Để thị trường vàng sớm hạ nhiệt

Một ngày sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP (Nghị định 232) sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, thị trường vàng trong nước ghi nhận mức giá vẫn còn chênh lệch khá cao so với thế giới.

Giá vàng vẫn tăng

Cuối ngày 27-8, các doanh nghiệp (DN) vàng lớn niêm yết giá vàng miếng SJC ở mức 126 triệu đồng/lượng mua vào và 128 triệu đồng/lượng bán ra, tăng thêm 300.000 đồng/lượng so với phiên trước. 

Đây tiếp tục là mức đỉnh lịch sử của vàng miếng SJC. Trong khi đó, vàng nhẫn và vàng trang sức 99,99% cũng không nằm ngoài xu hướng, dao động quanh mức 119,9 triệu đồng/lượng mua vào và 122,4 triệu đồng/lượng bán ra, cao hơn 200.000 đồng so với hôm trước.

Tuy nhiên, thực tế ghi nhận tại trụ sở Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) ở TP HCM cho thấy sức mua vàng miếng vẫn rất cao. Ngay trong sáng 27-8, rất nhiều người xếp hàng chờ mua nhưng mỗi khách chỉ được mua tối đa 1 lượng vàng miếng vì lượng bán ra có hạn. 

Đến khoảng 10 giờ, công ty thông báo hết vàng miếng nên một số người đành lặng lẽ ra về, số khác chuyển sang mua vàng nhẫn trơn nhưng mỗi người cũng chỉ được mua 1 chỉ vàng nhẫn bằng chuyển khoản và 1 chỉ bằng tiền mặt. 

Đến buổi chiều, cả vàng miếng lẫn vàng nhẫn đều khan hiếm, nhân viên phải thông báo tạm ngưng bán chờ bổ sung nguồn cung. “Sau thông tin về Nghị định 232, một số khách mang vàng đi bán vì lo giá có thể giảm nhưng số người mua vẫn áp đảo. Chính điều này khiến giá khó giảm sâu như kỳ vọng, thậm chí còn đi lên theo đà thế giới. Nếu lượng vàng bán ra nhiều hơn, công ty sẽ có vàng để đáp ứng lại nhu cầu nhưng hiện nay gần như không còn” – một nhân viên tại đây chia sẻ.

Ông Nguyễn Ngọc Trọng, Giám đốc Công ty Vàng Đối tác mới (NPJ), cho rằng nguyên nhân chính của tình trạng khan hiếm như trên không hẳn do nhu cầu quá lớn mà vì thị trường thiếu nguồn cung. “Giá vàng miếng SJC hiện cao hơn thế giới tới 20 triệu đồng/lượng, tương đương mức chênh lệch 18,5%, con số kỷ lục chưa từng có. Trong khi đó, mục tiêu điều hành của Chính phủ là thu hẹp khoảng cách này xuống còn 1%-2%. 

Nếu có biện pháp can thiệp kịp thời, giá sẽ hạ nhiệt mạnh. Trong quá khứ, có những ngày thị trường giảm tới 5 triệu đồng/lượng khi cơ quan quản lý bán can thiệp. Nhưng hiện nay, thị trường vẫn đang chờ đợi một động thái cụ thể, trong khi DN thì không có vàng để bán, dẫn tới giá bị đẩy lên cao” – ông Trọng nhận định.

Bước vào “cuộc chơi mới”

Dù vậy, giới kinh doanh vàng trong nước vẫn đang rất kỳ vọng cơ chế quản lý mới sẽ tạo sự cạnh tranh lành mạnh, giúp giá vàng trong nước tiến gần hơn với thế giới.

“Khi nhiều đơn vị cùng tham gia chuỗi cung ứng, nguồn hàng sẽ phong phú hơn, giá vàng trong nước sẽ tiến gần hơn với giá thế giới. Không còn những khoảng cách gây bất an cho người dân và rối loạn cho thị trường, bởi việc một đơn vị nắm giữ toàn bộ chuỗi cung ứng dễ tạo ra những méo mó, dù cố tình hay vô tình” – giám đốc một DN vàng tại TP HCM bày tỏ. 

Vị này cho rằng khi nguồn cung được đa dạng hóa, thị trường sẽ phản ánh sát hơn cung cầu thực tế, hạn chế tình trạng giá bị chi phối bởi yếu tố tâm lý hay tin đồn. Nghị định mới cũng cho thấy Nhà nước đang từng bước tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, điều mà DN tư nhân mong đợi từ lâu. Quan trọng hơn, khi giá vàng trong nước thu hẹp với giá thế giới, nguồn vàng trong dân, một tài sản khổng lồ đang “ngủ yên”, có thể được khơi thông, tạo thêm động lực cho kinh tế.

