Một nguyên liệu tưởng chừng chỉ dùng để bưng trống, dai nhách lại có mùi thum thủm được bà con các dân tộc Mường, Thái ở Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu biến hóa thành một món ăn tinh túy, mang đậm dấu ấn văn hóa bản địa.
Khi nhắc đến những đặc sản làm nên hồn cốt ẩm thực vùng cao Tây Bắc, người ta thường nghĩ ngay đến thịt gác bếp, xôi ngũ sắc hay những món nộm rau rừng. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng da trâu – một nguyên liệu tưởng chừng chỉ dùng để bưng trống, dai nhách lại có mùi thum thủm – được bà con các dân tộc Mường, Thái ở Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu biến hóa thành một món ăn tinh túy, mang đậm dấu ấn văn hóa bản địa. Trong số đó, món môn nấu da trâu khô của người Mường không chỉ là một món ăn mà còn là một câu chuyện ẩm thực đầy kỳ công, đã được Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam vinh danh là một trong 121 món ẩm thực tiêu biểu nhất Việt Nam.
Tại vùng đất Tây Bắc rộng lớn, nơi quy tụ của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, mỗi dân tộc lại sở hữu những nét ẩm thực riêng biệt, độc đáo. Ngày trước, mỗi khi bản mổ trâu, mỗi gia đình lại lấy một miếng da trâu về ngâm rồi dùng dần. Ngày nay, da trâu đã trở thành món ăn bán chạy tại các quán ăn của vùng Tây Bắc. Nếu người Thái nổi tiếng với nộm da trâu hay da trâu muối chua, thì người Mường lại tự hào với món môn nấu da trâu khô – một biểu tượng của sự khéo léo và sáng tạo trong chế biến. Món ăn này không chỉ xuất hiện trong những dịp lễ hội quan trọng mà còn là sự hiện diện quen thuộc trong bữa cơm hàng ngày của các gia đình người Mường.
Điều đặc biệt làm nên giá trị của món môn nấu da trâu khô chính là quá trình chế biến vô cùng tỉ mỉ và công phu, đòi hỏi sự kiên nhẫn và kinh nghiệm. Nguyên liệu chính bao gồm da trâu khô, cây môn (khoai nước), mắc khén, gừng, cà dại, đu đủ non, mẻ chua cùng nhiều loại gia vị đặc trưng của vùng sơn cước.
Da trâu, nguyên liệu chủ đạo, phải trải qua quá trình hun khói trên gác bếp từ 5 đến 6 tháng cho đến khi khô cứng hoàn toàn và chuyển sang màu đen sẫm đặc trưng của bồ hóng. Sau khi được đưa xuống, những miếng da trâu tưởng chừng vô tri này được hơ trên bếp than hồng khoảng 15-20 phút cho đến khi cháy xém phần bì. Đây là công đoạn đòi hỏi sự khéo léo để loại bỏ lớp bồ hóng bám chặt, sau đó được cạo sạch, chần qua nước sôi 2 phút và chặt thành từng miếng vừa ăn. Điều kỳ diệu nhất là những miếng da trâu khô cứng này sẽ được ninh trong khoảng thời gian đáng kinh ngạc: từ 6 đến 8 tiếng. Chỉ khi ninh đủ thời gian, da trâu mới đạt được độ mềm, bùi, nở bung và không còn dai, sẵn sàng cho các bước chế biến tiếp theo.
Bên cạnh da trâu, cây môn (khoai nước) cũng là một thành phần không thể thiếu. Loại cây này thuộc họ ráy, ưa ẩm và thường mọc ở ven ao, suối hay những nơi có dòng nước chảy quanh năm. Người Mường quan niệm rằng, để món môn đạt chuẩn vị và không bị ngứa khi ăn, bẹ môn non phải được hái bằng tay mà không dùng dao. Cây môn được chọn kỹ càng, rửa sạch, cuộn thành bó và cho vào nồi cùng với da trâu đã được ninh mềm.
Khi da trâu và lá môn đã mềm nhuyễn, người nấu sẽ nhanh tay giã thêm cà dại, đu đủ non và mẻ chua rồi cho vào nồi. Toàn bộ hỗn hợp tiếp tục được nấu cho đến khi lá môn bở nhuyễn, tất cả các nguyên liệu quyện vào nhau tạo thành một hỗn hợp sền sệt, sánh đặc. Cuối cùng, các loại gia vị như mắm, muối, gừng, mắc khén, ớt, lá kịa rừng được nêm nếm khéo léo để món canh tỏa ra mùi thơm ngào ngạt, đánh thức mọi giác quan.
