Nghịch lý tại ‘thung lũng Silicon của châu Á’: Hơn 1 triệu nhân viên Google, Microsoft, Goldman Sachs… không được sử dụng nước máy, đi làm quãng đường 14,5 km hết 4 giờ

Ở một số khu vực của Bengaluru, thành phố miền nam Ấn Độ và cũng là trung tâm công nghệ, bạn có thể nhầm tưởng mình đang ở Palo Alto, Mỹ. Các khuôn viên của những gã khổng lồ công nghệ như Google và Microsoft, Goldman Sachs, Morgan Stanley tại đây đều có nhà ăn đa ẩm thực, nhà trẻ và phòng tập thể hình chẳng khác gì văn phòng của họ ở New York hay San Francisco.

Nhưng sự nhầm lẫn về địa lý sẽ nhanh chóng tan biến trong những ngày đi làm bình thường, khi để đi hết đoạn đường chỉ dài 9 dặm (khoảng 14,5 km) nơi tập trung văn phòng của các tập đoàn đa quốc gia hàng đầu, người ta có thể mất tới gần 4 giờ đồng hồ.

KHỦNG HOẢNG NƯỚC

Chưa kể, còn một điều rất khác so với Thung lũng Silicon, những văn phòng sang trọng, đẳng cấp thế giới tại đây lại không có nước máy. Dù hầu hết các khuôn viên đã xây dựng hệ thống tiết kiệm và tái sử dụng nước, họ vẫn phải phụ thuộc vào đội xe bồn chở nước mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu cho khoảng một triệu nhân viên trong khu vực.

Khu vực kinh doanh Outer Ring Road quá tải là một phần trong bức tranh rộng lớn về sự biến đổi của Bengaluru – vốn trước đây, và vẫn thường được gọi là Bangalore – từ “thiên đường hưu trí” với khí hậu ôn hòa, nay trở thành một siêu đô thị bê tông hóa và kẹt cứng giao thông.

Sau khi đón làn sóng đầu tư mạnh mẽ từ ngành công nghệ, thành phố này đã trở thành minh chứng rõ rệt nhất cho những khó khăn của Ấn Độ trong việc xây dựng hạ tầng cần thiết để duy trì nhịp tăng trưởng nhanh của nền kinh tế.

Bellandur Lake, hồ lớn nhất Bengaluru, ngày nay đã trở thành biểu tượng cho những thách thức nghiêm trọng về nguồn nước của thành phố.

Trong một nỗ lực nhằm giảm bớt vấn đề giao thông ngày càng tồi tệ, một nhà ga metro cũng đang được xây dựng trong tháng này ở Bengaluru.

“Sự tăng trưởng quá nhanh này đã không được lường trước”, ông Manas Das, Chủ tịch Hiệp hội Các công ty Outer Ring Road (ORRCA) cho biết. Tổ chức này đại diện cho khoảng 500 công ty, trong đó có Adobe, Boeing và Intel, với văn phòng đặt tại Bengaluru.

Theo ông Das, hiệp hội không chỉ phải giúp các tập đoàn lớn nhất thế giới tìm nguồn cung cấp nước, mà còn phải vận động chính quyền thành phố khẩn trương mở rộng đường sá và thậm chí thuyết phục họ kéo dài tuyến metro vốn đã bị trì hoãn quá lâu để kết nối đến khu vực này.

“Một khi bước chân vào các công viên công nghệ, bạn sẽ thấy một thế giới hoàn toàn khác”, Das nói. “Vấn đề chỉ là làm sao đi vào và đi ra khỏi đây”.

Những vấn đề mà Bengaluru đang đối mặt cũng phản ánh căn bệnh chung của nhiều thành phố Ấn Độ phát triển thiếu quy hoạch, trong bối cảnh chính phủ đặt cược lớn vào tăng trưởng liên tục của ngành công nghệ.

Khi lĩnh vực sản xuất vẫn tụt hậu, Ấn Độ cần đến khu vực dịch vụ – đặc biệt là ngành công nghệ trị giá gần 300 tỷ USD để gánh vác phần lớn sức nặng cho nền kinh tế đang phát triển.

Nguồn nhân lực công nghệ dồi dào và giá rẻ của đất nước đã thu hút ngày càng nhiều tập đoàn đa quốc gia mở ra các Trung tâm Năng lực Toàn cầu (Global Capability Centres – GCCs), khiến áp lực hạ tầng tại Bengaluru trở nên khốc liệt.

Những trung tâm này tuyển dụng hàng trăm nghìn lao động Ấn Độ để đảm trách các chức năng hậu cần và kỹ thuật số, trở thành động cơ tăng trưởng mới và quan trọng của nền kinh tế lớn phát triển nhanh nhất thế giới, trong bối cảnh cuộc đua toàn cầu về trí tuệ nhân tạo ngày càng nóng. Trong số hơn 1.800 GCCs tại Ấn Độ, Bengaluru đã chiếm khoảng một phần ba.

Từ năm 2005 đến 2023, xuất khẩu dịch vụ của Ấn Độ đã tăng gấp sáu lần, từ 53 tỷ USD lên 338 tỷ USD, nâng thị phần của nước này trong xuất khẩu toàn cầu từ khoảng 2% lên hơn 4,5%. Trong khi đó, xuất khẩu hàng hóa vẫn giữ ở mức dưới 2%, theo số liệu của Goldman Sachs.

