Hoàn thiện thể chế đồng thời với cải thiện tổ chức thực thi pháp luật

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú, những khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật nếu không được kịp thời tháo gỡ sẽ trở thành lực cản, kìm hãm sự phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay và hai con số trong các năm tiếp theo.

Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong kỷ nguyên mới đã đặt ra yêu cầu trong năm 2025, phải cơ bản tháo gỡ được các khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Tinh thần này tiếp tục được Tổng Bí thư nhấn mạnh tại cuộc họp ngày 5/6/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật. Do đó, việc cơ bản giải quyết các vướng mắc do quy định của pháp luật trong năm 2025 không chỉ là một mục tiêu, mà là mệnh lệnh chính trị.

Trên cơ sở đó, Tổng Bí thư đã ban hành Kế hoạch số 04 về chỉ đạo rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, trong đó giao cho Bộ Tư pháp chủ trì công tác rà soát các khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật nói chung và ngày 31/7 này phải trình Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật và trình Bộ Chính trị.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú cho rằng, đây là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn, nhưng đồng thời cũng là nhiệm vụ được kỳ vọng rất lớn và được theo dõi sát sao bởi các cơ quan Trung ương. Cũng chính vì tính chất vừa khó, vừa cấp thiết đó, nên lãnh đạo Bộ Tư pháp rất kỳ vọng về ý kiến của các tập đoàn lớn, vì các tập đoàn lớn chính là người vận hành, là “người chơi” trong cuộc chơi thể chế, để đóng góp cho sự phát triển của kinh tế – xã hội.

Toàn cảnh hội thảo.

Phát biểu tại Hội thảo, Đại tá Phan Thị Loan, Trưởng Ban Pháp chế Tập đoàn Viettel đã nêu những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật qua hoạt động thực tiễn của Tập đoàn Viettel, đồng thời cho hay, vẫn còn nhiều quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, có nhiều cách hiểu khác nhau dẫn đến khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật.

Chẳng hạn hiện nay, Luật Đầu tư 2020 và các văn bản hướng dẫn không có định nghĩa về “mục tiêu chính” cũng như cách xác định “mục tiêu chính” của dự án đầu tư ra nước ngoài, không có hướng dẫn cụ thể trong trường hợp dự án đầu tư ra nước ngoài đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài trước ngày Luật Đầu tư 2020 có hiệu lực (1/1/2021) mà chưa thực hiện xác định, phân chia rõ “mục tiêu chính” và “mục tiêu không phải là mục tiêu chính” trong Giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài thì khi nhà đầu tư triển khai mục tiêu mới sẽ phải làm những gì, trình tự, thủ tục như thế nào…

Ông Trần Phong Lãm, Giám đốc Khối Chính phủ FPT IS, Tập đoàn FPT cho biết, hiện nay, tình trạng luật có hiệu lực nhưng thiếu văn bản hướng dẫn thi hành, gây lúng túng cho các chủ đầu tư.

Cụ thể như Luật Đấu thầu (sửa đổi) được Quốc hội thông qua mới đây, nhưng đến nay vẫn chưa có nghị định, thông tư hướng dẫn, khiến nhiều đơn vị không biết cách triển khai hoặc phải tạm dừng dự án. Vì vậy, ông Lãm đề xuất cần đồng thời ban hành luật và văn bản hướng dẫn hoặc ít nhất phải có “độ trễ” hợp lý, để tránh sự “vênh” giữa luật và thực tiễn thi hành.

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng quốc gia Việt Nam (PVN) Đỗ Chí Thanh phản ánh một số quy định ở các lĩnh vực trọng yếu có ảnh hưởng đến PVN như: Quy định về quản trị doanh nghiệp xác định hoạt động dầu khí, quy trình mua bán điện với đối tác nước ngoài, ký quỹ đối với dự án doanh nghiệp nhà nước được giao thực hiện đầu tư, đánh giá tác động động môi trường đối với dự án dầu khí… còn tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu sự liên thông giữa các luật và văn bản dưới luật.

Qua đó, ông Đỗ Chí Thanh kiến nghị cần sớm có hướng dẫn chi tiết, cụ thể về tiêu chuẩn, thủ tục, thẩm quyền trong các lĩnh vực đầu tư, quản trị doanh nghiệp, chuyển giao dự án để doanh nghiệp chủ động triển khai dự án, giảm rủi ro tranh chấp pháp lý…

Kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú nhận định, từ các ý kiến phản ánh từ thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp, có thể thấy rằng nhiều bất cập, vướng mắc được các doanh nghiệp phản ánh không chỉ xuất phát từ nội dung quy định pháp luật mà còn nằm ở cả khâu tổ chức thực thi pháp luật.

Không ít quy định pháp luật tuy đã được ban hành đầy đủ nhưng việc triển khai áp dụng lại chưa đồng bộ, thiếu nhất quán giữa các cấp, các ngành…Do vậy, cùng với việc rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật, khâu tổ chức thực thi pháp luật cũng cần tiếp tục được nghiên cứu để cải thiện.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú đề nghị, sau Hội thảo, các tập đoàn, doanh nghiệp rà soát, chọn lọc các kiến nghị để gửi lại Bộ Tư pháp qua Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý hoặc qua Cổng Pháp luật quốc gia trong tuần này để Bộ Tư pháp kịp thời tổng hợp vào báo cáo.