Đau lưng tê chân là triệu chứng bệnh gì? Làm sao để cải thiện?

Đau lưng tê chân có thể xảy ra ở bất kỳ ai, là hiện tượng có độ phổ biến rộng nhưng nhiều người chủ quan khi gặp phải. Trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý cơ xương khớp hoặc vấn đề về mạch máu, người bệnh không nên lơ là. Vậy làm thế nào để điều trị tình trạng này?

Đau lưng tê chân là hiện tượng gì?

Đau lưng tê chân là tình trạng đau lưng kèm theo cảm giác tê cứng, ngứa ran ở chân. Người bệnh có thể bị tê ở một hoặc cả hai chân khi cơn đau lưng tái phát. Cơn đau ở lưng âm ỉ và lan dần xuống mông, đến cẳng chân và bàn chân làm giảm cảm giác, thậm chí mất cảm giác hoàn toàn trong trường hợp nghiêm trọng.

Bất kỳ ai cũng có thể gặp tình trạng này, không phân biệt độ tuổi hay giới tính. Nguy cơ mắc bệnh thường cao hơn ở người già và phụ nữ do quá trình lão hóa tự nhiên và đặc điểm hormone. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc người trẻ tuổi và nam giới không có nguy cơ bị đau lưng tê buốt chân.

Đây không phải là hiện tượng hiếm gặp, do đó, nhiều người thường lơ là, chủ quan trong việc tìm hiểu nguyên nhân và điều trị. Chỉ đến khi cảm giác đau tê gia tăng, làm ảnh hưởng nặng nề đến sinh hoạt và công việc, người bệnh mới thăm khám thì tình trạng đã nặng. Như vậy, khi xuất hiện triệu chứng này, người bệnh nên đến bệnh viện càng sớm càng tốt để bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân và tiến hành điều trị.

Đau lưng tê chân là triệu chứng của bệnh gì?

Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân gây ra. Trong một số trường hợp, cảm giác đau lưng tê mỏi chân là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý cơ xương khớp hoặc có liên quan đến vấn đề về mạch máu.

1. Đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa (Sciatica pain) gây ra cảm giác đau nhói ở vùng lưng dưới, cơn đau lan đến chân và đau nhiều hơn khi người bệnh ngồi xuống. Đối tượng bị đau thần kinh tọa chủ yếu nằm trong độ tuổi từ 30-60, tỷ lệ nam giới nhiều hơn nữ giới.

Triệu chứng điển hình của đau thần kinh tọa là cảm giác đau, bỏng rát, tê bì từ vùng lưng dưới lan xuống mông, sau đó đi dọc xuống đùi, bắp chân và bàn chân, gọi tắt là đau lưng tê chân. Cơn đau thần kinh tọa thường chỉ ảnh hưởng một bên cơ thể, đau gia tăng khi người bệnh ngồi lâu hoặc thay đổi tư thế đột ngột.

2. Thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống thắt lưng có liên quan đến quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể, là tình trạng bệnh mạn tính xảy ra do đĩa đệm và các khớp của cột sống bị bào mòn theo thời gian. Đau lưng là một trong những triệu chứng điển hình của tình trạng này, cơn đau diễn ra âm ỉ, kéo dài, đau gia tăng khi người bệnh cử động vùng lưng.

Khi thoái hóa cột sống thắt lưng chuyển biến nặng, cơn đau ở lưng có thể lan xuống chân. Trong trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể bị mất thăng bằng khi đi lại, thậm chí bị liệt.

3. Hẹp ống sống

Hẹp ống sống là một nguyên nhân khác có thể gây đau lưng tê chân. Đây là tình trạng thu hẹp không gian trong ống sống, có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau của cột sống.

Hẹp ống sống thắt lưng là trường hợp phổ biến và phức tạp nhất, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như đau cột sống thắt lưng, đau tê ở cẳng chân, bắp chân… Đôi khi hẹp ống sống cũng gây ra triệu chứng chuột rút hoặc yếu cơ, khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt.

