Một nguyên liệu tưởng chừng chỉ dùng để bưng trống, dai nhách lại có mùi thum thủm được bà con các dân tộc Mường, Thái ở Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu biến hóa thành một món ăn tinh túy, mang đậm dấu ấn văn hóa bản địa.
Khi nhắc đến những đặc sản làm nên hồn cốt ẩm thực vùng cao Tây Bắc, người ta thường nghĩ ngay đến thịt gác bếp, xôi ngũ sắc hay những món nộm rau rừng. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng da trâu – một nguyên liệu tưởng chừng chỉ dùng để bưng trống, dai nhách lại có mùi thum thủm – được bà con các dân tộc Mường, Thái ở Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu biến hóa thành một món ăn tinh túy, mang đậm dấu ấn văn hóa bản địa. Trong số đó, món môn nấu da trâu khô của người Mường không chỉ là một món ăn mà còn là một câu chuyện ẩm thực đầy kỳ công, đã được Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam vinh danh là một trong 121 món ẩm thực tiêu biểu nhất Việt Nam.
Tại vùng đất Tây Bắc rộng lớn, nơi quy tụ của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, mỗi dân tộc lại sở hữu những nét ẩm thực riêng biệt, độc đáo. Ngày trước, mỗi khi bản mổ trâu, mỗi gia đình lại lấy một miếng da trâu về ngâm rồi dùng dần. Ngày nay, da trâu đã trở thành món ăn bán chạy tại các quán ăn của vùng Tây Bắc. Nếu người Thái nổi tiếng với nộm da trâu hay da trâu muối chua, thì người Mường lại tự hào với món môn nấu da trâu khô – một biểu tượng của sự khéo léo và sáng tạo trong chế biến. Món ăn này không chỉ xuất hiện trong những dịp lễ hội quan trọng mà còn là sự hiện diện quen thuộc trong bữa cơm hàng ngày của các gia đình người Mường.
Điều đặc biệt làm nên giá trị của món môn nấu da trâu khô chính là quá trình chế biến vô cùng tỉ mỉ và công phu, đòi hỏi sự kiên nhẫn và kinh nghiệm. Nguyên liệu chính bao gồm da trâu khô, cây môn (khoai nước), mắc khén, gừng, cà dại, đu đủ non, mẻ chua cùng nhiều loại gia vị đặc trưng của vùng sơn cước.
Da trâu, nguyên liệu chủ đạo, phải trải qua quá trình hun khói trên gác bếp từ 5 đến 6 tháng cho đến khi khô cứng hoàn toàn và chuyển sang màu đen sẫm đặc trưng của bồ hóng. Sau khi được đưa xuống, những miếng da trâu tưởng chừng vô tri này được hơ trên bếp than hồng khoảng 15-20 phút cho đến khi cháy xém phần bì. Đây là công đoạn đòi hỏi sự khéo léo để loại bỏ lớp bồ hóng bám chặt, sau đó được cạo sạch, chần qua nước sôi 2 phút và chặt thành từng miếng vừa ăn. Điều kỳ diệu nhất là những miếng da trâu khô cứng này sẽ được ninh trong khoảng thời gian đáng kinh ngạc: từ 6 đến 8 tiếng. Chỉ khi ninh đủ thời gian, da trâu mới đạt được độ mềm, bùi, nở bung và không còn dai, sẵn sàng cho các bước chế biến tiếp theo.
Bên cạnh da trâu, cây môn (khoai nước) cũng là một thành phần không thể thiếu. Loại cây này thuộc họ ráy, ưa ẩm và thường mọc ở ven ao, suối hay những nơi có dòng nước chảy quanh năm. Người Mường quan niệm rằng, để món môn đạt chuẩn vị và không bị ngứa khi ăn, bẹ môn non phải được hái bằng tay mà không dùng dao. Cây môn được chọn kỹ càng, rửa sạch, cuộn thành bó và cho vào nồi cùng với da trâu đã được ninh mềm.
Khi da trâu và lá môn đã mềm nhuyễn, người nấu sẽ nhanh tay giã thêm cà dại, đu đủ non và mẻ chua rồi cho vào nồi. Toàn bộ hỗn hợp tiếp tục được nấu cho đến khi lá môn bở nhuyễn, tất cả các nguyên liệu quyện vào nhau tạo thành một hỗn hợp sền sệt, sánh đặc. Cuối cùng, các loại gia vị như mắm, muối, gừng, mắc khén, ớt, lá kịa rừng được nêm nếm khéo léo để món canh tỏa ra mùi thơm ngào ngạt, đánh thức mọi giác quan.
