Sẽ không còn tốn tiền tỷ khi chuyển đất vườn sang đất ở?

Bà Lê Thị Thu (tỉnh Thanh Hóa) muốn chuyển đổi hơn 120m² đất vườn sang đất ở để chia cho các con. Tuy nhiên, nếu tham chiếu mức giá theo quy định hiện hành (15 triệu đồng/m²), bà phải chuẩn bị khoảng 1,8 tỷ đồng mới đủ để chuyển đổi.

Mức chi phí này vượt xa khả năng tài chính của gia đình bà. Trong khi trên thị trường cũng khó chấp nhận mức giá đó.

Bà Thu cho biết, cán bộ địa phương cũng khuyên bà tạm thời chưa nên thực hiện thủ tục chuyển đổi, mà nên chờ các chính sách mới của nhà nước được điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tế và khả năng chi trả của người dân.

“Tôi cũng muốn chia đất sớm cho các con ổn định cuộc sống nhưng mức chi phí quá cao khiến gia đình không thể xoay sở. Giờ chỉ biết chờ, chứ thực hiện theo giá hiện tại thì quá sức”, bà Thu chia sẻ.

Trường hợp của bà Thu không phải là cá biệt. Nhiều tỉnh thành trên cả nước như Hà Nội, TPHCM, Nghệ An, Hà Tĩnh… cũng ghi nhận phản ánh tương tự về tình trạng bảng giá đất tăng cao bất thường, gây khó khăn cho người dân trong các thủ tục hành chính liên quan đến đất đai.

Để tháo gỡ, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính xây dựng dự thảo Nghị quyết về xử lý vướng mắc trong việc tính tiền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích.

Theo nội dung Dự thảo Bộ Tài chính xây dựng, người dân chỉ phải nộp từ 30-50% chênh lệch giữa giá đất ở và đất nông nghiệp, thay vì 100% như trước đây. Cụ thể, đối với diện tích đất trong hạn mức giao đất ở tại địa phương, mức thu tối thiểu là 30%; còn diện tích vượt hạn mức nhưng không quá 500m² thì mức thu tối thiểu là 50%. Trường hợp vượt quá 500m², người dân sẽ phải nộp toàn bộ 100% theo quy định.

Mức thu này chỉ được tính một lần cho mỗi hộ gia đình hoặc cá nhân. Nếu có nhiều lần chuyển mục đích sau đó, nghĩa vụ tài chính sẽ áp dụng theo quy định chung của Chính phủ về tiền sử dụng đất và tiền thuê đất. UBND cấp tỉnh sẽ trình HĐND cùng cấp quyết định mức thu cụ thể, đảm bảo phù hợp thực tế từng địa phương.

Chỉ nên áp dụng hai mức: 30% với người dân cần đất ở và 100% với mục đích thương mại 

Trao đổi với PV VietNamNet, ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, đề xuất của Bộ Tài chính về việc thu 30% giá trị khi chuyển mục đích sử dụng đất vườn, ao liền kề sang đất ở là hợp lý, nhưng cần làm rõ đối tượng được hưởng chính sách này.

“Mức thu 30% giá trị là phù hợp. Tuy nhiên, cần xác định rõ trường hợp nào được áp dụng. Nếu người dân chuyển đổi mục đích để sử dụng đất vào mục đích thương mại thì không thể chỉ thu 30% được. Trong trường hợp đó, phải thu 100% giá trị vì họ đang hưởng lợi lớn từ việc chuyển đổi”, ông Võ nhấn mạnh.

Theo ông Đặng Hùng Võ, việc áp dụng mức thu 30% chỉ nên dành cho những trường hợp người dân ở nông thôn thực sự thiếu đất ở, có nhu cầu về chỗ ở, đặc biệt trong bối cảnh gia đình có con cháu phát triển thêm nhưng không đủ đất ở.

“Nếu coi đây là một chính sách đất ở xã hội tại nông thôn, tương tự như chính sách nhà ở xã hội tại đô thị thì mức thu 30% là có thể chấp nhận được. Tuy nhiên, cần phải định nghĩa rõ ràng thế nào là đất ở xã hội tại nông thôn để tránh việc trục lợi chính sách”, ông Võ phân tích.

Ông Võ cảnh báo, nếu không quy định rõ ràng, sẽ dẫn đến tình trạng lợi dụng chính sách, như trường hợp một số chủ đầu tư mua gom đất vườn với giá thấp, sau đó chuyển sang đất ở chỉ với 30% giá trị, rồi bán lại với giá thị trường cao hơn rất nhiều.

“Nhiều người đang ‘ăn không’ từ chính sách này. Nhà nước phải cẩn trọng, bởi nếu không sẽ vô tình tiếp tay cho các hành vi trục lợi”, ông Võ nhấn mạnh.

Theo ông Võ, luật chỉ nên duy trì hai mức: 30% đối với đối tượng đúng nhu cầu đất ở xã hội và 100% đối với các trường hợp chuyển đổi vì mục đích thương mại hoặc vượt quá hạn mức sử dụng đất ở theo quy định.

“Nguyên tắc là đúng người, đúng chính sách. Ai thực sự thiếu đất ở thì được hỗ trợ. Ai chuyển mục đích để kinh doanh, để bán ra thị trường thì không thể được ưu đãi. Việc áp dụng phải rạch ròi,” ông Võ kết luận.

Cách tính giá đất sẽ thay đổi: Người dân, doanh nghiệp cần lưu ý gì?Trong khuôn khổ triển khai Luật Đất đai 2024, đại diện Cục Quản lý Đất đai (Bộ NN&MT) vừa công bố quy trình xây dựng bảng giá đất và xác định giá đất cụ thể với nhiều điểm mới về thẩm quyền, trách nhiệm và cách thức thực hiện tại địa phương.