Chấm bài của sinh viên, thầy cô ‘đau đầu’ không biết trò làm hay ChatGPT làm

Mới đây, tại toạ đàm khoa học “Quản trị đại học Việt Nam trước tác động của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo”, các chuyên gia, nhà giáo dục đã đưa ra quan điểm về tiềm năng và những thách thức khi AI đang có sự phát triển nhanh chóng trong giáo dục.

Ông Nguyễn Sơn Hải, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ GD-ĐT) nhìn nhận về mặt tích cực, AI có thể giống như một trợ giảng đối với nhà giáo hay một trợ lý giỏi với cán bộ quản lý. Còn với người học, AI có thể như một gia sư ở tất cả các môn học, lĩnh vực. 

“Với ngành giáo dục, có rất nhiều khó khăn, điểm nghẽn có thể tận dụng AI để khắc phục”, ông Hải nói.

Nhưng thực tế, theo ông Hải, điều này cũng đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là đối với người học nếu tiếp cận và sử dụng AI không đúng cách.

Ông Hải lấy ví dụ hiện nay, ở các trường đại học có những bài luận, đồ án tốt nghiệp hay các bài viết bằng tiếng Anh rất chất lượng. Theo ông, nếu đó thực sự là năng lực của người học, đây là điều đáng mừng. Nhưng nếu đó là sản phẩm của AI, điều này lại là một thách thức trong quản trị đại học hiện nay.

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam cũng có cách nhìn nhận tương tự. Ông cho biết, trước đây khi cầm một cuốn luận văn của học viên, ông có thể tự tin “mở trang nào cũng có lỗi”. Thế nhưng hiện tại, khi mở các trang luận văn ra, ông bất ngờ khi thấy lối viết rất trơn tru, không còn lỗi chính tả hay các lỗi dễ thấy khác. 

Bên cạnh đó, ông còn chỉ ra một điều “đáng lo” khác đối với giáo dục. Hiện nay, nhiều giáo viên cũng dùng công nghệ để tạo bài giảng và giao bài tập. Người học cũng dùng công nghệ để viết bài và trả bài.

“Cuối cùng, thực tế lại không ai học cả. Tất cả chỉ có… công nghệ học mà thôi”, ông nói.

Không chỉ ở bậc đại học, ngay cả bậc phổ thông cũng tương tự. Giáo viên được đào tạo làm thế nào để soạn bài giảng trong vài phút. Còn với học sinh, mỗi khi cô giao bài cũng đều giải được hết vì chỉ cần chụp ảnh và tải lên, AI có thể trả lời ngay lập tức trong vòng vài giây. 

“Đó là những câu chuyện hiển nhiên và không thể chống lại được. Điều chúng ta cần làm là phải thay đổi cách dạy, cách học và cách tương tác thế nào. Đây là một vấn đề không dễ giải quyết”, GS.TS Lê Anh Vinh nói.

Trước sự phát triển nhanh chóng của AI, Trường Đại học CMC cũng gặp phải nhiều thách thức. Theo PGS.TS Nguyễn Thanh Tùng, Hiệu trưởng nhà trường, một trong những thách thức đó là giờ đây khi chấm bài, chính các thầy cô cũng rất đau đầu vì không biết sinh viên tự làm hay do AI làm.

Không thể ngăn người học dùng AI

Dù có nhiều e ngại trước sự phát triển của AI nhưng các chuyên gia đều đồng tình, đây là xu hướng tất yếu của thế giới. Ngăn người học sử dụng AI sẽ khiến các em thiệt thòi trong việc thích ứng thời đại, thiếu các kỹ năng cần thiết như tra cứu thông tin khi đi làm. Do đó, việc cần làm là phải hướng dẫn người học sử dụng AI hiệu quả và đúng cách.

Theo PGS.TS Nguyễn Thanh Tùng, ngôi trường của ông thời gian qua đã tập trung nâng cao hiệu quả giảng dạy và quản trị khi sử dụng AI. Nhà trường nhắm vào 3 trụ cột chính, gồm quản trị hành chính sử dụng AI, giảng dạy và học tập sử dụng AI, trải nghiệm sinh viên dùng AI. 

Gần đây, nhà trường đã đưa vào sử dụng loạt ứng dụng công nghệ, đem lại một số lợi ích trong công tác đào tạo. Ví dụ trước đây khi coi thi, nhà trường cần 2 giám thị thì trong 2 năm qua, trường rút xuống chỉ còn 1 giám thị nhờ camera AI. Trong thời gian tới, nhà trường sẽ đặt mục tiêu không cần giám thị coi thi.

Hay với những câu hỏi liên quan đến công tác đào tạo, nhà trường đã tạo ra hệ thống tự động phản hồi giúp cho công tác quản trị, hành chính giảm đáng kể. Ngay sau khi đặt câu hỏi xong, hệ thống sẽ dẫn người học đến những cái văn bản giấy có đóng dấu đỏ liên quan để các em có cơ sở pháp lý giải đáp thắc mắc.

Về phía Bộ GD-ĐT, ông Nguyễn Sơn Hải cho hay, thời gian qua Bộ đã chỉ đạo và xây dựng chiến lược ứng dụng AI trong giáo dục đến năm 2030, định hướng năm 2035.

Chiến lược này xác định quan điểm AI phải là động lực đột phá trong giai đoạn phát triển mới, của ngành giáo dục, góp phần định hình nội dung, phương pháp, công cụ, thậm chí là vai trò của người học, người thầy.

Trên hành trình này, nhà giáo và cán bộ quản lý phải là lực lượng tiên phong ứng dụng AI, định hướng, hướng dẫn người học dùng AI có trách nhiệm. Ngoài ra, nhà giáo phải là lực lượng thường xuyên, liên tục cập nhật để đổi mới phương giá pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá nhằm thích ứng với việc dùng AI của người học.

“Cần phải có biện pháp để kiểm soát việc người học dùng AI, đặc biệt là trong các sản phẩm khoa học. Đây là một yêu cầu nặng nề đối với đội ngũ nhà giáo trong bối cảnh mới”, ông Hải nói.

AI hỗ trợ ra đề thi, chấm điểm, soạn bài, giáo viên liệu có nguy cơ bị thay thế?Giáo viên lo sợ AI có thể khiến mình mất việc hoặc làm giảm vai trò của nhà giáo dục. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng công nghệ dù phát triển đến đâu cũng không thể “chạm” tới những giá trị cốt lõi của giáo dục.