Món môn nấu da trâu khô mang đến một bản giao hưởng hương vị độc đáo, khó tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác. Đó là vị bùi ngậy đặc trưng của da trâu đã được ninh mềm, vị cay thơm nồng của hạt mắc khén, chút đắng nhẹ của đu đủ non và vị the the đầu lưỡi của lá môn. Tất cả hòa quyện tạo nên một trải nghiệm ẩm thực đầy ấn tượng, phản ánh rõ nét hương vị của núi rừng Tây Bắc.
Không chỉ là một món ăn ngon, môn nấu da trâu khô còn được xem là một bài thuốc quý trong bữa ăn của đồng bào. Da trâu vốn chứa các chất như canxi, gelatin, keratin và protid, có vị mặn, ngọt, tính bình. Khi kết hợp cùng khoai môn và các loại gia vị tự nhiên, món ăn này tạo ra hợp chất chứa hàm lượng collagen tự nhiên và một số loại vitamin khác, cùng vị đắng thanh của đu đủ và hương thơm từ hạt he (mắc khén), lá kịa rừng. Điều này không chỉ tốt cho người bệnh về cơ xương khớp, giúp đẹp da, chống lão hóa mà còn có khả năng phòng ngừa ung thư.
Đối với người Mường ở Hòa Bình, món môn nấu da trâu khô không phải là món ăn hiếm gặp. Trái lại, nó khá phổ biến và thường xuyên xuất hiện trong các bữa ăn hàng ngày, thể hiện rõ nét sự gắn bó của cộng đồng với nguồn nguyên liệu tự nhiên và truyền thống ẩm thực. Vào những ngày mùa đông se lạnh, được thưởng thức bát canh Môn nấu da trâu khô nóng hổi cùng với cơm tẻ trong một không gian ấm cúng, dân dã chắc chắn sẽ là một trải nghiệm khó quên đối với bất kỳ du khách nào.
Sự cầu kỳ trong việc tìm kiếm nguyên liệu, sự công phu trong từng công đoạn chế biến, cùng với những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe, đã đưa món Môn nấu da trâu khô trở thành một biểu tượng của văn hóa ẩm thực dân tộc Mường. Món ăn này không chỉ góp phần làm phong phú bản đồ du lịch ẩm thực Việt Nam mà còn là lời mời gọi du khách đến khám phá nét văn hóa đặc sắc và đời sống chân thực của đồng bào dân tộc Mường trên hành trình du lịch Tây Bắc.
Thời Sự
Dự báo thời tiết các khu vực trên cả nước thay đổi như thế nào từ 1/7?
Th6
Thể Thao
Nhận định tuyển nữ Việt Nam vs Maldives: Thắng to ngày ra quân
Th6
Giải Trí
Bố tân Hoa hậu Việt Nam Trúc Linh tiết lộ không ngờ về số tiền 1,6 triệu đồng
Th6
Radio My
Tôi đau đớn vì lời nói của bố mẹ đẻ và bật khóc trước hành động của nhà chồng
Th6
Công Nghệ
Tesla ‘bốc hơi’ 152 tỷ USD sau màn đấu khẩu giữa ông Trump và Elon Musk
Th6
Video
Vụ Người Phụ Nữ 3 Lần Bị Kết Tội Sát Hại Chồng Dù Không Có Bằng Chứng | Kỳ Án Có Thật
Th6
Video
Nhà Có Hai Bài Nội – Tập 2
Th6
Video
Cách làm CHẢ MAI CUA LÁ LỐP đẹp – thơm chào năm mới | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
THỬ LÀM MÓN THỊT GIÒN | Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Video
Mẹo vặt trồng cây tại nhà
Th6
Thể Thao
Bản lĩnh khó tin của Chelsea ở FIFA Club World Cup 2025
Th6
Công Nghệ
Z Flip 4 cũ giá bao nhiêu? Liệu có còn đáng sở hữu trong năm nay?
