Những sai lầm ‘rút ngắn sự sống’ khi cứu người bị đột quỵ não

Posted on 31/08/2025 by Quang Hùng Media

nội dung

1 Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ đột quy cao nhất, với khoảng 200.000 người bị đột quỵ mỗi năm. Đột quỵ là nguyên nhân thường gặp thứ hai gây tử vong tại Việt Nam.
2 Nghe lời bạn bỏ thuốc điều trị bác sĩ kê
3 6 điều cần làm và 3 điều tuyệt đối không nên làm với bệnh nhân đột quỵ
4 6 điều cần làm
5 3 điều tuyệt đối không nên làm
6 Thời gian vàng trong cứu người bị đột quỵ não
- 6.1 đột quỵ
- 6.2 Bệnh viện Bạch Mai

Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ đột quy cao nhất, với khoảng 200.000 người bị đột quỵ mỗi năm. Đột quỵ là nguyên nhân thường gặp thứ hai gây tử vong tại Việt Nam.

Những Sai Lầm 'Rút Ngắn Sự Sống' Khi Cứu Người Bị Đột Quỵ Não - Ảnh 1. — Ghi nhớ dấu hiệu đột quỵ (F.A.S.T) và hành động khẩn cấp: “Méo mặt (Face), Yếu tay chân (Arm), Rối loạn ngôn ngữ (Speech). Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào, cần hành động ngay (Time) – gọi cấp cứu 115 hoặc đưa người bệnh đến cơ sở y tế có khả năng điều trị đột quỵ gần nhất trong thời gian vàng. Ảnh minh họa: Internet

Nghe lời bạn bỏ thuốc điều trị bác sĩ kê

Mặc dù cuộc sống hiện đại, trình độ dân trí ngày càng được nâng cao nhưng đâu đó trong một bộ phận không nhỏ người dân vẫn tin vào kinh nghiệm truyền miệng, kinh nghiệm dân gian mà không có cơ sở khoa học để xử trí khi có người thân bị đột quỵ.

Trường hợp thứ nhất là một bệnh nhân hơn 60 tuổi, thể trạng sức khỏe rất tốt. Gần 6 tháng trước, bệnh nhân đi kiểm tra sức khỏe phát hiện ra loạn nhịp tim hoàn toàn. Để phòng ngừa các biến cố tim mạch, đột quỵ não, bác sĩ kê thuốc Sintrom chống đông, giải thích lợi ích nguy cơ & dặn dò người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ và tái khám thường xuyên để kiểm soát đạt mục tiêu điều trị.

Cách đây 2 tháng, trong buổi họp mặt bạn bè, một người bạn khuyên bệnh nhân nên bỏ thuốc vì nguy cơ chảy máu khó cầm do thuốc làm máu loãng. Bệnh nhân quá sợ hãi mà ngừng thuốc luôn chẳng cần xin ý kiến bác sĩ. Rồi hậu quả của việc bỏ thuốc đã đến khi bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nhồi não cấp do tắc động mạch lớn nguyên nhân là do loạn nhịp tim. Bệnh nhân đã được các bác sĩ Trung tâm Đột quỵ và Trung tâm Điện quang – Bệnh viện Bạch Mai điều trị tối đa: lấy huyết khối cơ học, tập phục hồi chức năng, … Tuy nhiên tổn thương trên não quá lớn, kèm với bệnh tim phức tạp, nên cơ hội phục hồi của người bệnh chỉ được phần nào.

Ca thứ hai là một tình huống xử trí nguy hiểm của gia đình bệnh nhân. Bệnh nhân gần 70, cuộc sống sinh hoạt hàng ngày hoàn toàn bình thường. Bệnh nhân bị đột quỵ não tại nhà. Người con trai, trong lúc hoảng loạn, nhớ lại đã nghe đâu đó cách sơ cứu kỳ quặc. Anh lấy một con dao sắc cứa tai bố mình để chích máu ra, còn đi tìm kim để chích máu các đầu ngón tay, nhưng không tìm thấy.

Khi thấy bố mình mất dần ý thức, anh mới cuống cuồng đưa bố đến bệnh viện tỉnh cấp cứu. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán nhồi máu não cấp do tắc mạch lớn. Các bác sĩ tiến hành điều trị tiêu sợi huyết sau khi đánh giá các tổn thương ở tai bệnh nhân không quá nguy hiểm, có thể cầm máu, đồng thời chuyển bệnh nhân tới Trung tâm Đột quỵ – Bệnh viện Bạch Mai để lấy huyết khối cơ học. May mắn sau đó bệnh nhân phục hồi tốt.

