Hạ tầng còn nhiều bất cập nhưng quốc gia này vẫn ‘lột xác’ ngoạn mục với xe điện

Nepal, quốc gia nằm giữa dãy Himalaya hùng vĩ, đang âm thầm dẫn đầu cuộc cách mạng xe điện toàn cầu. Trong năm qua, có đến 76% xe du lịch mới bán tại đây là xe chạy điện, trong khi đối với xe thương mại là 50%, vượt xa mức trung bình toàn cầu chỉ khoảng 20%. Một chiến lược quốc gia được định hướng rõ ràng, kết hợp giữa nguồn năng lượng sạch, chính sách thuế ưu việt và đòn bẩy từ các hãng xe Trung Quốc đã biến Nepal thành điểm sáng hiếm có trong nỗ lực giảm phát thải và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Một phần quan trọng tạo nên chiến thắng này là nguồn điện từ thủy điện – hiện chiếm hơn 90% sản lượng điện tại Nepal. Trong bối cảnh khủng hoảng nhiên liệu từ năm 2015, Nepal đã nhanh chóng ưu tiên phát triển thủy điện để đảm bảo nguồn năng lượng ổn định và sạch cho dân cư, thay vì phụ thuộc nhập khẩu dầu từ Ấn Độ. Khi điện rẻ và sạch, chuyển đổi sang EV là cần thiết, đặc biệt tại những khu vực ô nhiễm như Kathmandu.

Chính sách thuế nhập khẩu có chọn lọc được coi là “vũ khí” then chốt trong chiến lược này. Kết quả là một SUV điện, như BYD Atto 3, hiện có giá thấp hơn phiên bản chạy xăng – điều khó tưởng tượng trước đây. Chính sách này đã tạo ra cú hích giá cực kỳ mạnh: tổng lượng xe du lịch EV mới nhập khẩu tăng từ khoảng 250 chiếc năm 2020 lên hơn 13.000 chiếc trong giai đoạn từ năm 2023–2024.

Bên cạnh ưu đãi thuế và điện sạch, mạng lưới sạc nhanh tại Nepal đang mở rộng nhanh chóng. Hiện có hàng chục trạm công cộng do chính phủ lắp đặt, cộng thêm hàng trăm trạm tư nhân và sạc tại nhà. Với mức giá sạc rất thấp, một chuyến đi tiêu thụ điện chỉ bằng khoảng 1/15 so với xe chạy dầu.

Thương hiệu Trung Quốc như BYD hiện chiếm ưu thế tại thị trường Nepal – được phân phối bởi đại lý địa phương như Yamuna Shrestha với 18 showroom, dự kiến bán khoảng 4.000 xe vào năm 2025. Một môi giới ô tô Suzuki tại Nepal chia sẻ rằng người tiêu dùng đang chọn xe Trung Quốc vì giá của chúng chỉ bằng một nửa Tesla, nhưng thiết kế và hiệu năng ngang ngửa.

Theo AP News, chương trình tài trợ quốc gia đã tiết kiệm cho Nepal khoảng 22 triệu USD mỗi năm từ chi phí nhập khẩu dầu, đồng thời cải thiện chất lượng không khí tại các đô thị lớn như Kathmandu. Nepal đặt mục tiêu táo bạo: 90% xe cá nhân và 60% xe công cộng phải là EV vào năm 2030. Chính quyền cũng tích cực thúc đẩy ứng dụng EV vào taxi, vận tải chung và xe buýt đô thị – dù cho chất lượng hạ tầng giao thông công cộng vẫn còn nhiều bất cập. Cư dân thành phố Kathmandu hiện vẫn phải hứng chịu khói bụi và ô nhiễm nghiêm trọng từ xe buýt diesel và các loại phương tiện truyền thống.

Theo các chuyên gia, đây là một mô hình chuyển giao xanh nhanh nhất thế giới, dù Nepal có quy mô nhỏ và hạ tầng còn nhiều giới hạn. Quá trình chuyển đổi xe buýt và xe tải công cộng còn chậm do đầu tư cao, thiếu trạm sạc lớn và hệ thống dịch vụ phân tán. Nhiều xe tuk-tuk và xe bus vẫn chạy bằng dầu diesel, gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Để duy trì đà tăng trưởng, Nepal cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng truyền tải, mở rộng lưới điện đến các khu vực nông thôn, đồng thời hỗ trợ tài chính cho các hãng vận tải công cộng chuyển sang EV. Các chuyên gia cho rằng cộng đồng quốc tế cũng nên theo dõi và học hỏi mô hình này để nhân rộng – nhất là khi EV ngày càng trở thành một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu.

Theo: The New York Times