Chuyên gia chỉ cách quản lý hiệu quả thời gian trẻ em dùng thiết bị công nghệ

Nghỉ hè là dịp để trẻ em được vui chơi, “sạc” lại năng lượng sau những ngày tháng học tập căng thẳng. Đây là lúc trẻ được tự do khám phá thế giới số, song cũng là khoảng thời gian nhiều phụ huynh phải đau đầu về việc làm thế nào để quản lý thời lượng sử dụng các thiết bị điện tử của trẻ, đồng thời bảo vệ các em khỏi những rủi ro trên không gian mạng.

Khảo sát của UNICEF năm 2022 cho thấy, 82% trẻ em 12 – 13 tuổi và 93% trẻ em 14 – 15 tuổi ở Việt Nam sử dụng Internet hằng ngày. Báo cáo “Tiếng nói trẻ em Việt Nam” được Viện Nghiên cứu Quản lý và Phát triển bền vững – MSD và Tổ chức Cứu trợ Trẻ em tại Việt Nam – Save the Children thực hiện năm 2024 cho thấy, môi trường mạng ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống của trẻ em nói chung và đảm bảo quyền của trẻ em nói riêng.

Cụ thể, theo kết quả khảo sát của MSD và Save the Children, 83,9% trẻ em có sử dụng điện thoại, trong đó điện thoại thông minh chiếm 76%; 86,1% trẻ em được khảo sát có sử dụng mạng xã hội; 97% trẻ em được khảo sát sử dụng điện thoại từ 1 giờ/ngày, trong đó gần 27% sử dụng điện thoại từ 5 giờ/ngày. Mục đích sử dụng lớn nhất là giải trí.

Chia sẻ quan điểm liên quan đến vấn đề “Làm sao để thanh thiếu niên và phụ huynh có thể quản lý thời lượng sử dụng các thiết bị công nghệ một cách hiệu quả?”, Tiến sĩ Gordon Ingram, giảng viên cấp cao ngành Tâm lý học tại Đại học RMIT Việt Nam cho rằng: Thay vì lo lắng về việc thời gian sử dụng thiết bị sẽ gây tác động tiêu cực ra sao, cha mẹ, người chăm sóc trẻ nên tập trung để đảm bảo rằng trẻ sẽ có thật nhiều trải nghiệm tích cực trong quá trình trưởng thành.

Theo phân tích của Tiến sĩ Gordon Ingram, mối quan ngại về thời gian sử dụng thiết bị điện tử đã có từ thời tivi mới được phát minh, nhưng mối lo này đang trở nên cấp bách hơn khi ngày càng có nhiều loại thiết bị mà trẻ em, thanh thiếu niên có thể nhìn chăm chú vào và loại nội dung để xem hoặc chơi ngày càng phong phú hơn. Thanh thiếu niên đang dành nhiều thời gian hơn để tiêu thụ nội dung số thông qua tivi, máy tính, máy chơi game, máy tính bảng và đặc biệt là điện thoại thông minh.

Thực tế, bên cạnh những rủi ro, có rất nhiều cơ hội để biến khoảng thời gian sử dụng thiết bị công nghệ của người trẻ thành thời gian có ích. Thanh thiếu niên ngày nay có thể truy cập vào vô số nội dung tích cực, mang tính giáo dục trên không gian mạng, bao gồm các chủ đề về sức khỏe tinh thần và phát triển nhân cách.

Mặt khác, thời gian dùng thiết bị công nghệ cũng có thể trở thành thời gian để người thân, bạn bè đang sống xa nhau có thể gặp gỡ kết nối với nhau. “Chúng ta cần nhớ rằng việc sử dụng các thiết bị công nghệ và Internet có rất nhiều điểm tích cực”, Tiến sĩ Gordon Ingram nhấn mạnh.

Bàn thêm về những khác biệt trong cách nuôi dạy con trong văn hóa phương Đông và phương Tây, chuyên gia Đại học RMIT phân tích, theo truyền thống, người Việt thường áp dụng phong cách nuôi dạy độc đoán. Cách này tập trung vào việc dạy trẻ các quy tắc, chuẩn mực và đảm bảo trẻ hành xử một cách có kỷ luật.

Còn trong văn hóa phương Tây, hình thức nuôi dạy con cái lý tưởng thường là phong cách nuôi dạy có thẩm quyền, nhấn mạnh vào các quy tắc và ranh giới, nhưng cũng ghi nhận tầm quan trọng của cảm xúc và tình cảm.

Theo đó, các quy tắc mà trẻ phải tuân thủ sẽ cần được thảo luận hoặc thương lượng trước trong trường hợp có thay đổi. Phụ huynh sẽ thương lượng với trẻ, cho phép có sự linh hoạt và ngoại lệ. Ví dụ, nếu trẻ thường được phép chơi điện tử 30 phút mỗi tối trong tuần đi học thì trẻ có thể được phép chơi nhiều hơn nếu hoàn thành bài tập về nhà và công việc nhà sớm.

Để tìm được tiếng nói chung giữa cha mẹ và con về thời gian trẻ sử dụng thiết bị công nghệ, chuyên gia Đại học RMIT đưa ra lời khuyên: Cha mẹ hãy nói chuyện với con mình về các hoạt động trực tuyến của con, và cùng con xác định đâu là điểm tốt và xấu, đồng thời thương lượng một bộ quy tắc và những ngoại lệ để quản lý hành vi của con trên mạng. Quá trình này sẽ do phụ huynh là người dẫn dắt, nhưng trẻ em cũng nên cảm thấy mình có cơ hội đóng góp ý kiến.

“Cha mẹ nên nhấn mạnh rằng có cả hoạt động tích cực lẫn hoạt động lãng phí thời gian trên không gian mạng. Hãy cho con thời gian để thư giãn như chơi game hoặc lướt mạng xã hội, nhưng nên coi đó như một phần thưởng sau khi con đã hoàn thành một hoạt động tích cực trên mạng, chẳng hạn như học ngoại ngữ, nghiên cứu kiến thức cho bài tập ở trường hoặc nói chuyện với ông bà”, chuyên gia Đại học RMIT khuyến nghị.

Nhiều phụ huynh vô tư chia sẻ trên mạng thông tin bí mật riêng tư của trẻTheo đại diện Cục Bà mẹ và trẻ em (Bộ Y tế), trên không gian mạng, hiện vẫn còn nhiều phụ huynh, thành viên trong gia đình chụp và chia sẻ những thông tin cụ thể thuộc về bí mật đời sống riêng tư của trẻ em.