Lưới điện Việt Nam đang đứng trước thách thức kép từ sự tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế số và làn sóng phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI). Nhu cầu tiêu thụ điện, đặc biệt từ các trung tâm dữ liệu và các ứng dụng AI, đang tăng nhanh, gây áp lực lớn lên hệ thống điện quốc gia. Đồng thời, cơ cấu nguồn phát điện cũng trở nên đa dạng hơn với các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió.

Trong bối cảnh đó, việc số hóa lưới điện và ứng dụng công nghệ hiện đại, bao gồm cả AI, đã trở thành yêu cầu cấp thiết để đảm bảo vận hành hiệu quả và bền vững.

DSC_2318.jpg
Ông Đồng Mai Lâm, Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia, chia sẻ tại họp báo chiều 17/9. Ảnh: BTC

Các trung tâm dữ liệu phục vụ AI tiêu thụ một lượng điện năng khổng lồ, từ vài trăm MW đến hàng GW, cao gấp nhiều lần so với các trung tâm dữ liệu truyền thống. Điều này đòi hỏi một chiến lược năng lượng dài hạn, không chỉ tập trung vào việc cung cấp đủ điện mà còn phải đảm bảo nguồn điện sạch và ổn định.

Theo báo cáo “Vietnam Artificial Intelligence Market Size & Forecast 2032” của Credence Research, đến năm 2040, AI có thể đóng góp hơn 130 tỷ USD cho kinh tế Việt Nam.

Để đón đầu tiềm năng này, việc chuẩn bị hạ tầng năng lượng là yếu tố then chốt. Tuy nhiên, các nhà đầu tư vẫn còn một số lo ngại về nguồn cung điện, đặc biệt là sự thiếu ổn định cục bộ có thể xảy ra trong những giai đoạn cao điểm mùa hè. Ngoài giá điện, điều mà họ quan tâm hơn cả là nguồn điện có ổn định và sạch hay không.

Để giải quyết những thách thức này, EVN đang triển khai các giải pháp công nghệ trọng tâm. Đại diện của Schneider Electric cho biết họ đang cung cấp nhiều giải pháp liên quan đến số hóa và phần mềm để giúp EVN tối ưu hóa việc vận hành và quản lý lưới điện. Một trong những hướng đi chính là triển khai Hệ thống quản lý nguồn điện phân tán (DERMS).

Giải pháp này cho phép EVN kết nối và điều phối hiệu quả các nguồn điện tái tạo đang phát triển nhanh chóng, từ các trang trại điện gió, điện mặt trời đến các hệ thống lưu trữ năng lượng. Kết hợp với nền tảng phân tích dữ liệu và AI, hệ thống có thể dự báo, tối ưu hóa vận hành và giảm rủi ro mất cân bằng lưới điện.

Bên cạnh đó, EVN cũng ưu tiên việc tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả. Ông Đồng Mai Lâm, Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia, nhận xét việc tiết kiệm được 5% lượng điện có thể dễ dàng hơn so với việc phải bổ sung thêm 5% công suất vào lưới.

Trong tương lai, các trung tâm dữ liệu sẽ phải đối mặt với hai bài toán lớn: sử dụng điện hiệu quả (tối ưu hóa từ khâu thiết kế, thiết bị đến vận hành, kết hợp AI để quản lý tiêu thụ điện năng) và nguồn cung sạch (tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo, giảm điện than theo Quy hoạch điện VIII và tính đến các nguồn năng lượng mới như điện hạt nhân). Điều này cũng phù hợp với cam kết giảm phát thải của Việt Nam tại COP26.

Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, khẳng định trong 5 năm tới, nhiều doanh nghiệp đổi mới sáng tạo lớn trên thế giới sẽ hiện diện tại Việt Nam. Do đó, việc chuẩn bị đầy đủ hạ tầng và hệ sinh thái là điều kiện tiên quyết để đón đầu và đồng hành cùng sự phát triển này. Đây chính là thách thức và cũng là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh số hóa, hiện đại hóa lưới điện, chuẩn bị cho giai đoạn tăng trưởng mới gắn liền với sự bùng nổ của AI và kinh tế số.

Chuẩn bị tốt thể chế để AI trở thành công cụ tối ưu cho quản lý và sản xuất thông minhTiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT của Quốc hội cho biết Việt Nam đang chuẩn bị tốt thể chế để AI trở thành công cụ tối ưu cho quản lý và sản xuất thông minh.