4. Trượt đốt sống

Một trong những nguyên nhân thường gặp là trượt đốt sống – tình trạng đốt sống trên trượt ra phía trước hoặc phía sau so với đốt sống dưới. Trượt đốt sống khiến người bệnh bị đau thắt lưng, tê lan xuống một hoặc cả hai chân.

Ở một số trường hợp, người bệnh sống chung với tình trạng trượt đốt sống trong nhiều năm nhưng không hề hay biết do bỏ qua các triệu chứng điển hình. Đến khi bệnh trở nặng, người bệnh có thể phải đối diện với nguy cơ bị tê liệt vĩnh viễn ở hai chân.

5. Thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm cột sống bị lệch hoặc bị trượt ra khỏi vị trí bình thường, gây chèn ép dây thần kinh dẫn đến cảm giác tê bì, đau nhức. Triệu chứng thoát vị đĩa đệm có thể khác nhau trong mỗi trường hợp tùy theo vị trí đĩa đệm bị tổn thương.

Thoát vị đĩa đệm ở thắt lưng thường gây đau nhói đột ngột hoặc đau âm ỉ kéo dài ở vùng thắt lưng. Ngoài ra, người bệnh còn có cảm giác tê từ thắt lưng lan dọc xuống mông, đến cẳng chân và bàn chân. Tình trạng bệnh lý này khiến người bệnh yếu cơ, co cứng cơ, đi lại khó khăn, giới hạn vận động cúi ngửa.

6. Viêm xương khớp

Đa số các trường hợp bị viêm xương khớp đều xuất hiện triệu chứng đau lưng kèm tê chân. Viêm xương khớp (Osteoarthritis) chủ yếu tác động đến sụn khớp – mô bao phủ các đầu xương, khiến người bệnh bị đau, cử động khớp khó khăn. Cơn đau có thể diễn ra ngay cả khi người bệnh không cử động.

Khi bị viêm xương khớp, người bệnh sẽ bị sưng đau ở một hoặc nhiều khớp trên cơ thể và mức độ đau trong mỗi trường hợp có thể khác nhau. Nữ giới có nguy cơ bị viêm xương khớp cao hơn nam giới, đặc biệt là sau khi bước sang tuổi 50.

7. Đau cơ xơ hóa

Đau cơ xơ hóa (Fibromyalgia) là một dạng rối loạn mạn tính. Tình trạng này không gây tổn thương đến cấu trúc xương khớp, nhưng làm tăng mức độ nhạy cảm của cơ thể với cơn đau trong hệ thần kinh trung ương. Do đó, dù chỉ bị đau quanh cột sống thắt lưng, người bệnh cũng có thể cảm thấy đau toàn thân do có hệ thần kinh nhạy cảm quá mức.

8. Bệnh lý mạch máu

Đau lưng và tê chân phải/chân trái hoặc cả hai chân có thể có liên quan đến bệnh lý mạch máu, cụ thể là tình trạng hẹp động mạch chi dưới, chủ yếu xảy ra do xơ vữa động mạch. Do quá trình lưu thông máu bị gián đoạn, không cung cấp đủ lượng máu để nuôi dưỡng các cơ và dây thần kinh nên người bệnh cảm thấy đau, tê bì ở chân. Trong một số trường hợp, cảm giác đau nhức lan lên quanh thắt lưng người bệnh.

