NSND Ngọc Lan vẫn rạng ngời sau 64 năm đóng phim ‘Lửa trung tuyến’

Cô gái 18 tuổi trong biển lửa chiến tranh

Năm 1961, khi điện ảnh Việt Nam còn đang trong những bước chân đầu tiên, bộ phim Lửa trung tuyến ra đời như một dấu mốc quan trọng. Được chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Văn Dân, tác phẩm do đạo diễn Phạm Văn Khoa và Lê Minh Hiền thực hiện mang đến những thông điệp sâu sắc về vai trò của hậu phương trong cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc.

Nhân vật nữ chính Nhàn do NSND Ngọc Lan thủ vai khi mới 18 tuổi để lại ấn tượng sâu đậm với khán giả. Cô là nữ dân công vận tải đạn đầy nhiệt huyết, luôn nở nụ cười lạc quan giữa gian khó bom đạn. Hình ảnh Nhàn lao vào biển lửa cứu kho đạn khiến nhân vật Dũng – một trung đội trưởng được chuyển về hậu phương – nhận ra giá trị thực sự của công tác phía sau.

Để có được vai diễn này, diễn viên Ngọc Lan phải trải qua quá trình tuyển chọn khắt khe. Sau khi chiếu thử, nhà thơ Tố Hữu khẳng định: “Đây mới đúng là cô Nhàn”. Từ đó, Ngọc Lan miệt mài với vai diễn và tạo nên một nhân vật kinh điển trong điện ảnh Việt Nam.

Những thước phim đổi bằng mồ hôi và máu

Quá trình thực hiện Lửa trung tuyến đầy gian khổ và nguy hiểm khi NSND Ngọc Lan phải lội dưới bùn lầy trong thời tiết lạnh 2-5 độ C, với vòi rồng phun nước tạo mưa. Cảnh vác đạn đòi hỏi các diễn viên phải mang thùng đựng gạch thật để tạo độ nặng chân thực, khiến ai cũng kiệt sức.

Đặc biệt nguy hiểm là cảnh cháy kho đạn – một trong những phân cảnh ấn tượng nhất của phim. Vì chỉ có thể quay một lần duy nhất khi lửa đã được đốt, Ngọc Lan phải thực sự lao vào biển lửa. Bà kể: “Lông mi tôi cũng cháy gần hết, tóc cũng cháy. Nhưng mà sao lúc bấy giờ mình yêu nghề đến như thế”. May mắn thay, 4 người dân tộc Mường đỡ được Ngọc Lan bằng chăn khi rơi xuống.

Thậm chí, việc đứng dưới suối để quay phim cũng trở thành thử thách khi rất nhiều đỉa, đụng chân là đỉa bám. Nhưng với tinh thần yêu nghề, đoàn phim vượt qua mọi khó khăn để hoàn thiện tác phẩm.

Tình bạn đẹp và duyên số định mệnh

Bên cạnh những thử thách nghề nghiệp, Lửa trung tuyến còn mang đến cho Ngọc Lan những mối quan hệ đẹp với đồng nghiệp. Diễn viên Lưu Xuân Thư, người thủ vai Dũng, để lại trong bà những kỷ niệm khó quên. Anh là bí thư đoàn thanh niên của Bộ Văn hóa, có gia đình và luôn quan tâm đến cô gái trẻ trong đoàn.

Ngọc Lan xúc động kể về những món quà nhỏ nhưng ý nghĩa: “Có khi anh luộc 2 quả trứng, cho tôi 1 quả hoặc anh có 2 quả quýt, cho tôi 1 quả”. Đặc biệt, khi bà sinh con đầu lòng, Lưu Xuân Thư mua tặng 5 cân gạo nếp cẩm từ Hòa Bình và một chiếc giường gỗ nặng 60-70 kg, tự tay vác từ đầu dốc xuống nhà. 

Duyên số đặc biệt đến với Ngọc Lan tại Liên hoan phim quốc tế Mát-cơ-va năm 1961. Không chỉ được vinh dự kéo cờ khai mạc liên hoan phim cùng đạo diễn Sergey Fyodorovich Bondarchuk với tư cách diễn viên chính của Lửa trung tuyến, bà còn tìm thấy một nửa của đời mình.

Tại Mát-cơ-va, bà gặp NSND Ngô Mạnh Lân. Lúc bấy giờ, ông là lưu học sinh tại Trường Đại học điện ảnh VGIK, được phân công làm phiên dịch cho bà trong suốt chuyến đi.

NSND Ngọc Lan chia sẻ về định mệnh gặp gỡ NSND Ngô Mạnh Lân:

Di sản nghệ thuật vượt thời gian

Đạo diễn, NSƯT Vũ Xuân Hưng, con trai của chủ nhiệm phim Vũ Năng An, phân tích những đổi mới kỹ thuật đáng chú ý của Lửa trung tuyến.

Bộ phim ứng dụng 4 loại kỹ xảo tiên tiến cho thời kỳ đó, gồm: cảnh tên phim xuất hiện trên nền khói tạo hiệu ứng chiến tranh, kỹ thuật hình động ở hậu cảnh khi quay trong cabin, cảnh hồi tưởng của nhân vật Dũng và cảnh máy bay địch ném bom tấn công kho đạn.

Quay phim Nguyễn Hồng Sến thể hiện tài năng xuất sắc khi kết hợp nhiều yếu tố: toàn cảnh và cận cảnh, góc máy và động tác máy, cảnh quay thật với kỹ xảo. Ông thường quay theo phong cách phim tài liệu để tạo sự chân thực cho từng cảnh phim.

Lửa trung tuyến gặt hái nhiều thành tựu đáng tự hào. Tại Liên hoan phim quốc tế Mát-cơ-va 1961, phim nhận được bằng khen – sự đánh giá cao từ tổ chức uy tín. Trong nước, tác phẩm đoạt giải Bông sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.

Đạo diễn Vũ Xuân Hưng nhấn mạnh giá trị kép của bộ phim gồm giá trị lịch sử và giá trị nghệ thuật. Là một trong những bộ phim đầu tiên của điện ảnh cách mạng Việt Nam, Lửa trung tuyến góp phần đưa điện ảnh nước nhà có mặt trên bản đồ điện ảnh thế giới.

Sau 64 năm, Lửa trung tuyến chứng tỏ sức sống bền bỉ, không chỉ tái hiện khốc liệt của chiến tranh mà còn khẳng định tinh thần đoàn kết, hy sinh của dân tộc, đồng thời tôn vinh vai trò quan trọng của hậu phương trong cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc.

Ảnh, video: VTV

Mối duyên đặc biệt của Hồng Ánh và diễn viên 19 tuổi nhảy xuống sông Sài GònHồng Ánh và Lan Hà có mối duyên đặc biệt qua hai phim của NSND Nguyễn Thanh Vân, từ “Đời cát” đến “Trái tim bé bỏng” với cảnh nhảy sông Sài Gòn đầy thử thách.