Ông Nguyễn Đức Anh, Giám đốc Phát triển kinh doanh Công ty CP Vàng bạc Đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, đánh giá việc bỏ độc quyền vàng miếng ở thời điểm hiện nay là “chín muồi”, bởi thị trường đã chịu cảnh khan hiếm quá lâu. “Quan trọng nhất là tạo nguồn cung, từ đó giúp giá vàng bình ổn và tiệm cận giá vàng thế giới, giải quyết khúc mắc lớn trên thị trường vài năm qua. Chúng tôi kỳ vọng giá vàng sẽ tiến sát với giá thế giới” – ông Đức Anh chia sẻ. 

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận không phải DN nào cũng có thể “nhảy” vào thị trường ngay, bởi để được cấp phép, ngoài vốn, các đơn vị còn cần hạ tầng, công nghệ, quy trình kiểm soát chất lượng và đặc biệt là uy tín thương hiệu.

Ông Anh cho biết bản thân Bảo Tín Mạnh Hải cũng sẽ có lộ trình tăng vốn để đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng. Bởi, đầu tư hạ tầng, mở rộng hệ thống phân phối vàng miếng ra nhiều địa bàn là yêu cầu bắt buộc, không thể chỉ dựa vào nguồn lực sẵn có. Điều đó có nghĩa, dù nghị định mới mở ra cơ hội nhưng “tấm vé” để bước vào cuộc chơi vẫn không hề dễ dàng.

Chờ nguồn cung mới

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là bao giờ thị trường sẽ có vàng miếng SJC từ nguồn vàng nguyên liệu nhập khẩu mới? Theo đại diện một công ty vàng, điều này phụ thuộc vào tốc độ cấp phép của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Với những DN đã có sẵn xưởng sản xuất và kinh nghiệm gia công, quá trình có thể nhanh chóng. 

Nhưng với các ngân hàng thương mại vốn chưa từng tham gia sản xuất vàng miếng, việc đầu tư xây dựng nhà máy, công nghệ và quy trình quản lý sẽ tốn nhiều thời gian. “Tùy chiến lược của từng đơn vị mà họ sẽ cân nhắc có nhập cuộc hay không và tham gia với quy mô thế nào” – vị này nói.

Ông Huỳnh Trung Khánh, cố vấn cấp cao Hội đồng Vàng thế giới tại Việt Nam, kiến nghị cơ quan quản lý cần sớm ban hành các tiêu chí, hạn mức (quota) nhập khẩu vàng cho từng đơn vị để nhanh chóng đưa nguồn cung mới ra thị trường. Theo ông, các DN và ngân hàng sẽ phải báo cáo dự kiến nhu cầu vàng nguyên liệu trong vòng 1 năm, từ đó NHNN tổng hợp và tính toán tổng lượng vàng cần nhập khẩu. 

“Quy trình này không thể diễn ra trong một sớm một chiều nên giá vàng miếng SJC chưa thể giảm ngay như kỳ vọng. Như năm 2024, trong khoảng 7 tháng, NHNN đã cung ứng 354.100 lượng vàng miếng, tương đương 13 tấn vàng ra thị trường nhưng con số này vẫn chưa phản ánh hết nhu cầu thực của người dân” – ông Khánh cho biết.

Thống kê từ Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) cho thấy nhu cầu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và trang sức trung bình khoảng 50 tấn/năm, tương đương 5 tỉ USD. Trong đó, khoảng một nửa dùng để đáp ứng nhu cầu trong nước, phần còn lại để xuất khẩu. Riêng xuất khẩu vàng trang sức có thể mang về 3,5 – 4 tỉ USD/năm. 

Điều này đồng nghĩa nếu cơ chế nhập khẩu được triển khai trơn tru, Việt Nam không chỉ có thêm nguồn cung vàng cho thị trường nội địa mà còn tận dụng được cơ hội xuất khẩu để thu ngoại tệ.

Về lo ngại lượng ngoại tệ dùng để nhập khẩu vàng sẽ gây sức ép lên thị trường tiền tệ, VGTA cho rằng con số 5 tỉ USD/năm là không đáng kể. Bình quân mỗi tháng, DN cần khoảng 416 triệu USD để nhập khẩu vàng, trong khi giao dịch trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng đạt tới 900 triệu đến 1,2 tỉ USD mỗi ngày, tức 18,9 – 25,2 tỉ USD mỗi tháng. 

Do đó, nhu cầu nhập khẩu vàng hoàn toàn nằm trong khả năng đáp ứng của hệ thống ngân hàng, không ảnh hưởng đến cung cầu ngoại tệ, cũng không buộc Nhà nước phải dùng đến dự trữ ngoại hối để can thiệp.