Báo chí đổi mới, sáng tạo, làm chủ công nghệ “Made in Việt Nam”

Chủ trì diễn đàn gồm các đồng chí: Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Lê Tiến Châu, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng; Nguyễn Đức Lợi, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương.

Gần 100 Tổng Biên tập các báo, tạp chí dự Diễn đàn Tổng Biên tập 2025. Ảnh: Mai Dung

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Nguyễn Đức Lợi, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh, đổi mới sáng tạo đang là một xu thế tất yếu, lựa chọn chiến lược, đòi hỏi khách quan và ưu tiên hàng đầu của đất nước ta để hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, thịnh vượng, Nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc. Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo là quốc sách hàng đầu. Tổng Bí thư Tô Lâm cũng từng nhấn mạnh: “Khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo là đột phá để đưa đất nước bước vào kỉ nguyên mới, kỉ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”.

Từ quan điểm ấy, Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số Quốc gia đã ra đời với những điểm mới đột phá, giúp gỡ điểm nghẽn từ nhận thức đến thể chế, góp phần giải phóng sức sáng tạo, nguồn lực đầu tư cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, đặc biệt là xác định “chấp nhận rủi ro, đầu tư mạo hiểm và độ trễ trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo”.

Trong kỷ nguyên số, báo chí Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ thông qua chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ, giúp thông tin được tiếp cận nhanh chóng, lan tỏa rộng rãi và tối ưu hiệu quả tới công chúng. Để nâng cao sức cạnh tranh thông tin, báo chí đang là một trong những lĩnh vực cần có sự đổi mới sáng tạo mạnh mẽ nhất. Vì lẽ đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị với việc chỉ rõ “Phát triển mạnh mẽ kinh tế số, xã hội số, chính phủ số; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tất cả lĩnh vực, trong đó có báo chí – truyền thông” đang mở ra những cơ hội lớn cho báo chí nước nhà.

Ông Nguyễn Đức Lợi – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu khai mạc. Ảnh: Mai Dung

“Diễn đàn hôm nay sẽ được ghi nhận những ý kiến chia sẻ, trao đổi thẳng thắn, những đề xuất, giải pháp tâm huyết để các tòa soạn có thể đón nhận các cơ hội từ Nghị quyết 57 một cách hiệu quả nhất”, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam kỳ vọng.

Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân cho rằng, tương lai báo chí là sự hòa quyện giữa sáng tạo của con người và công nghệ. Trí tuệ nhân tạo (AI), máy học, blockchain, báo chí dữ liệu, công cụ trực quan hóa thông tin hay kính thông minh phục vụ tác nghiệp sẽ là những xu hướng tất yếu. Ông dẫn chứng nhiều ứng dụng thực tế như AI hỗ trợ viết bài tự động, tóm tắt tin tức, cá nhân hóa nội dung theo nhu cầu độc giả; công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên giúp gỡ băng phỏng vấn, tạo podcast và video từ văn bản hay blockchain giúp xác thực quyền tác giả và chống tin giả. Những công nghệ này đã và đang được các cơ quan báo chí trên thế giới triển khai, đem lại hiệu quả rõ rệt.

Tuy nhiên, ông Lê Quốc Minh thẳng thắn cho biết, đa số các công nghệ hiện nay báo chí Việt Nam đang sử dụng đều từ nước ngoài. Việc mua bản quyền hoặc thuê dịch vụ nước ngoài khiến chi phí cao, trong khi khả năng tùy biến cho ngôn ngữ và đặc thù báo chí Việt Nam còn hạn chế.

“Đã đến lúc chúng ta cần thúc đẩy sản xuất các sản phẩm công nghệ trong nước – Made in Việt Nam – chuyên dùng cho báo chí, truyền thông. Làm chủ công nghệ không chỉ giúp giảm chi phí mà còn đảm bảo tính phù hợp, an toàn và chủ động”, ông Lê Quốc Minh nêu rõ.

Theo ông Lê Quốc Minh, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển những giải pháp công nghệ báo chí nội địa như hệ thống AI viết và biên tập tin tức bằng tiếng Việt, công cụ cá nhân hóa bản tin, nền tảng blockchain xác thực thông tin hay kính thông minh hỗ trợ phóng viên tác nghiệp hiện trường. Việc này cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan báo chí, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp công nghệ, tạo nên hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phục vụ riêng ngành báo chí.

Tại Diễn đàn Tổng Biên tập năm 2025, các đại biểu thảo luận, chia sẻ về những cơ hội, thách thức, hành lang pháp lý mà Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị mang đến cho báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Trong đó, bàn luận về ý nghĩa của Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị với sự đổi mới sáng tạo của báo chí Việt Nam; việc áp dụng cơ chế thí điểm (sandbox) của Nghị quyết 57 hỗ trợ các cơ quan báo chí đổi mới sáng tạo, thúc đẩy hạ tầng công nghệ mới.

Diễn đàn cũng bàn về tính khả thi của đề xuất về việc thiết lập Quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo báo chí; Quỹ chuyển đổi số cho báo chí công lập hoặc Quỹ phát triển báo chí. Cùng với đó, trao đổi về khả năng tiếp cận nguồn tín dụng 500.000 tỷ đồng dành cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo đối với các cơ quan báo chí…

Đây cũng là dịp để các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm trong tiếp cận và bắt nhịp tinh thần Nghị quyết 57 để xây dựng chiến lược chuyển đổi số báo chí tại cơ quan báo chí cũng như những thách thức, trở ngại của việc đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số tại các toà soạn hiện nay.

Ngoài Nghị quyết 57, để báo chí có được những điều kiện thuận lợi nhất để đổi mới sáng tạo, các đại biểu cũng trao đổi về đề xuất cần bổ sung nội dung chuyển đổi số báo chí như một chính sách quốc gia; miễn, giảm thuế cho các hoạt động đầu tư vào hạ tầng công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực số báo chí; xây dựng nền tảng số quốc gia dành riêng cho báo chí vào Luật Báo chí (sửa đổi)…