Nhưng với việc dịch vụ công nghệ chiếm gần một nửa tổng xuất khẩu dịch vụ, và Bengaluru là trung tâm then chốt, Goldman đã cảnh báo rằng tăng trưởng bền bỉ của ngành không thể coi là đương nhiên. Sự thiếu hụt nhân tài công nghệ và đầu tư hạ tầng chậm chạp đang trở thành rủi ro cho nhiều thành phố.

“Từ góc độ môi trường, sự phát triển của các lĩnh vực này đang tạo áp lực lên tài nguyên thiên nhiên của các thành phố”, báo cáo của Goldman cho biết, nhấn mạnh rằng “Bengaluru, nơi tập trung nhiều công ty CNTT và GCCs nhất Ấn Độ, đang đối mặt với khủng hoảng nước”.

Trong nửa đầu năm nay, Bengaluru đã mua hoặc thuê tới 1,7 triệu m² văn phòng – tương đương một nửa diện tích Công viên Trung tâm New York – chiếm hơn một phần ba tổng giao dịch văn phòng trên toàn Ấn Độ, theo công ty tư vấn bất động sản Knight Frank. Con số này đã vượt cả số hợp đồng thuê mới trong cả năm 2024 tại thành phố.

Chính làn sóng xây dựng này đã khiến Bengaluru nghẹt thở. Thành phố ngày càng dễ ngập lụt mỗi năm và khí hậu vốn ôn hòa nay trở nên nóng bức hơn do mất đi mảng xanh và tác động của biến đổi khí hậu, trong khi tốc độ phát triển hạ tầng không theo kịp tốc độ gia tăng dân số.

Một doanh nhân lớn khác ở Bengaluru, ngồi trong khuôn viên công ty rợp bóng cây, thở dài khi được hỏi về áp lực của thành phố. Chỉ tay ra những con đường tắc nghẽn bên ngoài, ông nói rằng chính quyền Bengaluru cần được đặt trong tình trạng “tổng lực chiến đấu” để giải quyết vấn đề.

Một giám đốc điều hành bất động sản thì nhận xét rằng giới chức thành phố “không thể lập kế hoạch cho một mục tiêu di động” và thậm chí gợi ý nên ban hành “lệnh cấm thuê mới” đối với các văn phòng.

Giáo sư TV Ramachandra thuộc Viện Khoa học Ấn Độ ở Bengaluru đặt câu hỏi: “Nếu chúng ta không thể cung cấp nước, vậy tại sao lại cho phép tăng trưởng? Có ích gì khi tuyên bố mình là động cơ tăng trưởng khổng lồ trong khi không đảm bảo điều kiện sống?”

Theo ông, bất kỳ thành phố nào cũng phải “đáng sống” và người dân cần có đủ hạ tầng cùng tiện ích cơ bản, nhưng Bengaluru đang thất bại ở cả hai. “Người dân đã đánh mất thành phố của mình”.

Sinh ra ở Bangalore năm 1958, TV Mohandas Pai đã lớn lên trong một thành phố có chưa đến 1 triệu dân, hoàn toàn khác với đô thị ước tính hơn 14 triệu dân ngày nay.

“Đó từng là một thị trấn nhỏ, rất dễ chịu, không có kẹt xe, không nhiều ô tô, chỉ vài chuyến xe buýt”, ông Pai, nay 66 tuổi, Chủ tịch quỹ đầu tư thiên thần Aarin Capital, nhớ lại khi tiếng ồn xe cộ vang lên ngoài văn phòng trung tâm Bengaluru của ông. “Chúng tôi từng chơi đùa ngoài đường, ra sân chơi cricket, đến thư viện, đạp xe đi học đại học… đi dạo xa. Một cuộc sống rất dễ chịu, chẳng có gì phiền toái”.

Đến đầu thập niên 1990, mọi thứ bắt đầu thay đổi. Ngành công nghệ kéo về thành phố này – khi đó vẫn là một doanh trại quân đội yên tĩnh, trung tâm đại học, và nơi đặt một vài công ty quốc phòng nhà nước.

Các công ty khác cũng lần lượt nối gót, trong đó có Wipro — vốn khởi đầu là một hãng sản xuất dầu thực vật năm 1945 do gia tộc tỷ phú Premji sáng lập tại bang Maharashtra phía tây. Sự trỗi dậy nhanh chóng của ngành gia công phần mềm tại Bengaluru đã trở thành biểu tượng cho cuộc “lột xác” kinh tế của Ấn Độ và cơ hội phát triển bùng nổ.

Song song với đó là làn sóng xây dựng và phát triển bất động sản thiếu kiểm soát. Năm 1973, thành phố còn có diện tích phủ xanh chiếm tới 68% đất đai – nhưng theo một nghiên cứu được Viện Khoa học Ấn Độ công bố tháng 7 vừa qua (do giáo sư Ramachandra đồng tác giả), thì ngày nay 88% diện tích Bengaluru đã bị bê tông hóa.

Theo: Financial Times