Theo thông báo của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), ông James Lovell qua đời ngày 7/8 tại Lake Forest, bang Illinois, song không nêu rõ nguyên nhân.

b6p7o60a.png
Phi hành gia James Lovell. Ảnh: NASA

Lovell là thành viên của nhóm phi hành gia thứ hai của NASA, nhiều lần lập dấu mốc trong thời kỳ đỉnh cao của chương trình vũ trụ Mỹ: thực hiện cuộc gặp đầu tiên giữa hai tàu có người lái; chuyến bay dài nhất của Mỹ trong thập niên 1960 với Gemini 7; và chỉ huy nhiệm vụ Apollo 8 – chuyến bay đầu tiên đưa con người vào quỹ đạo Mặt Trăng, ghi lại bức ảnh Trái Đất xanh trắng nổi bật giữa khoảng không đen thẳm.

Trong sự nghiệp, ông thực hiện 4 chuyến bay vào vũ trụ – nhiều nhất của Mỹ cho đến khi chương trình tàu con thoi bắt đầu – và là người đầu tiên bay hai lần tới Mặt Trăng. Tổng thời gian 29 ngày ngoài không gian giúp ông giữ kỷ lục của Mỹ suốt nhiều năm.

Khoảnh khắc kịch tính nhất đến vào tháng 4/1970, khi ông cùng Jack Swigert và Fred Haise đang trên đường thực hiện sứ mệnh Apollo 13, dự kiến là lần hạ cánh Mặt Trăng thứ ba.

Hai ngày sau khi rời Trái Đất, một bình oxy phát nổ khiến kế hoạch bị hủy và đe dọa tính mạng cả phi hành đoàn. Tàu đổ bộ Mặt Trăng – vốn được thiết kế cho hai người – trở thành “phao cứu sinh” chật hẹp, lạnh giá, giúp họ sống sót và quay về Trái Đất an toàn.

Lovell gọi đây là “thất bại về nhiệm vụ nhưng là chiến thắng của con người”, ca ngợi nỗ lực phối hợp giữa đội kiểm soát mặt đất và phi hành đoàn để biến nguy cơ thảm họa thành cuộc giải cứu thành công.

Câu chuyện sau này được ông kể lại trong cuốn Lost Moon (1994), làm nền tảng cho bộ phim Apollo 13 (1995) của đạo diễn Ron Howard, với Tom Hanks thủ vai Lovell.

Bộ phim đoạt hai giải Oscar và được đề cử ở hạng mục phim hay nhất. Lovell cũng xuất hiện trong phim với vai thuyền trưởng Hải quân đón phi hành đoàn trở về.

Sinh năm 1928 tại Cleveland, bang Ohio, Lovell mất cha từ nhỏ và lớn lên ở Milwaukee. Ông tốt nghiệp Học viện Hải quân Mỹ năm 1952, trở thành phi công thử nghiệm trước khi gia nhập NASA năm 1962 cùng nhóm “Next Nine” – trong đó có Neil Armstrong.

Ngoài Apollo 13, ông từng tham gia Gemini 7 (1965), Gemini 12 (1966) và Apollo 8 (1968). Ông giải ngũ năm 1973 với cấp bậc đại tá hải quân, sau đó làm việc trong ngành viễn thông và thỉnh thoảng tham gia quảng bá thương mại.

Vợ ông, Marilyn Gerlach, qua đời tháng 8/2023 sau 71 năm chung sống. Họ có bốn người con. Fred Haise, 91 tuổi, hiện là thành viên duy nhất còn sống của phi hành đoàn Apollo 13.

(Theo Bloomberg)