Mô hình Đại học – Doanh nghiệp, “vườn ươm” những startup toàn cầu

Năm 1995, tại ĐH Stanford, Sergey Brin và Larry Page gặp nhau và phát triển BackRub – công cụ tìm kiếm dùng thuật toán PageRank – “trái tim” của Google. Từ một dự án tại đại học, Google đã trở thành tập đoàn đa quốc gia với thương hiệu đạt 944,1 tỷ USD năm 2025 – đứng thứ 2 thế giới sau Apple.

Google chỉ là một trong nhiều doanh nghiệp được thương mại hóa thành công từ các dự án nghiên cứu trong Đại học. Ở các quốc gia phát triển, mô hình đại học doanh nghiệp tri thức, trong đó đào tạo – NCKH – ĐMST được chú trọng như nhau, đang đóng vai trò thúc đẩy khởi nghiệp, đặc biệt về công nghệ. Tại Mỹ, Stanford, MIT, Harvard hay UC Berkeley… là nơi ươm mầm hàng nghìn startup công nghệ toàn cầu. Chỉ riêng MIT, mỗi năm, có hàng trăm sáng chế, hàng chục công ty spin-off ra đời, tạo ra những “gã khổng lồ” như Dropbox, Bose, Biogen…, thống kê năm 2024, trường có 679 phát minh và 24 startup được thành lập. Tương tự ở châu Âu, ĐH Cambridge (Anh) với mô hình “Cambridge Cluster” – cộng đồng > 5.000 công ty công nghệ cao, tạo ra hàng chục nghìn việc làm và giá trị hàng chục tỷ bảng Anh/năm. Tại châu Á, NUS cũng tiên phong xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST), góp phần hình thành 40-50 công ty mới/năm.

Đại học hoạt động với mô hình doanh nghiệp tri thức không chỉ truyền thụ kiến thức hàn lâm, mà còn là chiếc nôi phát triển NCKH và ĐMST, góp phần thúc đẩy tăng trưởng quốc gia, thay đổi thế giới và truyền cảm hứng khởi nghiệp  toàn cầu.

Đại học Phenikaa – đột phá về quản trị với mô hình tích hợp Đại học – Doanh nghiệp 

Tại Lễ công bố quyết định chuyển Trường Đại học Phenikaa thành Đại học Phenikaa ngày 22/7/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: “Hiền tài là nguyên khí Quốc gia”. Tri thức khai sáng thì dân tộc phát triển. Đổi mới sáng tạo đưa Đất nước phát triển nhanh, bền vững. Đó là những thành tố quan trọng  đưa nước ta bước vào “Kỷ nguyên vươn mình”, giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng”. 

Theo Thủ tướng, việc chuyển thành Đại học Phenikaa có ý nghĩa quan trọng trong khẳng định mối quan hệ giữa đào tạo nghiên cứu đổi mới sáng tạo và thúc đẩy mối quan hệ giữa nghiên.jpg

Nhận quyết định của Thủ tướng, ĐH Phenikaa chính thức vận hành theo Mô hình Doanh nghiệp tri thức, tích hợp Đại học – Doanh nghiệp, liên kết chặt chẽ với Hệ sinh thái Tập đoàn, hướng tới một đại học ĐMST toàn diện, kiến tạo các giá trị đột phá trong NCKH và ĐMST, góp phần gia tăng giá trị ở mọi khía cạnh với tinh thần nhân văn và phụng sự.

Mô hình Đại học Phenikaa tập trung vào 3 điểm nhấn quan trọng

1.     Cơ chế linh hoạt, hiệu quả, thúc đẩy ĐMST     

Mô hình đại học tích hợp doanh nghiệp cho phép Phenikaa xây dựng chiến lược phát triển và hoạch định nguồn lực cho dài hạn, hướng tới sự chủ động bền vững về nhân sự. Đại học tạo cơ chế phân quyền, ra quyết định nhanh, hiệu quả và chủ động; đặc biệt, tạo điều kiện để các chủ thể sở hữu trí tuệ là chủ thể kinh doanh chính ý tưởng của mình trên nguyên tắc “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”. Các lãnh đạo, nhà quản lý, giảng viên, nhà khoa học của Đại học được phép kiêm nhiệm các vị trí lãnh đạo, quản lý, tư vấn, chuyên môn tại các doanh nghiệp (trong và ngoài Tập đoàn) và ngược lại.

2.     Tam giác vàng tương hỗ: Đào tạo – NCKH – ĐMST     

Hệ sinh thái Đại học Phenikaa nằm trong Hệ sinh thái Tập đoàn, thực hiện ba nhiệm vụ cốt lõi có vai trò ngang nhau, gắn kết một cách hữu cơ: 

–       Đào tạo: cung cấp nhân lực chất lượng cao và ý tưởng sáng tạo;

–       NCKH: tạo ra tri thức mới thể hiện qua công bố quốc tế, bằng sáng chế, giải pháp hữu ích;

–       ĐMST: chuyển hóa tri thức thành giải pháp thương mại và kinh doanh.

Ba nhiệm vụ này liên kết chặt với 4 lĩnh vực trụ cột của Tập đoàn: Công nghiệp, Công nghệ, Chăm sóc sức khỏe, Giáo dục đào tạo, tận dụng tối đa nguồn lực và phát huy thế mạnh của hệ sinh thái đa ngành.

Hệ sinh thái Đại học Phenikaa trong mối liên kết với Hệ sinh thái Tập đoàn Phenikaa.jpg

3.      Quản trị theo mô hình doanh nghiệp tri thức

Về cơ cấu tổ chức, dưới Hội đồng Đại học sẽ là Ban TGĐ, Giám đốc phụ trách khối học thuật và Giám đốc ĐMST. Trong đó, khối ĐMST hoạt động như một doanh nghiệp hỗ trợ khởi nghiệp, chuyển giao, kinh doanh, ươm tạo và đỡ đầu startup/spin-off với sự hỗ trợ nguồn lực từ các trung tâm/quỹ của Tập đoàn. Mô hình này thúc đẩy Đại học Phenikaa hiện thực các mục tiêu chiến lược: Gia tăng doanh thu từ các hoạt động ĐMST, chiếm 50% (năm 2030) và 70% (năm 2035) trên tổng thu của Đại học; 2+ startup/spin-off có vốn hóa >100 triệu USD (năm 2030) và 4+ startup/spin-off vốn hóa >200 triệu USD (năm 2035). Trường hiện có 09 công ty spin-off/startup, một số công ty đang gọi vốn quốc tế trong đó Phenikaa-X đã được định giá 105 triệu đô và đang thương thảo hợp đồng góp vốn. 

Đại học Phenikaa lựa chọn mô hình tích hợp Đại học – Doanh nghiệp là một trong những đột phá mang tầm chiến lược để hiện thực hóa khát vọng phụng sự, sứ mệnh đào tạo thực chiến, truyền thụ, phát triển tri thức một cách toàn diện. Trường tin tưởng rằng, ngày càng nhiều tài năng sẽ chọn gắn bó, cống hiến tại Phenikaa, đồng hành đào tạo phát triển thế hệ trẻ Việt Nam bản lĩnh, sáng tạo và hội nhập, góp phần xây dựng một Việt Nam thịnh vượng, hạnh phúc và bền vững.

Bích Đào