Bác sĩ Bệnh viện K điểm danh 4 thói quen là “mồi nuôi” ung thư đại trực tràng

Theo thống kê Globocan năm 2022, nước ta ghi nhận hơn 16.000 ca mắc mới, và trên 8.400 ca tử vong do ung thư đại trực tràng – xếp thứ 4 về tỷ lệ mắc và thứ 5 về tỷ lệ tử vong trong các loại ung thư. Đáng lưu ý, tỷ lệ bệnh nhân dưới 50 tuổi được chẩn đoán ung thư đại trực tràng đã tăng lên 45% kể từ năm 1995, cho thấy xu hướng trẻ hóa rõ rệt.

BSCKII Hà Hải Nam, Phó trưởng khoa Ngoại bụng 1 (Bệnh viện K), cho biết ung thư đại trực tràng không còn là bệnh của người lớn tuổi. Hiện nay, người trẻ với thói quen sinh hoạt, ăn uống tưởng như vô hại cũng tiềm ẩn nguy cơ mắc bệnh.

4 thói quen “gây họa” cho đại trực tràng

Các thói quen được ví như “mồi nuôi” ung thư đại trực tràng là ăn đồ để lâu trong tủ lạnh; ăn nhiều đồ ăn nhanh; ăn vội vàng; ngồi vệ sinh lâu.

1. Ăn đồ để lâu trong tủ lạnh

Bác sĩ Hải Nam cho biết đồ ăn nấu sẵn hoặc chế biến rồi để lâu trong tủ lạnh, đặc biệt là thịt nguội, thực phẩm chế biến sẵn… là những thức ăn gây hại cho dạ dày, tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Thực phẩm cất giữ quá lâu dễ biến chất, sản sinh độc tố. Khi ăn vào, chúng có thể gây rối loạn tiêu hóa, lâu dài làm tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến viêm mạn tính và hình thành tế bào bất thường.

Theo bác sĩ Nam, không ít bệnh nhân trẻ có thói quen dùng đồ ăn cũ để tiết kiệm thời gian nấu nướng. Nhưng đây chính là yếu tố nguy cơ âm thầm “gây họa” cho đại trực tràng.

2. Lạm dụng đồ ăn nhanh

Bên cạnh việc ăn nhiều thực phẩm chế biến, đồ ăn để quá lâu trong tủ lạnh thì việc lạm dụng đồ ăn nhanh đang phổ biến trong giời trẻ hiện nay. Đồ ăn nhanh thường chứa nhiều dầu mỡ bão hòa, muối, chất bảo quản, được chế biến ở nhiệt độ cao. Việc tiêu thụ thường xuyên sẽ gây áp lực lớn cho hệ tiêu hóa, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, rối loạn chuyển hóa và ung thư.

3. Ăn vội vàng

Bác sĩ Hải Nam cho hay hiện nay cuộc sống bận rộn nên người trẻ có thói quen ăn vội, nhai không kỹ khiến hệ tiêu hóa phải làm việc nhiều hơn, đồng thời kéo dài thời gian thức ăn lưu lại trong ruột – yếu tố góp phần tạo ra các chất độc hại.

4. Ngồi trên bồn cầu quá lâu

Một thói quen khác tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng lại gây hại lớn là đi vệ sinh quá lâu. Theo bác sĩ Nam, thời gian hợp lý để đi đại tiện chỉ khoảng 10–15 phút. Nhưng nhiều người ngồi đến 30–45 phút, thậm chí cả tiếng đồng hồ.

“Điều này làm thay đổi phản xạ tự nhiên của hệ thần kinh vùng hậu môn – trực tràng, khiến nhu động ruột chậm lại”, bác sĩ phân tích.

Khi phân lưu lại lâu trong đại tràng, chúng tiếp xúc nhiều hơn với axit mật và muối mật – những chất có khả năng gây biến đổi bất thường niêm mạc, từ đó làm tăng nguy cơ polyp, viêm loét và về lâu dài có thể tiến triển thành ung thư.

Cách phòng ngừa ung thư đại trực tràng

Theo chuyên gia ung bướu, ung thư đại trực tràng thường đến từ sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và lối sống. Trong đó, chế độ ăn uống, vận động và thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng, đồng thời là yếu tố nguy cơ có thể phòng ngừa.

Bác sĩ Hà Hải Nam đưa ra khuyến cáo:

– Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt để bổ sung chất xơ.

– Hạn chế thịt đỏ, thịt chế biến sẵn và đồ chiên rán nhiều dầu mỡ.

– Ưu tiên ăn đồ tươi mới, không lạm dụng thực phẩm để tủ lạnh lâu ngày.

– Tập thói quen đi vệ sinh đúng giờ, không ngồi bồn cầu quá lâu.

– Vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, duy trì cân nặng hợp lý.

– Hạn chế rượu bia, thuốc lá – những yếu tố nguy cơ hàng đầu của nhiều loại ung thư.

– Khám sức khỏe định kỳ.

Việc xây dựng lối sống lành mạnh, ăn uống cân bằng, vận động hợp lý chính là cách đơn giản để phòng ngừa ung thư đại trực tràng.

Ung thư đại trực tràng hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu phát hiện ở giai đoạn sớm. Do đó, những người trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình, polyp đại trực tràng nên chủ động tầm soát định kỳ bằng nội soi và xét nghiệm chuyên sâu, bác sĩ Nam nói.