Vĩnh biệt huyền thoại của dòng phim tài liệu Marcel Ophuls

Những người yêu điện ảnh và lịch sử thế giới vừa đón nhận tin buồn khi nhà làm phim tài liệu từng đoạt giải Oscar Marcel Ophuls qua đời ở tuổi 97.

Gia đình đạo diễn Marcel Ophuls thông báo ông đã ra đi vào ngày 24/5, khép lại một cuộc đời đầy biến động và một sự nghiệp làm phim không ngừng nghỉ, nổi bật với những tác phẩm để đời.

Sinh năm 1927 tại thành phố Frankfurt (Đức), nhà làm phim Marcel Ophuls là con trai của đạo diễn lừng danh Max Ophuls và nữ diễn viên Hilde Wall (cùng là người Đức).

Năm 1941, ông cùng cha mình và hai đạo diễn Billy Wilder, Fritz Lang bỏ trốn sang Pháp, sau đó vượt dãy núi Pyrenees để tới Mỹ nhằm thoát khỏi sự truy lùng của Đức Quốc xã. Ông lớn lên ở Hollywood và từng phục vụ trong quân đội Mỹ tại Nhật Bản vào năm 1946.

Trở về Pháp vào năm 1950, Marcel Ophuls bắt đầu sự nghiệp với vai trò trợ lý đạo diễn, làm việc trong bộ phim cuối cùng của cha mình – Lola Montès – vào năm 1955. Sau một thử nghiệm không mấy thành công với phim truyện giả tưởng Banana Skin vào năm 1963, với sự tham gia của cặp đôi ngôi sao Jean-Paul Belmondo và Jeanne Moreau, ông chuyển sang làm phim tài liệu.

Thành công vang dội nhất trong sự nghiệp làm phim tài liệu của ông phải kể đến Hotel Terminus – The Life and Times of Klaus Barbie (Khách sạn Terminus – Cuộc đời và thời đại của Klaus Barbie). Bộ phim này đã mang về cho ông giải Oscar cho Phim tài liệu xuất sắc nhất vào năm 1989.

Tuy nhiên, bộ phim tài liệu năm 1994 của ông – The Troubles We’ve Seen (Những rắc rối chúng ta đã thấy) – về phóng sự chiến tranh ở Bosnia, lại không thành công về mặt thương mại. Sau đó, ông dành vài năm sống ẩn dật ở miền Nam nước Pháp mà không cho ra đời tác phẩm nào. Đến năm 2013, ông trở lại với ký sự Un voyageur (Một lữ khách) và đã thu hút đông đảo khán giả tại Liên hoan phim Cannes thời bấy giờ.

Đặc biệt, đáng chú ý nhất trong sự nghiệp của Marcel Ophuls có lẽ là The Sorrow and the Pity (Nỗi buồn và lòng trắc ẩn) – tác phẩm đã khắc họa cuộc sống ở thành phố Clermont Ferrand của Pháp dưới chế độ Vichy – chính phủ bù nhìn của Đức Quốc xã ở Pháp. Dù có thời lượng hơn 4 tiếng, nhưng The Sorrow and the Pity đã chạm đến trái tim của nhiều người, thu hút khán giả đến rạp vào thời điểm phim tài liệu hiếm khi được chiếu trên màn ảnh rộng.

Marcel Ophuls từng có một cái nhìn đầy triết lý về ảnh hưởng của người cha đối với mình. Ông bốc bạch: “Ảnh hưởng của cha đã giúp tôi giữ được sự khiêm tốn về những thành tựu của mình. Tôi sinh ra dưới cái bóng của một thiên tài và điều đó đã giúp tôi không trở nên tự phụ”.

Sự ra đi của Marcel Ophuls là một mất mát lớn đối với nền điện ảnh thế giới. Ông không chỉ là một nhà làm phim tài liệu tài năng mà còn là một đạo diễn dũng cảm, dám đối mặt với những góc khuất của lịch sử và khơi gợi những suy tư sâu sắc về bản chất con người trong những thời khắc nghiệt ngã nhất. Di sản của ông sẽ tiếp tục là một bài học quý giá về sự thật, lòng can đảm và trách nhiệm của người nghệ sĩ trước dòng chảy lịch sử.