Văn hóa – cội nguồn sức mạnh của các cuộc cách mạng

“Nguồn năng lượng sạch” dẫn dắt phát triển bền vững

Tại Toạ đàm “Phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc” do Báo Quân đội nhân dân tổ chức, Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn – Ủy viên Chuyên trách, Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội, cho biết: Lịch sử Việt Nam là lịch sử của những cuộc trường chinh vì độc lập dân tộc, nơi mà mỗi bước tiến vĩ đại của cách mạng đều được nuôi dưỡng từ một nền tảng văn hóa bền vững và sâu sắc.

Từ thời khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo đến Cách mạng tháng Tám 1945, chưa bao giờ văn hóa đứng bên lề của cuộc đấu tranh giành quyền sống cho dân tộc. Trái lại, văn hóa luôn thấm sâu vào từng hành động, từng suy nghĩ, từng lý tưởng của con người Việt Nam. Chính văn hóa đã hun đúc nên lòng yêu nước, tinh thần bất khuất, ý chí độc lập và sự hy sinh cao cả, những phẩm chất cốt lõi đã làm nên bản lĩnh dân tộc Việt Nam qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước.

Cách mạng tháng Tám không chỉ là một cuộc chính biến thành công, mà còn là một “cuộc cách mạng văn hóa” đúng nghĩa – nơi mà nhân dân từ thân phận bị trị vươn lên làm chủ, nơi mà những giá trị văn hóa cũ kỹ, nô dịch bị thay thế bởi một tư tưởng văn hóa mới: Tư tưởng của tự do, bình đẳng, bác ái và tinh thần dân chủ cộng hòa. Cách mạng ấy đã làm thức tỉnh một dân tộc, mở ra một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên mà văn hóa, chứ không phải súng đạn, là sức mạnh bền vững nhất để giữ gìn non sông.

Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn.

Tư tưởng Hồ Chí Minh, ánh sáng soi đường cho mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam, cũng chính là một kết tinh rực rỡ của văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại. Trong tư duy của Bác, văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần mà còn là một “trường lực” để tập hợp lòng người, để biến khát vọng độc lập thành hành động cách mạng.

80 năm đã trôi qua, tinh thần ấy vẫn bền bỉ dẫn dắt chúng ta trên hành trình dựng xây đất nước hùng cường, hạnh phúc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và những thách thức mới về địa chính trị, phát triển đất nước không thể chỉ dựa vào tài nguyên hay nhân công giá rẻ. Văn hóa, với tư cách là trụ cột chiến lược, đang trở thành động lực đổi mới sáng tạo, sức mạnh mềm và “nguồn năng lượng sạch” dẫn dắt phát triển bền vững.

Tư tưởng Hồ Chí Minh, kết tinh rực rỡ của văn hóa dân tộc và tinh hoa nhân loại, đã đặt con người và văn hóa vào vị trí trung tâm của cách mạng. Người khẳng định: “Muốn cứu nước… phải đi theo con đường cách mạng vô sản”, nhưng con đường ấy không thể thành công nếu thiếu những con người có đạo đức, có văn hóa.

Chuyển tải thành công những bài học trong quá khứ

Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn cũng nhấn mạnh, những ngày qua, chúng ta đã thấy tinh thần yêu nước và hào khí, đó là động lực rất quan trọng cho sự phát triển của đất nước. Chúng ta luôn mong muốn rằng tinh thần yêu nước, hào khí đó, niềm tự hào đó có truyền tải được sang sự phát triển kinh tế – xã hội của ngày hôm nay. Chúng ta có động lực tinh thần đó để hình thành nên nền văn hóa cách mạng thật rực rỡ. Nhờ đó, chúng ta chiến thắng được mọi kẻ thù. Rõ ràng, giá trị văn hóa của Việt Nam đã được kết tinh, được hun đúc qua nhiều thế hệ, nên đã tạo được một sức mạnh lớn lao.

Theo ông Bùi Hoài Sơn, những câu chuyện liên quan đến truyền tải cho sự phát triển của văn hóa, kinh tế – xã hội không phải chỉ diễn ra ở Việt Nam, mà còn diễn ra trên toàn thế giới. Nêu ví dụ câu chuyện nổi tiếng nhất của một nhà tư tưởng nổi tiếng người Đức cho rằng, động lực tinh thần chính là động lực quan trọng nhất của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng và của mỗi xã hội. Để từ đó, mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng, mỗi xã hội có thể phát triển thành phiên bản tốt nhất của mình.

“Và bản thân chúng ta trong thời kỳ chiến tranh đã làm được điều đó. Điều quan trọng mà chúng ta đang bàn tới là sau 80 năm, chúng ta đã có những bài học rất thành công, nhưng việc chuyển tải thành công những bài học trong quá khứ thành những giải pháp cho xã hội ngày hôm nay là câu chuyện vô cùng quan trọng. Vì không phải bài học nào trong quá khứ cũng giúp chúng ta thành công trong hiện tại, mà chúng ta cần có sự thay đổi, sáng tạo. Để trên cơ sở từ những bài học trong quá khứ, chúng ta tạo ra được động lực quan trọng trong xây dựng đất nước trong giai đoạn hiện nay”, Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn nói.

Theo ông Bùi Hoài Sơn, chúng ta cần phải xây dựng một hệ sinh thái văn hóa tích cực, với các chính sách, pháp luật và nguồn lực phù hợp. Nhu cầu hình thành các thương hiệu văn hóa chất lượng, góp phần khẳng định vị thế và giá trị văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế. Việc cân bằng giữa phát triển vật chất và tinh thần, nhằm xây dựng một xã hội văn minh và hạnh phúc hơn. Mặt khác, cần có sự nhận thức đúng đắn về vai trò, ý nghĩa của văn hóa đối với sự phát triển đất nước. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách để tạo môi trường thuận lợi cho phát triển văn hóa. Bảo đảm nguồn lực (nhân lực, cơ sở vật chất, công nghệ…) phù hợp cho các hoạt động văn hóa.

Cần xây dựng các thương hiệu văn hóa chất lượng. Thương hiệu này có thể đến từ các thương hiệu văn hóa quốc gia, các thiết chế văn hóa, sản phẩm văn hóa có chất lượng mà chúng ta thường “ao ước” được gọi tên trong các giải uy tín trên thế giới… Thương hiệu văn hóa sẽ góp phần khẳng định vị thế và giá trị văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế.

Bảo Thoa