Những Sai Lầm 'Rút Ngắn Sự Sống' Khi Cứu Người Bị Đột Quỵ Não - Ảnh 2. — Nếu người bệnh đang ngồi hoặc đứng, hãy khuyến khích họ nằm nghiêng với tư thế đầu cao. Để giữ cho người bệnh thoải mái, hãy nới lỏng quần áo của họ. Tư thế này giúp tăng cường lưu lượng máu đến não. Tuy nhiên, nếu người bệnh bị ngã thì đừng cố di chuyển họ. Ảnh minh họa: Internet

6 điều cần làm và 3 điều tuyệt đối không nên làm với bệnh nhân đột quỵ

PGS.TS. Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ: Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ đột quy cao nhất, với khoảng 200.000 người bị đột quỵ mỗi năm. Đột quỵ là nguyên nhân thường gặp thứ hai gây tử vong tại Việt Nam. Trong số người sống sót sau đột quỵ, tỷ lệ bị khuyết tật do đột quỵ ở mức cao. Những năm gần đây, nhờ công tác truyền thông nên số người dân bị đột quỵ đến viện sớm đạt khoảng 20%. Tuy nhiên, con số này vẫn là rất thấp so với thế giới.

Với thực trạng như vậy, việc nâng cao nhận thức để người dân đến viện sớm trong “giờ vàng” là vô cùng quan trọng. Sau đây là những khuyến cáo từ PGS.TS. Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai về 6 điều cần làm và 3 điều không nên làm đối với bệnh nhân nghi ngờ đột quỵ…

6 điều cần làm

PGS.TS. Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Đột quỵ não có thể đe dọa đến tính mạng và dẫn đến tàn tật vĩnh viễn. Vì vậy, PGS. Tôn khuyến cáo: điều tối quan trọng khi phát hiện người thân có dấu hiệu đột quỵ là cần hành động nhanh để kịp đến viện trong giờ vàng. Sau đây là những việc cần thực hiện ngay:

Lập tức gọi xe cứu thương : Gọi 115 là lựa chọn thông minh nhất khi người thân của bạn bị đột quỵ. Xe cứu thương 115 sẽ đưa người thân của bạn đến địa điểm có thể thực hiện kỹ thuật cấp cứu bệnh nhân đột quỵ chuẩn nhất và nhanh nhất. Thêm vào đó, nhân viên y tế của 115 được trang bị kiến thức y tế để xử lý các tình huống khẩn cấp khác nhau, họ có thể hỗ trợ cứu sống bệnh nhân trên đường đến bệnh viện và có khả năng làm giảm các tác động của đột quỵ não.

Phải nói “đột quỵ não” với cấp cứu 115 : Khi bạn gọi 115 và yêu cầu trợ giúp, hãy thông báo cho người điều hành rằng bạn nghi ngờ bệnh nhân bị đột quỵ não. Nhân viên cấp cứu 115 sẽ được chuẩn bị phương tiện y tế phù hợp và chọn bệnh viện chuyên điều trị đột quỵ não trước khi họ chuyển bệnh nhân.

Phải theo dõi các triệu chứng và hỏi chuyện người bệnh: Người thân của bạn có thể không giao tiếp được tại bệnh viện. Vì vậy, trong khi chờ xe cứu thương đến hãy hỏi người bệnh càng nhiều thông tin càng tốt. Hỏi về tất cả các loại thuốc mà người bệnh đang dùng, tình trạng sức khỏe, có dị ứng gì không? Ghi lại tất cả các triệu chứng bao gồm: thời điểm đột quỵ, tiền sử bệnh tật của người bệnh như tăng huyết áp, bệnh tim, ngừng thở khi ngủ, tiểu đường… Những thông tin này rất hữu ích khi bác sĩ khai thác bệnh sử…

Hãy khuyến khích người bệnh nằm xuống: Nếu người bệnh đang ngồi hoặc đứng, hãy khuyến khích họ nằm nghiêng với tư thế đầu cao. Để giữ cho người bệnh thoải mái, hãy nới lỏng quần áo của họ. Tư thế này giúp tăng cường lưu lượng máu đến não. Tuy nhiên, nếu người bệnh bị ngã thì đừng cố di chuyển họ.

Thực hiện hồi sinh tim phổi (CPR): Một số người bệnh có thể bất tỉnh trong cơn đột quỵ não. Nếu điều này xảy, hãy đánh giá tình trạng hô hấp của họ, xem họ có còn thở không. Nếu bạn không thể bắt được mạch, hãy bắt đầu thực hiện hồi sinh tim phổi…

Phải bình tĩnh: Cố gắng giữ bình tĩnh trong suốt quá trình chờ cứu thương 115 đến

3 điều tuyệt đối không nên làm

Bên cạnh những việc cần làm, PGS. Mai Duy Tôn cũng khuyến cáo những điều không nên làm đối với bệnh nhân đột quỵ não.

