyến khích mô hình hợp tác ba bên: Chính phủ, doanh nghiệp lớn, startup, tạo ra chu trình hỗ trợ liên hoàn mà không lệ thuộc hoàn toàn vào ngân sách công.

Trên tinh thần đó, tôi nghĩ Hà Nội cần tập trung vào một số định hướng sau: Thứ nhất, cần chuyển đổi vai trò của Nhà nước từ điều phối trực tiếp sang vai trò kiến tạo môi trường, đồng thời tạo cơ chế để khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn vào hệ sinh thái khởi nghiệp.

Thứ hai, nên xem xét phát triển một trung tâm đổi mới sáng tạo quy mô lớn theo mô hình Pangyo Techno Valley, với các chính sách ưu đãi đặc thù về không gian làm việc, thuế và vốn cho các startup công nghệ.

Thứ ba, tăng cường kết nối quốc tế, đặc biệt với Hàn Quốc. Trong bối cảnh Hàn Quốc là một trong những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam, việc tăng cường hợp tác khởi nghiệp giữa hai nước là một cơ hội không nên bỏ lỡ.

Các chương trình trao đổi startup, mô hình “ươm tạo chéo” (cross-incubation), nơi startup Việt có thể sang làm việc tại trung tâm đổi mới Hàn Quốc và ngược lại, hoàn toàn có thể được triển khai.

PV: Trước những thành tựu và thách thức hiện nay, bà nhìn nhận thế nào về tương lai của hệ sinh thái khởi nghiệp Thủ đô?

TS. Nguyễn Thị Thu Vân: Không có hệ sinh thái nào hoàn hảo từ đầu, nhưng nếu các bên liên tục học hỏi, bổ sung và kết nối với nhau, hệ sinh thái đó sẽ dần trở nên sống động và có khả năng sản sinh giá trị thực.

Câu chuyện giữa KSGC và Techfest không chỉ là hai chương trình ở hai quốc gia, mà là cơ hội để đối thoại, học hỏi và cùng kiến tạo một khu vực khởi nghiệp năng động mang tính liên châu Á, nơi các ý tưởng không bị giới hạn bởi ranh giới, mà được nuôi dưỡng bằng hợp tác và tầm nhìn dài hạn.

Tôi tin rằng, với những chính sách đúng đắn và sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành một trung tâm khởi nghiệp có tầm ảnh hưởng trong khu vực Đông Nam Á trong tương lai gần.

PV: Xin cảm ơn bà về cuộc trao đổi!

Phương Bùi (thực hiện)