Món môn nấu da trâu khô mang đến một bản giao hưởng hương vị độc đáo, khó tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác. Đó là vị bùi ngậy đặc trưng của da trâu đã được ninh mềm, vị cay thơm nồng của hạt mắc khén, chút đắng nhẹ của đu đủ non và vị the the đầu lưỡi của lá môn. Tất cả hòa quyện tạo nên một trải nghiệm ẩm thực đầy ấn tượng, phản ánh rõ nét hương vị của núi rừng Tây Bắc.
Không chỉ là một món ăn ngon, môn nấu da trâu khô còn được xem là một bài thuốc quý trong bữa ăn của đồng bào. Da trâu vốn chứa các chất như canxi, gelatin, keratin và protid, có vị mặn, ngọt, tính bình. Khi kết hợp cùng khoai môn và các loại gia vị tự nhiên, món ăn này tạo ra hợp chất chứa hàm lượng collagen tự nhiên và một số loại vitamin khác, cùng vị đắng thanh của đu đủ và hương thơm từ hạt he (mắc khén), lá kịa rừng. Điều này không chỉ tốt cho người bệnh về cơ xương khớp, giúp đẹp da, chống lão hóa mà còn có khả năng phòng ngừa ung thư.
Đối với người Mường ở Hòa Bình, món môn nấu da trâu khô không phải là món ăn hiếm gặp. Trái lại, nó khá phổ biến và thường xuyên xuất hiện trong các bữa ăn hàng ngày, thể hiện rõ nét sự gắn bó của cộng đồng với nguồn nguyên liệu tự nhiên và truyền thống ẩm thực. Vào những ngày mùa đông se lạnh, được thưởng thức bát canh Môn nấu da trâu khô nóng hổi cùng với cơm tẻ trong một không gian ấm cúng, dân dã chắc chắn sẽ là một trải nghiệm khó quên đối với bất kỳ du khách nào.
Sự cầu kỳ trong việc tìm kiếm nguyên liệu, sự công phu trong từng công đoạn chế biến, cùng với những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe, đã đưa món Môn nấu da trâu khô trở thành một biểu tượng của văn hóa ẩm thực dân tộc Mường. Món ăn này không chỉ góp phần làm phong phú bản đồ du lịch ẩm thực Việt Nam mà còn là lời mời gọi du khách đến khám phá nét văn hóa đặc sắc và đời sống chân thực của đồng bào dân tộc Mường trên hành trình du lịch Tây Bắc.
Thời Sự
Chủ tịch nước Lương Cường: Phải vận hành thông suốt, đồng bộ, hiệu quả bộ máy hành chính mới
Th6
Thời Sự
Hà Nội công bố tổ chức, cán bộ Công an 126 xã, phường
Th6
Radio My
Vô tình làm người thứ 3, đám cưới xong mới biết chồng đã có vợ con ở quê
Th6
Radio My
Vô tình làm người thứ 3, đám cưới xong mới biết chồng đã có vợ con ở quê
Th6
Video
Những Bài Hát Tiếng Trung Cực Hay P5 #shorts #music #nhachay #nhạctrung
Th6
Radio My
3 con giáp bị vận xui tìm đến, tình duyên lận đận trong tháng 6 âm lịch
Th6
Video
Tinh Thần Biến Phần 6 Tập 16 Vietsub + Thuyết Minh
Th6
Video
Cách làm CÁ HỒI NƯỚNG LÁ THƠM hương là lạ, vị cực mê | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
MÓN NGON TẠI RUỘNG
Th6
Video
[THUYẾT MINH] Thư Quyển Nhất Mộng – Tập 6
Th6
Công Nghệ
4 bước đơn giản để chuyển nhượng sang tên xe trực tuyến trên Cổng dịch vụ công
Th6
Thể Thao
Lịch thi đấu FIFA Club World Cup 2025 ngày 30/6
Th6
Radio My
Họ gọi em – người đàn bà đã cũ
Th6
Radio My
Họ gọi em – người đàn bà đã cũ
Th6
Thời Sự
Hiện trường tan hoang sau đám cháy lớn ở Hưng Yên khiến 4 người tử vong
Th6
Thể Thao
Nhận định SLNA vs CAHN: Chung kết nảy lửa
Th6
Thời Sự
Bộ GD-ĐT: Xử lý nghiêm việc xuất hiện thông tin lọt đề thi tốt nghiệp THPT
Th6
Video
[Trailer] NEW! : 🎬✨FEUD | Bai Lu × Joseph ZENG | iQIYI Indonesia
Th6
Video
Luyện Khí Mười Vạn Năm Tập 89 Thuyết Minh
Th6
Video
Cách làm CÁ TUYẾT SỐT NANBAN thịt mềm tan, hương bắt vị| MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
PỊA NHÍM | Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Video
🔥NEW🎬Quỷ Bí Chi Chủ Tập 2 Vietsub + Thuyết Minh
Th6
Thể Thao
Messi bất lực nhìn đội nhà thua tan nát trước ĐKVĐ châu Âu tại FIFA Club World Cup 2025
Th6
Công Nghệ
OPPO Reno14 series: Bùng cá tính với thiết kế ‘đuôi cá đa sắc’, dẫn đầu xu hướng hè 2025
Th6
Công Nghệ
Hướng dẫn kê khai người phụ thuộc tại nhà đơn giản, nhanh chóng trên ứng dụng VNeID
Th6
Radio My
Chấn động lợi ích của việc đọc sách thường xuyên: Ngoại hình thăng hạng, da dẻ hồng hào, khí chất ngút ngàn!
