Loại quả có vị lạ chưa từng có xưa không ai bán, nay được người sành ăn lùng mua, tạo hương vị độc đáo cho bàn tiệc cao cấp

Trong kho tàng thực vật phong phú của Việt Nam, không ít loài cây từng bị bỏ quên, chỉ gắn với đời sống bản địa, nhưng sau này lại được “khám phá” và nâng tầm thành đặc sản. Một trong số đó là quả muối rừng – loại quả từng xa lạ với người thành phố, nay đã xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng cao cấp, tạo nên điểm nhấn độc đáo trong ẩm thực vùng miền.

Cây muối rừng, còn được gọi là cây sơn muối hoặc diêm phu mộc, là loài cây thân gỗ phát triển nhanh, cao từ 2–8m, tán phân nhiều cành. Cành non, cuống lá và cuống hoa thường phủ lớp lông màu nâu. Lá của cây thuộc dạng lá kép lông chim, mọc so le, lá chét mỏng hình mũi mác, đầu nhọn và gốc thuôn dài, mép có răng cưa thô cứng. Mặt dưới lá phủ lông ngắn màu nâu, trong khi mặt trên có màu đậm hơn. Hoa muối rừng màu trắng, mọc thành chùy lớn, chia thành nhiều nhánh. Quả thuộc dạng quả hạch, hình tròn, phủ lớp lông mềm, khi non có màu xanh, lúc chín chuyển dần sang vàng cam, đỏ hoặc nâu sậm.

Theo chu kỳ sinh trưởng, cây muối rừng thường ra hoa vào tháng 6–7 và kết quả vào khoảng tháng 10–11 hằng năm. Ở Việt Nam, cây phân bố chủ yếu tại các vùng núi phía Bắc, miền Trung và đặc biệt phổ biến ở Tây Nguyên. Ngoài ra, loại cây này cũng xuất hiện ở nhiều quốc gia châu Á như Nhật Bản, Malaysia hay Trung Quốc.

Điểm đặc biệt khiến muối rừng trở thành cái tên gây tò mò nằm ở chính phần dịch tiết từ quả. Khác với hầu hết trái cây chỉ mang vị ngọt, chua, cay hoặc đắng, quả muối rừng lại chứa dịch mặn tự nhiên. Chỉ cần bóp nhẹ, loại “muối mặn” này sẽ tiết ra và được dùng trực tiếp như gia vị.

Từ xa xưa, khi muối biển chưa đến được các bản làng heo hút, đồng bào dân tộc ở Tây Nguyên đã tận dụng quả muối rừng như nguồn gia vị thay thế. Quả chín được hái về dùng trong bữa ăn hằng ngày, không chỉ mang lại vị mặn đặc trưng mà còn có thêm vị chua thanh cùng mùi thơm dịu. Người dân coi đây là món quà rừng gắn bó với đời sống, vừa gần gũi vừa độc đáo.

Trong những năm gần đây, muối rừng không chỉ dừng lại ở phạm vi bản địa. Các thương lái và đầu bếp bắt đầu quan tâm, tìm cách đưa loại quả này vào thực đơn mới lạ. Nhiều món ăn đặc sản của Tây Nguyên đã được sáng tạo từ hạt muối rừng, tiêu biểu như món cá chạch gai xốt hạt muối rừng ăn kèm ngũ vị lá từng được giới thiệu tại cuộc thi ẩm thực Chiếc Thìa Vàng.

Hương vị mặn chua thanh, kết hợp với mùi thơm tự nhiên, giúp món ăn có chiều sâu và khác biệt rõ rệt so với việc dùng muối biển thông thường. Người dân bản địa thường giã hạt muối rừng thành bột để pha trộn cùng các món nộm, hoặc pha thành nước chấm dùng với thịt lợn luộc. Vị mặn ngọt đan xen khiến món ăn trở nên hấp dẫn, ăn hoài không ngán.

Nếu trước đây, muối rừng chỉ được hái về dùng trong gia đình thì nay, mỗi mùa quả chín, bà con lại mang bán cho thương lái hoặc bày dọc đường phục vụ khách du lịch. Giá trung bình khoảng 120.000 đồng/kg quả tươi. Ngoài ra, nhiều hộ dân còn chế biến thành dạng bột khô, giúp bảo quản lâu dài và dễ dàng phân phối cho các nhà hàng, quán ăn.

Do nhu cầu tăng cao, nhiều thương lái phải đặt mua trước từ người dân, thậm chí gom hàng với số lượng lớn để đáp ứng thị trường. Có tuần, lượng nhập lên đến vài chục cân nhưng vẫn không đủ cung cấp. Điều này cho thấy sức hút ngày càng mạnh của loại quả tưởng chừng như bị bỏ quên nơi rừng núi.

Việc muối rừng xuất hiện trên bàn tiệc cao cấp phản ánh xu hướng quay về với nguyên liệu tự nhiên và sự sáng tạo trong ẩm thực hiện đại. Đây không chỉ là cơ hội quảng bá đặc sản vùng miền mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho đồng bào dân tộc.

Tuy nhiên, để bảo tồn nguồn tài nguyên này, việc khai thác cần gắn liền với ý thức gìn giữ môi trường. Bởi lẽ, muối rừng vẫn chủ yếu được khai thác tự nhiên, chưa có diện tích trồng tập trung lớn. Nếu có sự nghiên cứu, quy hoạch và phát triển hợp lý, loại quả này hoàn toàn có thể trở thành một sản phẩm thương hiệu, góp phần nâng cao giá trị nông sản Việt Nam.

Từ một loại quả ít người biết đến, muối rừng nay đã khẳng định chỗ đứng trong nền ẩm thực. Vị mặn chua thanh đặc biệt, hương thơm nhẹ nhàng cùng giá trị kinh tế gia tăng đã giúp nó vượt ra khỏi biên giới bản địa để trở thành niềm tự hào của núi rừng Việt Nam. Đây là minh chứng cho sự phong phú của thiên nhiên và khả năng sáng tạo không ngừng của con người trong việc khai thác, biến những món quà bình dị thành đặc sản được cả xã hội trân trọng.

Loại quả có cái tên “nên thơ” là đặc sản nổi tiếng Sóc Trăng, cả quả và cây lá đều tỏa mùi thơm lạ khiến nhiều người tò mò

Quả hồng nhung có hình trứng tròn, lớp vỏ mỏng phủ lông nhung màu đỏ nâu khi chín. Thịt quả mềm, thơm dịu, vị ngọt thanh, dễ ăn.

Bấm xem >>

Đặc sản 4 phương