Ngoài những bệnh lý kể trên, tình trạng này còn có thể là triệu chứng của một số bệnh khác:

• Nhiễm trùng cột sống – hệ quả của bệnh tiểu đường, ung thư hoặc biến chứng phẫu thuật khiến vùng thắt lưng bị sưng đau. Nếu tình trạng nhiễm trùng gây tổn thương dây thần kinh cột sống, cơn đau từ thắt lưng có thể lan xuống mông và chi dưới.
• Bệnh thận không chỉ gây ra chứng thận yếu mà còn khiến người bệnh bị đau nhức lưng, đi lại khó khăn.
• Bệnh phụ khoa ở nữ giới thường đi kèm triệu chứng đau lưng, ra khí hư nhiều, vùng kín có mùi…
• Chấn thương khi sinh hoạt, lao động, chơi thể thao có thể gây đau thắt lưng lan xuống chân. Nếu không điều trị kịp thời, cơn đau có thể chuyển thành mạn tính.

Cảnh báo triệu chứng đau lưng kèm tê chân nghiêm trọng cần đến gặp bác sĩ

Khi gặp phải các triệu chứng sau, người bệnh cần liên hệ bác sĩ trong thời gian sớm nhất để thăm khám và điều trị kịp thời:

• Tình trạng kéo dài hơn một tuần, cơn đau không có dấu hiệu thuyên giảm (1).
• Cơn đau còn lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
• Kèm theo tình trạng yếu chi, khiến chân không đủ sức trụ vững trong mỗi bước đi.
• Không xác định được nguyên nhân, hoặc bị đau sau tai nạn (kể cả tai nạn nhỏ).
• Cảm giác đau trở nặng vào thời điểm nhất định trong ngày (giữa đêm, sáng sớm…) hoặc khi thực hiện một tư thế nào đó (cúi người, ngồi xổm…)
• Kèm theo tình trạng mất kiểm soát đại tiện hoặc tiểu tiện, sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt cao…

Người bệnh không nên chủ quan trước bất kỳ biểu hiện sức khỏe bất thường nào có liên quan đến tình trạng đau lưng và tê chân. Vì thăm khám và điều trị chậm trễ có thể làm tăng nguy cơ biến chứng, thậm chí ảnh hưởng khả năng đi lại.

Chẩn đoán tình trạng tê chân đau lưng

Tình trạng đau lưng tê chân có thể do nhiều nguyên nhân gây ra. Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân và mức độ bệnh, bác sĩ sẽ kết hợp khám lâm sàng và cận lâm sàng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ thăm hỏi bệnh sử để xác định một số yếu tố nguy cơ, quan sát và đánh giá giới hạn vận động ở lưng và chân người bệnh. Đây là bước thăm khám tiền đề, làm cơ sở để bác sĩ triển khai các xét nghiệm phù hợp khi cần thiết.
• Khám cận lâm sàng:
  • Xét nghiệm hình ảnh bằng phương pháp chụp X-quang, chụp MRI, chụp CT, siêu âm Doppler… giúp phát hiện tình trạng thoái hóa, trượt đốt sống, gãy xương, đánh giá thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống, hẹp động mạch chi dưới…
  • Xét nghiệm chức năng thần kinh bằng phương pháp điện cơ và đo dẫn truyền thần kinh, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng tổn thương thần kinh ngoại biên.
  • Xét nghiệm máu trong trường hợp người bệnh kèm biểu hiện sốt hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.

Cách xử lý khi bị đau lưng kèm tê chân

Dựa vào kết quả khám lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ có thể xác định được nguyên nhân và chỉ định phương pháp điều trị thích hợp. Người bệnh điều trị theo chỉ định của bác sĩ, không nên tự điều trị tại nhà nếu chưa được bác sĩ tư vấn.

