Điểm nghẽn quản lý đất đai và chuyện ‘đuổi bắt’ giữa giá đất, giá nhà

Chiều 22/9, Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo “Nhận diện điểm nghẽn và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến lĩnh vực đất đai”. 

Điểm nghẽn pháp lý và hệ quả thực tiễn

Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, quá trình tổ chức thực thi pháp luật đất đai ở nhiều địa phương còn gặp khó khăn, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp giữa luật cũ và luật mới. Nhiều dự án sử dụng đất kéo dài qua các thời kỳ pháp lý khác nhau nhưng thiếu quy định chuyển tiếp rõ ràng, gây lúng túng cho chính quyền địa phương.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, dù Luật Đất đai đã được hoàn thiện bước đầu, nhưng vẫn tồn tại nhiều vướng mắc, chưa khai thông hiệu quả nguồn lực cho phát triển kinh tế – xã hội. Bộ đã phối hợp báo cáo Bộ Chính trị để xin định hướng sửa đổi trong thời gian tới.

Ngày 18/9 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ trì cuộc họp, trong đó có nội dung quan trọng liên quan đến định hướng sửa đổi pháp luật nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, khơi thông nguồn lực, bao gồm cả Luật Đất đai. 

Tại cuộc họp, Tổng Bí thư nhấn mạnh: Việc sửa đổi Luật Đất đai cần nhận diện đầy đủ, chính xác những khó khăn, vướng mắc hiện nay để có giải pháp tổng thể, căn cơ, đồng bộ; tránh tình trạng sửa đổi chắp vá, vừa sửa xong lại phải tiếp tục sửa. Luật Đất đai phải đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, đồng thời khắc phục kẽ hở phát sinh tiêu cực, tham nhũng.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc mong rằng, hội thảo sẽ thu nhận được nhiều ý kiến xác đáng từ các đại biểu, để Hội đồng Phối hợp Phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương có cơ sở dữ liệu khách quan, toàn diện, phục vụ việc tổng hợp báo cáo Chính phủ, trình các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu, hoàn thiện Luật Đất đai trong thời gian tới. 

Qua đó, góp phần khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, như đúng yêu cầu và mong muốn của Tổng Bí thư.

Tại hội thảo, các chuyên gia, người làm thực tiễn, đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp đã chia sẻ, phát biểu về nội dung chính sách thể chế và quá trình thi hành, áp dụng Luật Đất đai hiện nay. 

“Cuộc đuổi bắt” nguy hiểm

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam, cảnh báo rằng cơ chế xác định giá đất theo giá thị trường tuy giúp tăng thu ngân sách nhưng lại dẫn đến “cuộc đuổi bắt” giữa giá đất và giá nhà – một vòng xoáy không có điểm dừng. Hệ quả là giá bất động sản tăng phi mã, tạo ra tâm lý đầu cơ và gây bất ổn thị trường.

Giá đất cao đẩy chi phí đầu vào tăng, khiến nhiều doanh nghiệp kiệt sức, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư và sức hấp dẫn đối với FDI. Theo ông Hiệp, cần có cơ chế thuế và chính sách điều tiết phù hợp để đảm bảo sự ổn định và lành mạnh của thị trường.

PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến, Phó chủ tịch Hội đồng Trường ĐH Luật Hà Nội cho rằng, cần có hướng dẫn “cầm tay chỉ việc”, đồng thời tăng cường hỗ trợ chuyên môn từ Bộ xuống địa phương. Thực tế hiện nay, các cấp xã, phường đang gặp nhiều lúng túng trong áp dụng luật.

Ông cũng chỉ ra rằng, việc giao quyền định giá đất cho đơn vị tư vấn khiến họ thường đưa mức giá cao để “an toàn”, dẫn đến thời gian định giá kéo dài – nhanh nhất là một năm, chậm có thể tới ba năm, khiến doanh nghiệp chậm nộp hàng trăm tỷ đồng.

Theo bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Luật Đất đai 2024 đang được sửa đổi, dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 (tháng 10/2025) theo thủ tục rút gọn. Hồ sơ dự án Luật đã hoàn tất, đang chờ Thủ tướng ký trình.

Tại hội thảo, đại diện các doanh nghiệp, tổ chức cũng đã đóng góp nhiều ý kiến về các nội dung liên quan đến quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp; giao đất, cho thuế đất, chuyển mục đích sử dụng đất; thu hồi, đền bù, tái định cư; tài chính đất đai, đơn giản hóa thủ tục hành chính…

Tổng Bí thư: Luật Đất đai cần đặt trong tổng thể các luật về thuế, nhà ở, kinh doanh BĐSTổng Bí thư nhấn mạnh, các quan điểm định hướng lớn và các chính sách quan trọng của dự án Luật Đất đai (sửa đổi) cần đặt trong tổng thể các luật có liên quan đến các nội dung trong lĩnh vực thuế, nhà ở, kinh doanh bất động sản…