Th6
Thời Sự
Công an Thanh Hóa triệu tập trùm giang hồ cộm cán Vi ‘ngộ’
Th6
Giải Trí
NSND Trịnh Kim Chi viên mãn tuổi 54, MC Mai Ngọc và Hồ Quỳnh Hương khoe con trai
Th6
Thời Sự
8.308 thí sinh bỏ thi, 5 em bị đình chỉ ở buổi thứ ba thi tốt nghiệp THPT 2025
Th6
Radio My
Chàng võ sĩ Úc lấy vợ ở Huế, ngỡ ngàng trước đám cưới 500 khách mời
Th6
Video
#nhachaymoingay #em chúc mọi người nghe nhạc thư giãn nhé
Th6
Video
Funny TikTok
Th6
Video
Cách làm HEO KHO TÀU mềm thơm, ngon chất ngất | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
THỊT NGAN SỐNG NỘM • Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Video
Cách làm video | Cách làm video ảnh – cách làm video clip từ hình ảnh và nhạc
Th6
Thể Thao
Chủ tịch FIFA bị chỉ trích vì tổ chức giải Club World Cup 2025
Th6
Công Nghệ
TOP 7 máy giặt Electrolux 8kg – 10kg đáng mua nhất cho gia đình
Th6
Thời Sự
Nữ giám đốc sản xuất hàng giả ‘nổ’ tặng 300 căn biệt thự cho thủ lĩnh xuất sắc
Th6
Thể Thao
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 29/6
Th6
Giải Trí
Nữ MC 56 tuổi đẹp lộng lẫy trong đám cưới xa hoa với tỷ phú Jeff Bezos
Th6
Radio My
Tuyết rơi bất thường, phủ trắng sa mạc khô cằn nhất hành tinh chỉ sau 1 đêm
Th6
Video
Nhạc Remix Hot Trend TikTok 2025 – Nonstop TikTok 2025 Bay Phòng – Nhạc Cổ Đánh Đổ Dân Chơi Remix
Th6
Video
Daruma Movie
Th6
Video
Cách làm LẨU CHÁO CHIM CÚT HẠT SEN thơm ngon, đánh bay mệt mỏi | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
MÓN NGON EM THƠM VÀ CHÚ DŨNG | Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Video
[THUYẾT MINH] Đào Hoa Ánh Giang Sơn – Tập 2
Th6
Thể Thao
Kết quả bóng chuyền nữ Việt Nam 3-0 Australia hôm nay 28/6/2025 – VTV Cup 2025
Th6
Thời Sự
Đề thi Toán tốt nghiệp THPT 2025 dài như văn, có đáng để thí sinh bật khóc?
Th6
Video
The heavens didn’t allow #moonlightmystique #iqiyi #bailu #aoruipeng
Th6
Video
Sexy gorgeous Desi Asian
Th6
Video
Cách làm LẨU COLLAGEN dưỡng trong đẹp ngoài | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
Cách làm GAN XÀO LÁ CÀ RI thơm đặc trưng, ngon bừng vị | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
HOA ĐU ĐỦ ĐỰC NỘM SIÊU MỠ | Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Video
[THUYẾT MINH] Thư Quyển Nhất Mộng – Tập 8
Th6
Video
[THUYẾT MINH] Thư Quyển Nhất Mộng – Tập 5
Th6
Thời Sự
Nguyên nhân trang trại lợn ở Thanh Hóa phát tán mùi hôi thối dù có giấy phép
Th6
Video
These OG Pieces Of Gear Made Me A Star 🔥
Th6
Video
Người nước ngoài đến VN vừa uống cà phê vừa nhìn vịt bơi
Th6
Video
Cách làm GÀ LUỘC XÔI GẤC mềm thơm, ngon chất ngất | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
LÀM MĂNG CHUA THẦN THÁNH | Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Video
🔥NEW🎬Quỷ Bí Chi Chủ Tập 1 Vietsub + Thuyết Minh
Th6
Thời Sự
Phát hiện thi thể người đàn ông trong rừng sâu ở Lâm Đồng
Th6
Video
Lakan is very angry! || #theapothecarydiaries #anime #animeedit #maomao #foryou #edit
Th6
Video
Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam: CÂY TÍA TÔ – Phần 1
Th6
Video
Chế biến thịt Thỏ đơn giản tại nhà II Lạc Đường Vlog
Th6
Giải Trí
Ngôi làng mát lạnh như điều hòa ở Cao Bằng là thiên đường trốn nắng, ở ngay sát tuyệt tác thiên nhiên thuộc top đầu thế giới
Th6
Thời Sự
Kinh hoàng phát hiện bộ xương người trong bồn nước tại nhà dân
Th6
Thời Sự
Việt Nam chỉ có 3 nữ giáo sư toán học, họ là ai?
Th6
Công Nghệ
CEO Nothing hé lộ sự thật bất ngờ về tên gọi công ty
Th6
Video
ĐẠI CỖ TÂN GIA TÂY BẮC – Tân Gia Nhà Chú Vĩnh | Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Thời Sự
Điểm chuẩn vào lớp 10 các trường của Hải Phòng năm 2025
Th6
Video
Món Ngon Núi Rừng – Nhịp Sống Tây Bắc
Th6