Tích 110 triệu m3 nước trên cao 2.400 m, đập thuỷ điện cao nhất thế giới của Trung Quốc tạo ra hiệu ứng không ngờ, chuyên gia đặt câu hỏi: Công nghệ đỉnh cao liệu có đánh đổi bằng cái giá đắt?

Thế giới đang chạy đua với biến đổi khí hậu bằng cách đẩy mạnh các nguồn năng lượng tái tạo, từ điện gió, điện mặt trời cho đến thủy điện. Trong cuộc đua này, Trung Quốc nổi lên như quốc gia đi đầu với hàng loạt dự án khổng lồ. Giờ đây, họ chuẩn bị sở hữu thêm một kỷ lục mới: đập thủy điện cao nhất thế giới. 

Dự án Shuangjiangkou tại tỉnh Tứ Xuyên sau gần một thập kỷ xây dựng đã bắt đầu tích nước từ tháng 5 và tiến gần đến giai đoạn vận hành. Công trình trị giá gần 5 tỷ USD này nằm trên thượng nguồn sông Đại Độ, con sông chảy từ cao nguyên Tây Tạng xuống lưu vực Tứ Xuyên. Đập được thiết kế để vừa phát điện vừa kiểm soát lũ. 

Tập đoàn PowerChina là đơn vị chịu trách nhiệm chính. Khi hoàn thành, đập Shuangjiangkou sẽ cao 315 mét, vượt kỷ lục 305 mét của đập Jinping-I cũng ở Tứ Xuyên, Trung Quốc.  

Theo PowerChina, hồ có sức chứa 110 triệu m³. Khi vận hành toàn bộ, Shuangjiangkou sẽ có công suất lắp đặt 2.000 MW, cung cấp hơn 7 tỷ kWh mỗi năm, đủ đáp ứng nhu cầu điện của hơn 3 triệu hộ gia đình. Công trình thuỷ điện này cũng sẽ tạo ra hiệu ứng tích cực bất ngờ là thay thế gần 3 triệu tấn than và giúp cắt giảm hơn 7 triệu tấn khí thải CO2. 

Dự án được chính phủ trung ương phê duyệt từ năm 2015, xây dựng trong điều kiện tự nhiên đầy khắc nghiệt. Vị trí ở độ cao hơn 2.400 mét, địa chất phức tạp và nguy cơ động đất khiến quá trình thi công đối diện vô số thách thức kỹ thuật. Các kỹ sư từng nêu rõ những rủi ro về chống thấm, thoát nước và an toàn kết cấu ngay từ năm 2016. 

Trung Quốc vốn đã là “cường quốc thủy điện”. Kể từ thập niên 1950, quốc gia này đã xây dựng hơn 22.000 con đập cao trên 15 mét, chiếm khoảng một nửa tổng số đập trên thế giới. Phần lớn các công trình lớn tập trung ở phía tây nam. 

Siêu đập Shuangjiangkou đánh dấu bước tiến mới trong tham vọng xanh hóa năng lượng của Trung Quốc. Mặc dù dự án thủy điện Shuangjiangkou mang lại nhiều lợi ích năng lượng và kiểm soát lũ, song không ít ý kiến chuyên gia và tổ chức môi trường lo ngại những tác động tiêu cực mà đập có thể gây ra. 

Các chuyên gia nhận định đập lớn trên sông lớn có thể phá vỡ dòng chảy tự nhiên, ảnh hưởng tới đường di cư và sinh sản của các loài thủy sinh.  

Các nhóm môi trường cảnh báo những thay đổi này có thể ảnh hưởng tới loài đa dạng sinh học và nguồn nước sinh hoạt, nông nghiệp. Ngoài ra, dự án Shuangjiangkou nằm trên thượng nguồn sông được cho là có thể làm thay đổi lượng nước, nhiệt độ và trầm tích dòng sông tới hạ nguồn. 

Vùng miền tây nam Trung Quốc có hoạt động địa chất phức tạp, bao gồm địa chấn, sụt lún và lở đất. Theo Times of India, các chuyên gia cảnh báo Shuangjiangkou nằm trong khu vực dễ bị động đất. Đập cao sẽ chịu áp lực mạnh nếu có rung chấn bất thường.  

Nếu không được giám sát và quản lý chặt chẽ, siêu công trình đập thuỷ điện có thể trở thành “con dao hai lưỡi” trong chiến lược năng lượng của Trung Quốc.  

Tổng hợp: SCMP, ChinaDaily, Reuters