Không được cho người bệnh uống thuốc : Mặc dù aspirin là chất làm loãng máu, tuy nhiên không được cho người bệnh uống aspirin hay bất kỳ một loại thuốc nào khác. Cục máu đông chỉ là một trong vô số nguyên nhân dẫn dến đột quỵ não. Đột quỵ não cũng có thể do một mạch máu vỡ trong não gây ra. Vì vậy, khi không biết người thân bị mắc loại đột quỵ nào thì tuyệt đối không cho họ uống bất kỳ loại thuốc nào. Đã có nhiều sự cố vô cùng đáng tiếc khi người thân cho bệnh nhân uống An cung…

Không cho bệnh nhân ăn hoặc uống bất cứ thứ gì: Tránh đưa thức ăn hoặc nước uống cho người bị đột quỵ não. Bởi vì bệnh nhân đột quỵ não thường không tỉnh táo và có thể có rối loạn nuốt. Do đó, cho người bệnh ăn hoặc uống có thể dẫn đến tình trạng nghẹn, gây sặc dẫn đến suy hô hấp và hệ quả là viêm phổi.

Không cho người bệnh tự đi xe đến bệnh viện: Các triệu chứng đột quỵ não rất khó để nhận biết ngay từ đầu. Người bệnh có thể nhận ra có gì đó không ổn, nhưng không nghi ngờ đột quỵ não. Nếu bạn phán đoán người bệnh đang bị đột quỵ não thì tuyệt đối không để người bệnh tự đi xe đến viện mà hãy gọi 115 và chờ sự giúp đỡ.

Những Sai Lầm 'Rút Ngắn Sự Sống' Khi Cứu Người Bị Đột Quỵ Não - Ảnh 3. — Các triệu chứng đột quỵ não rất khó để nhận biết ngay từ đầu. Người bệnh có thể nhận ra có gì đó không ổn, nhưng không nghi ngờ đột quỵ não. Nếu bạn phán đoán người bệnh đang bị đột quỵ não thì tuyệt đối không để người bệnh tự đi xe đến viện mà hãy gọi 115 và chờ sự giúp đỡ. Ảnh minh họa: Internet

Thời gian vàng trong cứu người bị đột quỵ não

“Đột quỵ não – Thời gian là não!” Là chúng ta phải chạy đua với thời gian để tới viện sớm nhất có thể khi có triệu chứng nghi ngờ. Đó là méo miệng một bên, nói ngọng, thất ngôn, yếu liệt hoặc tê bì tay chân một bên, mất thị lực đột ngột một hoặc hai mắt… Chúng ta không được phép để mất một giây phút nào để nằm bất động đợi chờ tự hồi phục hay tự điều trị theo “phương pháp dân gian truyền miệng”. Cơ hội để dùng thuốc tiêu sợi huyết chỉ có 4,5 giờ từ khi khởi phát. Cơ hội để can thiệp lấy huyết khối chỉ có 06 giờ đầu, ngoài ra một số trường hợp đặc biệt có thể tới 24 giờ. Nếu càng đến sớm bao nhiêu thì tỉ lệ điều trị thành công càng cao bấy nhiêu.

“Thời gian vàng” trong đột quỵ não hay “thời gian là não” là cụm từ để nhấn mạnh rằng càng trì hoãn đột quỵ não thì càng có nhiều thiệt hại cho người bệnh. Tế bào não sẽ chết chỉ trong vài phút nếu không được cấp máu hoặc oxy. Đối với đột quỵ thiếu máu não, khi mạch máu lớn trong não bị tắc, cứ mỗi giây trôi qua có 32.000 tế bào não chết và cứ mỗi phút trôi qua sẽ có 1,9 triệu tế bào não bị chết. Cứ mỗi giờ trôi qua, số tế bào não chết tương ứng mất đi 3,6 năm tuổi thọ của người bình thường (đó là trong trường hợp người bệnh may mắn sống sót).

PGS. Tôn nhấn mạnh: “Thời gian vàng” trong đột quỵ thiếu máu não là 270 phút nếu sử dụng thuốc tiêu huyết khối làm tan cục máu đông hoặc trong 6 – 8 giờ nếu lấy huyết khối cơ học trong trường hợp tắc động mạch lớn trong não. Tuy nhiên, nếu người bệnh được điều trị càng sớm trong khoảng thời gian này thì cơ hội phục hồi, ít để lại di chứng càng cao. Ngược lại, nếu điều trị càng muộn trong “cửa sổ thời gian” này cơ hội phục hồi sẽ thấp đi. Do vậy, PGS. Tôn đưa ra lời khuyên: Khi phát hiện bệnh nhân đột quỵ não, chúng ta cần đưa người bệnh vào viện ngay để điều trị càng sớm càng hiệu quả.

Đột quỵ rất “sợ” loại cá này: Tuần ăn 2 lần hiệu quả bất ngờ