Th6
Giải Trí
Hoa hậu Trúc Linh tích cực giới thiệu cảnh đẹp quê Phú Yên
Th6
Thời Sự
Vụ cháy làm 5 người chết ở Hưng Yên: Khởi tố vụ án để điều tra
Th6
Thể Thao
Palmeiras đoạt vé đầu tiên vào tứ kết FIFA Club World Cup
Th6
Công Nghệ
Dân mạng khuyên Elon Musk ‘hạ hỏa’ sau màn đấu khẩu với Tổng thống Trump
Th6
Radio My
Mẹ U70 đạp xe từ Thanh Hóa ra Hà Nội tìm con rồi mất tích, gia đình ‘đỏ mắt’ tìm
Th6
Video
Do This Every Day To Get Good in DJing (100% Fast Results)
Th6
Video
tum dono ki ma ki chu….🤬😅
Th6
Video
Cách làm CANH TÔM BÁNH GẠO ai ai cũng thích | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
DỒI CẦY
Th6
Video
Cầu Vòng Ở Phía Chân Trời Tập 7
Th6
Thể Thao
Harry Kane tỏa sáng giúp Bayern Munich đi tiếp, gặp PSG ở tứ kết FIFA Club World Cup 2025
Th6
Công Nghệ
Làn sóng AI trong ngành công nghệ: Làm sao để Việt Nam không bị bỏ lại?
Th6
Công Nghệ
Tổng hợp kích thước tủ lạnh Side By Side phổ biến nhất hiện nay
Th6
Thời Sự
Sức mạnh của đoàn kết
Th6
Thời Sự
Công an Hà Nội vào cuộc vụ đốt giấy tờ, tài liệu tại sân bóng xã Thượng Mỗ
Th6
Thể Thao
Brentford ấn định giá bán Mbeumo cho MU
Th6
Video
MEMBIMBING HANTU KE JALAN YANG BENAR #anime #wibu #animelover #nero #jepang #youkai
Th6
Video
Mục Thần Ký | Tập 4
Th6
Video
Cách làm PANCAKE HOA CÚC bé thích mê | MÓN NGON MỖI NGÀY
Th6
Video
Giúp chú vĩnh làm kinh tế mới | Nhịp Sống Tây Bắc
Th6
Video
Cách chăm sóc hàng rào cây xanh
Th6
Thể Thao
Vòng 1/8 FIFA Club World Cup 2025: Bức tường thép 84 tuổi của Fluminense
Th6
Công Nghệ
Máy Samsung có menu Wifi rất nhiều tính năng hay nhưng bị ẩn, đây là cách để bạn mở ra dùng
Th6
Công Nghệ
15+ lỗi thường gặp và cách sửa máy giặt Toshiba đơn giản tại nhà
Th6
Giải Trí
Rose BlackPink ngồi trên đống kim cương, sexy trong MV nhạc phim đua xe của Brad Pitt
Th6
Thời Sự
Con đường đầu tiên mang tên Đại tướng Võ Nguyên Giáp nằm ở tỉnh nào?
Th6
Giải Trí
Oan gia ngõ hẹp: Kỳ Duyên – Thiên Ân bị soi mặt lạnh tanh khi cùng lúc ‘chạm mặt’ Minh Triệu
Th6
Thời Sự
Bán cả trăm nghìn hộp siro giả cho trẻ em, ‘Gia đình Hải Sen’ gây phẫn nộ
Th6
Giải Trí
Giờ VÀNG đã điểm, 00h00 đêm nay (13/6/2025): 3 con giáp chuyển mình giàu có, tài lộc đến tay
Th6
Công Nghệ
AI của người Việt có thể tạo Website trong phút chốc
Th6
Thời Sự
Thúc đẩy ứng dụng AI hỗ trợ phân quyền chính quyền địa phương hai cấp
Th6
Quang Hùng Video
TÌNH ĐƠN PHƯƠNG , LÀ ANH | GHITAR QUANG HÙNG
Th6