Hà Nội bị động trong ứng phó ngập lụt sau trận mưa ‘khủng’ hôm 30/9?

Hà Nội ‘không kịp trở tay’ sau trận mưa lớn gây ngập úng trên diện rộng ngày 30/9. Trước đó, vào cuối tháng 8, đường phố Hà Nội cũng chìm trong biển nước, giao thông tê liệt, đời sống người dân đảo lộn do ảnh hưởng bão số 5. Nhiều ý kiến cho rằng, thành phố Hà Nội đã bị động trong ứng phó với hiện tượng thời tiết cực đoan.

Trao đổi với VietNamNet về vấn đề này, KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho rằng, thành phố cũng đã chủ động ứng phó với bão bằng cách nạo vét cống, cắt tỉa cây cối, phân công trách nhiệm cho các cấp quản lý, các lực lượng tham gia chống bão…

“Nhưng mưa ngập sâu trên diện rộng đã vượt quá năng lực chống chịu của thành phố và Hà Nội “thất thủ” trước thảm họa này là thực tế đã diễn ra”, ông Ánh thẳng thắn bày tỏ.

Ông cho biết đã cùng nhóm kiến trúc sư tình nguyện thực hiện các dự án phát triển sân chơi công cộng, không gian cây xanh, vườn chim hoang dã tại bờ bãi sông Hồng nên nhận diện rất rõ tác động của mưa lũ và khô hạn ngay trên con sông này.

Sở Xây dựng nói gì về việc ‘Hà Nội bị động trong ứng phó ngập lụt’?

“Tháng 9/2024, chúng ta trải qua trận lũ lịch sử khiến nước sông Hồng chảy qua Hà Nội dâng cao. Bà con cư trú ven sông Hồng khi đó cho biết “10 năm mới có một lần mưa ngập lớn như thế này”.

Nhưng những gì Hà Nội chứng kiến trong chưa đầy 2 tháng qua cho thấy tần suất các trận mưa lớn gây ngập úng liên tiếp đang tăng. Giờ đây không chỉ 10 năm/lần, mà 1 năm đã xảy ra 2 lần và chưa có gì đảm bảo đây là lần cuối cùng, hay là trận ngập lớn nhất cuối cùng của năm 2025”, ông Ánh nhận định.

Theo kiến trúc sư, trận mưa ngày 30/9 gây ngập úng khắp nơi khiến nhiều người liên tưởng tới trận ngập lịch sử cách đây 17 năm (2008). Cường độ và thời gian có khác, nhưng tác hại ít nhiều tương đương.

Tuy nhiên, tình thế hiện nay khó khăn, nguy hiểm hơn, vì khả năng thích ứng của Hà Nội đã suy giảm nhiều so với 17 năm trước.

Nguyên nhân, theo ông Ánh, là năm 2008 diện tích đất đô thị (lan rộng từ trung tâm ra ngoài) chỉ hơn 250km², nhưng đến năm 2025 con số này đã tăng gần 4 lần, lên tới 900km².

“Việc mở rộng đô thị kéo theo diện tích san lấp tăng, đất bán ngập (ruộng thấp hơn đất đô thị 1–2m, có vai trò thấm hút, thoát nước) bị thu hẹp; hệ thống kênh mương thoát nước bị chia cắt, vô hiệu.

Khả năng chứa nước, khả năng thẩm thấu nước vì thế suy giảm, khiến ngập lụt từ chỗ cục bộ, lẻ tẻ trở nên phổ biến và nghiêm trọng.

Điều này cho thấy hệ thống thoát nước của Hà Nội hiện đã quá tải, “bất lực” trước những trận mưa lớn”, ông Ánh nói.

Bổ sung thêm, một chuyên gia thủy lợi cho biết hệ thống thoát nước ở Hà Nội vốn được xây dựng từ thời Pháp, đến nay chưa được nâng cấp, mở rộng, nên không đáp ứng với biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan.

“Nguyên nhân chính của tình trạng hễ mưa to là ngập ở Hà Nội là do đường thoát nước quá nhỏ. Hệ thống từ thời Pháp để lại, đường ống chỉ khoảng 30-40cm. Trong khi tần suất mưa lũ tăng, đường ống lại không được cải tạo, nâng cấp. Đây là nguyên nhân chính gây ngập úng ở Hà Nội”, chuyên gia phân tích.

Giải thích thêm về ngập diện rộng, Công ty Thoát nước cho biết do ảnh hưởng hoàn lưu bão Bualoi, thành phố có mưa vừa đến mưa to, tập trung từ 11h30 đến 17h30 ngày 30/9. Lượng mưa phổ biến 250-350mm. Có những nơi như tại phường Hai Bà Trưng lượng mưa lên tới 420mm, Ô Chợ Dừa 510mm. Trong khi đó, mực nước các sông, hồ nội đô cũng dâng cao khiến tiêu thoát chậm.

Giải pháp nào?

Theo Công ty Thoát nước Hà Nội, khu vực duy nhất đến nay được đầu tư hệ thống thoát nước tương đối hoàn chỉnh là 4 quận lõi cũ gồm: Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng, thuộc lưu vực sông Tô Lịch (77,5km2). Tuy nhiên, khả năng thoát nước nơi này chỉ đáp ứng lượng mưa 310mm/2 ngày.

Ông Ánh cho rằng, thời tiết càng cực đoan thì ngập úng càng gia tăng, đi cùng với nó là khô hạn và ô nhiễm nước. Vì vậy, Hà Nội cần có chiến lược thoát nước và lưu trữ nước thông minh.

“Tất cả các thành phố lớn trên thế giới đã triển khai chiến lược này từ hàng chục năm nay. Họ khai thác tối đa yếu tố tự nhiên và ứng dụng công nghệ sinh học tiên tiến.

Với thực trạng Hà Nội, cần bảo vệ và khai thác không gian thoát lũ sông Hồng như không gian thoát nước, trữ nước chiến lược trọng yếu.

Đồng thời, Hà Nội nên tích hợp các dự án ngầm đô thị (đường sắt ngầm, hầm chui…) thành các “sông ngầm”, “hồ ngầm” liên thông, điều tiết nước trong đô thị”, ông Ánh đề xuất.

Ông cũng đưa ra đề xuất cứng rắn: “Trước mắt, Hà Nội nên loại bỏ các dự án lớn không tích hợp nhiệm vụ thoát nước cấp bách này”.

Cập nhật sáng 1/10: Danh sách 57 điểm đã hết ngập ở Hà Nội

Đến 6 sáng nay (1/10), trên địa bàn Thành phố Hà Nội đã có 57/82 điểm hết ngập, 25 điểm nước vẫn chìm sâu, phương tiện không thể đi qua.

Nhiều tuyến đường ở Hà Nội vẫn ‘mênh mông biển nước’, tài xế phải bất lực quay đầu

Sáng 1/10, tại Hà Nội vẫn còn nhiều điểm ngập úng khiến việc đi lại của người dân gặp khó khăn.

Sáng 1/10: Cập nhật 25 điểm ngập úng, không thể đi qua ở Hà Nội

Tại Dương Đình Nghệ, Hoa Bằng, Phan Văn Trường, khu Resco, Võ Chí Công, Phú Xá, hầm chui Đại lộ Thăng Long (Km9+656, cửa số 5,6), ngã ba Tổng cục V, Cầu Bươu, Triều Khúc… nước vẫn ngập sâu. Các phương tiện cân nhắc khi đi qua.