Từng đồng đều có kế hoạch: Tôi áp dụng Zero-based budgeting và thay đổi tư duy tài chính chỉ trong 1 tháng

Không tăng thu nhập, không nhịn tiêu – tôi chỉ học cách cho từng đồng một “công việc” cụ thể. Và điều bất ngờ là sau 1 tháng, tôi không còn lâm vào cảnh thâm hụt, mà còn có tiền để dành – lần đầu tiên sau 6 năm đi làm.

***

Nguyễn Hồng Mai (29 tuổi, nhân viên thiết kế đồ họa tại TP.HCM) từng trải qua nhiều tháng với cảm giác “lương về bao nhiêu cũng không đủ”. Mỗi tháng Mai nhận lương 11 triệu đồng, trừ tiền thuê nhà và ăn uống, phần còn lại cô “để đấy tiêu dần” – nhưng lúc nào cũng thấy hụt.

“Không phải tôi tiêu xài xa xỉ. Nhưng cứ cuối tháng là bắt đầu xoay sở, mượn bạn một ít, hoặc dùng thẻ tín dụng. Tôi thấy mình sống tằn tiện mà sao vẫn không có tiền dư.”

Mãi đến khi tình cờ xem một video ngắn về phương pháp Zero-based budgeting (lập ngân sách từ gốc), cô mới nhận ra: vấn đề không phải thu nhập, mà là cách mình đối xử với từng đồng tiền.

Zero-based budgeting là gì – và vì sao tôi chọn thử?

Zero-based budgeting (ZBB) là phương pháp quản lý tài chính cá nhân trong đó mỗi đồng thu nhập đều được phân bổ cụ thể, không có khoản nào “thừa” hoặc “vô chủ”.

Khác với kiểu “chi tiêu xong rồi nếu dư thì gửi tiết kiệm”, ZBB yêu cầu bạn:

– Lập kế hoạch chi tiêu ngay từ đầu tháng

– Gán mục đích cụ thể cho từng khoản (dù là 100.000 đồng)

– Không để tiền “tự trôi” mà không rõ lý do

“Tôi thấy cụm ‘mỗi đồng có một công việc’ rất đúng. Thay vì để tiền nằm rải rác rồi tiêu dần, tôi gán cho nó vai trò rõ ràng – và cảm giác như mình đang điều hành một tổ chức tài chính nhỏ của riêng mình vậy”, Mai kể.

Bảng kế hoạch thu chi theo Zero-based budgeting (giả định lương 11 triệu)

Hạng mục    Số tiền (VNĐ)        Ghi chú

Thuê nhà     3.500.000    Trả vào ngày 1

Ăn uống, đi chợ, ăn trưa 2.500.000    Cân đối theo tuần

Đi lại, xăng xe       800.000       Cố định

Hoá đơn (điện, nước, mạng)    700.000      

Tiết kiệm ngắn hạn         1.000.000    Gửi ngân hàng mỗi ngày 5 hàng tháng

Quỹ sức khỏe & phát sinh        500.000       Thuốc, khám, đám cưới, sinh nhật

Quỹ cá nhân (mua sắm, làm đẹp)      700.000       Không vượt giới hạn này

Quỹ học hỏi, phát triển kỹ năng          300.000       Mua sách, học online

Tổng cộng: 11.000.000 VNĐ – không còn đồng nào “tự do” không mục đích.

Sau 1 tháng: Không còn tiêu linh tinh, biết rõ tiền đang đi đâu

Sau 4 tuần áp dụng nghiêm túc, Mai nhận thấy rõ sự khác biệt:

– Không còn “chảy máu” tiền vào những khoản không tên

– Tự chủ hơn khi mua sắm – không vượt giới hạn quỹ cá nhân

– Dư được 1,2 triệu cuối tháng mà vẫn cảm thấy đủ đầy

– Không còn thói quen “quẹt thẻ cứu đói” cuối tháng

“Trước đây tôi thường nghĩ tiền cứ tụ về rồi từ từ tính. Nhưng giờ tôi thấy rõ: nếu không nói cho tiền biết nó phải làm gì, nó sẽ tự đi mất. Tôi không cần sống khắt khe hơn, chỉ cần có hệ thống rõ ràng”, cô chia sẻ.

Quan trọng không phải số tiền, mà là tư duy đằng sau nó

Với Mai, thay đổi lớn nhất không nằm ở con số tiết kiệm được, mà ở cách nhìn mới về dòng tiền cá nhân.

“Tôi từng nghĩ mình ‘tiêu ít’ là đủ. Nhưng thực ra, không quản là đã mất kiểm soát rồi. Việc áp dụng ZBB khiến tôi thấy mỗi quyết định chi tiêu đều rõ ràng và bớt cảm tính hơn.”

Cô cho biết thêm, việc có bảng kế hoạch khiến cô không còn cảm thấy tội lỗi khi tiêu tiền. “Tôi có thể mua son, đi cafe, miễn là trong khoản 700.000 đồng tôi đã định. Chính sự giới hạn rõ ràng ấy lại giúp tôi… tự do hơn”.

Bài học rút ra: Muốn kiểm soát tài chính – hãy kiểm soát từng đồng ngay từ đầu

Phương pháp Zero-based budgeting không yêu cầu bạn cắt giảm, cũng không khiến bạn “sống khổ”. Nó chỉ yêu cầu kỷ luật trong việc lên kế hoạch – và gắn mục đích cho từng khoản chi ngay từ đầu tháng.

Với nhiều người trẻ như Mai, đây không chỉ là công cụ tài chính, mà còn là cách luyện sự tỉnh táo với tiền bạc – một kỹ năng sống còn trong thời đại vật giá leo thang, chi tiêu dễ vượt tầm kiểm soát.

Tài chính cá nhân không bắt đầu bằng số dư tài khoản, mà bắt đầu từ từng dòng kế hoạch bạn tự viết ra mỗi tháng. Và khi bạn bắt đầu điều hành tiền như điều hành một đội ngũ – từng đồng sẽ biết đường đi, và bạn thì biết mình đang ở đâu.

Theo Phụ nữ số

Mời xem thêm chương trình:

Hẹn Gặp Ở Một Thế Giới Khác | Radio Tâm Sự