Giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc

Với những giá trị nổi bật toàn cầu, ngày 12/7/2025, tại kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản thế giới (UNESCO) tổ chức tại Cộng hòa Pháp đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc thuộc tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng là Di sản Văn hóa thế giới. Đây là di sản thế giới thứ 9 ở Việt Nam được UNESCO công nhận và là di sản thế giới liên tỉnh thứ 2 ở Việt Nam sau Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại Lễ công bố.

Phát biểu tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ, đây niềm vui lớn cũng là sự ghi nhận một hành trình xây dựng hồ sơ đề cử gian nan đã thành công của Việt Nam và các địa phương trong vùng di sản.

Hồ sơ Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Hồ sơ đề cử đầu tiên ở Việt Nam được triển khai theo hình thức di sản theo chuỗi, là cách tiếp cận độc đáo và rất mới ở Việt Nam, liên tỉnh với các điểm di tích nằm trên địa bàn rộng. Hồ sơ đã được xây dựng một cách công phu, bài bản, chất lượng, được UNESCO đánh giá cao.

Tỉnh Quảng Ninh được Chính phủ giao vai trò chủ trì xây dựng hồ sơ di sản từ tháng 6/2020. Trong 5 năm xây dựng Hồ sơ, 2 năm đầu diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, tuy vậy, với tinh thần đoàn kết, đồng lòng, nhất trí giữa các địa phương tham gia lập hồ sơ di sản, mà vai trò nòng cốt là tỉnh Quảng Ninh đã nỗ lực, tích cực, chủ động và quyết liệt trong công tác khai quật khảo cổ học nhằm kịp thời bổ sung nhiều thông tin quý cho hồ sơ di sản.

Chương trình nghệ thuật “Thanh âm Yên Tử – Di sản ngàn đời”.

Hồ sơ cũng nhận được sự vào cuộc tích cực, quan trọng của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, cùng với sự tư vấn, tham gia nhiệt tình của các chuyên gia, nhà khoa học trong nước, các chuyên gia tư vấn quốc tế Nhật Bản và New Zealand.

Bằng quyết tâm và nỗ lực cao nhất của các bên, sau rất nhiều nỗ lực với sự vào cuộc của Trung ương, sự kiên trì của 3 tỉnh và sự ủng hộ của Nhân dân, Quần thể di sản Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc đã chính thức được quốc tế công nhận là Di sản Văn hóa thế giới.

Việc ghi danh này khẳng định sự đánh giá cao của quốc tế đối với giá trị của di sản và những tư tưởng nhân văn tốt đẹp của Phật giáo Trúc Lâm do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, cũng như những nỗ lực của các địa phương trong gìn giữ, bảo vệ và phát huy di sản. Vai trò, vị thế của di sản được nâng cao trên trường quốc tế cũng đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách bền vững.

Quần thể di sản được ghi danh là cộng hưởng kết quả từ nhiều yếu tố và sự nỗ lực, cố gắng lớn của các bộ, ngành, địa phương; trước hết là các địa phương đã bám sát, triển khai tốt theo các chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, thể hiện sự nỗ lực, quyết tâm cao với vai trò chủ trì của tỉnh Quảng Ninh để bảo đảm tính toàn vẹn của di sản, cùng tính tổng thể, tính thuyết phục của hồ sơ; cùng quyết tâm tăng cường công tác nghiên cứu, hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận là di sản thế giới.

Thành quả hôm nay cũng đã thể hiện sức mạnh tổng hợp, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các địa phương với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch – cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thực hiện thống nhất quản lý nhà nước về di sản văn hóa, thực hiện trách nhiệm, cam kết của quốc gia thành viên tham gia các Công ước của UNESCO về di sản văn hóa; của Bộ Ngoại giao, Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia và các chuyên gia tham gia Ủy ban Di sản thế giới của Việt Nam.

Thành công của hồ sơ di sản có vai trò quan trọng của Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Phái đoàn Thường trực của Việt Nam bên cạnh UNESCO tại Paris (Pháp) trong việc điều phối thông tin, kịp thời kết nối, làm việc với các cơ quan chuyên môn của UNESCO, ICOMOS, Ủy ban Di sản thế giới, các chuyên gia độc lập. Đã tiến hành hàng chục cuộc làm việc, tiếp xúc với các trưởng đoàn, đại sứ, chuyên gia của 20 quốc gia thành viên Ủy ban Di sản thế giới, Giám đốc Trung tâm Di sản thế giới, ICOMOS; tập trung cập nhật, giải thích thông tin, làm rõ giá trị nổi bật toàn cầu, cam kết mạnh mẽ trong việc thực hiện các khuyến nghị của ICOMOS về bảo tồn di sản. Thủ tướng đánh giá cao sự trợ giúp đặc biệt của Văn phòng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, các chuyên gia quốc tế, ICOMOS đã hỗ trợ tích cực về chuyên môn trong việc hoàn thiện hồ sơ, giải trình và thực hiện tốt các khuyến nghị của ICOMOS.

Đồng thời, Thủ tướng nêu rõ, chúng ta không thể không kể đến vai trò phối hợp chặt chẽ của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam; sự hỗ trợ, đồng hành của các đơn vị, doanh nghiệp, nhà tài trợ và sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân.

Để tiếp tục bảo vệ, phát huy những giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, Thủ tướng yêu cầu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục chủ trì, phối hợp với tỉnh Bắc Ninh, thành phố Hải Phòng triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Cụ thể, hoàn thiện và bổ sung các văn bản luật, quy chế, quy định ở cấp quốc gia và các cấp chính quyền địa phương để có thể bảo vệ đầy đủ/mọi mặt cho di sản thế giới liên tỉnh. Quy định cụ thể vai trò, trách nhiệm của bộ máy quản lý di sản thế giới tại các cơ quan liên quan ở Trung ương và các cấp chính quyền địa phương cùng phối hợp với cộng đồng trong việc bảo vệ di sản liên tỉnh.

Ngoài ra, xây dựng các kế hoạch quản lý phù hợp với sự tham gia của các Bộ ngành, cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố… Bên cạnh đó, gắn kết các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản thế giới trong mối liên kết chặt chẽ với di sản văn hóa vật thể, di sản văn hóa phi vật thể khác trong khu vực; đẩy mạnh hơn nữa việc quảng bá hình ảnh di sản. Mỗi người dân sẽ là một “đại sứ văn hóa” trong việc tiếp tục lan tỏa giá trị, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đặc sắc của Quần thể di tích và danh thắng đặc biệt quan trọng này đến với bạn bè quốc tế…