1. Thay đổi chế độ sinh hoạt

Bước đầu tiên trong kế hoạch điều trị đau lưng tê buốt chân là thay đổi thói quen sinh hoạt của người bệnh, bao gồm chế độ ăn uống, vận động và quản lý sức khỏe tinh thần. Theo đó, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học theo tư vấn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để kiểm soát cân nặng, bổ sung chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe xương khớp.
• Hạn chế cử động mạnh ở vùng lưng bị đau. Người bệnh điều chỉnh tư thế đứng, ngồi, bê vác đồ vật theo hướng dẫn của chuyên gia. Trong thời gian bị đau, người bệnh nên ưu tiên các hoạt động thể chất nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga… để hỗ trợ tăng cường lưu thông máu.
• Quản lý stress cũng đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ điều trị bệnh. Khi bớt cảm giác căng thẳng, người bệnh có thể tiếp nhận liệu trình điều trị tốt hơn, cải thiện tình trạng co mạch máu, tăng cường lưu lượng máu đến các cơ lưng, từ đó giảm đau nhức.

2. Vật lý trị liệu

Trong liệu trình điều trị tình trạng đau lưng tê mỏi chân, áp dụng vật lý trị liệu hướng đến mục tiêu giúp người bệnh giảm đau, giảm tê, khôi phục chức năng vận động. Vật lý trị liệu thường được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp bị đau do thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, hẹp ống sống hoặc sau chấn thương. Người bệnh tập luyện theo hướng dẫn của chuyên gia, đảm bảo thực hiện tư thế đúng khi tập và duy trì tần suất đều đặn.

3. Sử dụng thuốc

Người bệnh dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để giảm đau, giảm sưng viêm. Bác sĩ sẽ dựa trên mức độ bệnh lý, tình trạng đau lưng để kê đơn thuốc thích hợp. Mặc dù người bệnh có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn trong một số trường hợp, nhưng tốt nhất vẫn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc lạm dụng thuốc.

4. Liệu pháp thay thế

Trị liệu thần kinh cột sống là một trong những phương pháp điều trị đau lưng tê chân không mang tính chất xâm lấn, không dùng thuốc nhưng vẫn đạt hiệu quả cao, đảm bảo an toàn cho người bệnh. Liệu pháp này mang lại hiệu quả dựa trên nguyên lý kích thích cơ chế tự chữa lành của cơ thể, sử dụng nguyên tắc điều chỉnh các bất thường về cấu trúc cột sống cùng hệ thần kinh cơ.

Phương pháp trị liệu được trực tiếp thực hiện bởi các chuyên gia, giúp điều chỉnh các đốt sống về đúng vị trí, ngăn ngừa sự phát triển sai lệch của cột sống, từ đó giúp giảm đau và cải thiện sức khỏe lâu dài.

5. Phẫu thuật

Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật là sự lựa chọn cuối cùng, bác sĩ chỉ chỉ định thực hiện đối với người bệnh không đáp ứng với điều trị bảo tồn sau khoảng 6-8 tuần hoặc có dấu hiệu mất kiểm soát ruột và bàng quang. Dựa vào tình trạng sức khỏe và mức độ tổn thương của người bệnh, bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng về phương pháp phẫu thuật phù hợp.

Làm gì để phòng ngừa tình trạng đau lưng tê chân?

Để phòng ngừa tình trạng này, mỗi người cần:

• Duy trì tư thế đúng khi sinh hoạt và làm việc, ngay cả khi nằm nghỉ ngơi hoặc vui chơi giải trí.
• Thường xuyên vận động cơ thể, tập luyện thể dục thể thao ít nhất 15-30 phút mỗi ngày để tăng cường sự dẻo dai của xương khớp.
• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý để hạn chế áp lực lên vùng thắt lưng hoặc chân.
• Tăng cường các dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe xương khớp từ thực phẩm hàng ngày hoặc thực phẩm bổ sung.
• Không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ 3-6 tháng/lần hoặc khi có chỉ định của bác sĩ.

Đau lưng tê chân tuy không phải là vấn đề sức khỏe hiếm gặp nhưng người bệnh vẫn không nên chủ quan. Nếu đang trong thời gian điều trị tình trạng này, người bệnh nên tuân thủ theo các chỉ định của bác sĩ. Tốt nhất nên xây dựng chế độ sinh hoạt và ăn uống khoa học để phòng ngừa tình trạng này.