Đào tạo bác sĩ nội trú: Cần phổ cập tinh hoa?

Quy định lạc hậu

Khối trường đào tạo sức khỏe phải chịu quy định từ Bộ GD&ĐT và Bộ Y tế. Đối với hệ đào tạo bác sĩ chuyên khoa I, chuyên khoa II và bác sĩ nội trú, quy định của Bộ Y tế đã có tuổi thọ 19-24 năm.

Quy chế đào tạo sau đại học (ĐH) của Bộ GD&ĐT liên tục thay đổi, nhưng Bộ Y tế chỉ có công văn điều chỉnh, chưa có Quy chế thay thế. Thậm chí Nghị định hướng dẫn đào tạo các ngành đặc thù chuyên sâu trong lĩnh vực sức khỏe theo quy định khi triển khai Luật Giáo dục ĐH 2018, Bộ Y tế vẫn nợ 8 năm nay.

Đào tạo sau ĐH đối với nhóm ngành bác sĩ (bác sĩ đa khoa, bác sĩ răng-hàm-mặt, bác sĩ y học cổ truyền…), theo quy định của Bộ GD&ĐT, các trường phải thực hiện theo yêu cầu Thông tư 16 ban hành năm 2024, có hiệu lực từ năm 2025.

Trong khi đó, quy chế đào tạo chuyên khoa I, chuyên khoa II được Bộ Y tế ban hành năm 2001, Quy chế đào tạo bác sĩ nội trú (Thông tư 19) ban hành năm 2006.

Từ đó đến nay, Bộ Y tế chưa có quy chế thay thế. Văn bản hướng dẫn gần đây nhất là công văn số 3077, bảo đảm chất lượng đào tạo nhân lực y tế trình độ CKI, CKII và BSNT gửi các cơ sở đào tạo hồi tháng 5/2025.

Dù là hướng dẫn mới nhất về mặt thời gian nhưng nội dung không thay đổi nhiều với những quy định đã được ban hành cách đây 2 thập kỉ. Chuyên gia tuyển sinh của các trường đào tạo y dược truyền thống khẳng định, các quy định đã quá lạc hậu so với thực tế.Việc hằng năm, Bộ Y tế lại có văn bản hướng dẫn các trường thực hiện là một điều hết sức vô lí.

Một trong những điều kiện để thực hiện đào tạo sau ĐH, đặc biệt là bác sĩ nội trú của nhóm ngành bác sĩ là cơ sở thực hành đạt điều kiện theo Nghị định 111 của Chính phủ năm 2017 (quy định về tổ chức đào tạo thực hành trong đào tạo khối ngành sức khỏe).

Mở rộng mô hình đào tạo

Mỗi năm cả nước có khoảng 900 bác sĩ nội trú tốt nghiệp. Một con số còn rất khiêm tốn so với nhu cầu thực tế, song nhiều ý kiến xung quanh việc định hướng đào tạo của hệ đặc thù này. Từ năm 2022, các nhà giáo dục trong lĩnh vực y tế đã bàn về vấn đề này. Tuy nhiên, đến nay chưa có một văn bản nào thay thế thông tư 19 cách đây 19 năm.

Theo thông tư 19, bác sĩ nội trú là một trong những phương thức đào tạo những chuyên gia giỏi, nhân tài trẻ của ngành y tế. Ra đời từ năm 1974, ban đầu bác sĩ nội trú của Trường ĐH Y Hà Nội chỉ tuyển sinh đếm trên đầu ngón tay. GS.TS Tạ Thành Văn, nguyên Chủ tịch Hội đồng trường, Trường ĐH Y Hà Nội cho biết, bác sĩ nội trú ra đời ở Pháp vào năm 1802 đến nay, mô hình đã có nhiều thay đổi.

Linh hồn của mô hình này, là gắn kết chặt chẽ giữa quá trình tuyển chọn có tính cạnh tranh; quá trình cập nhật kiến thức và phát triển chuyên môn tay nghề dưới sự giám sát khắt khe của môi trường thực hành, bệnh viện và nhà trường; hỗ trợ quá trình đào tạo BSNT có tính hệ thống.

Sau 50 năm, trường ĐH Y Hà Nội đào tạo được trên 5.100 bác sĩ nội trú. Ông cho rằng, không nên coi nội trú là đào tạo nhân tài to tát. Đây là đào tạo chuyên khoa bắt buộc, trong quá trình đào tạo thì chọn lọc tinh hoa. Một giáo sư trong Hội đồng GS ngành y bày tỏ quan điểm, ngày xưa bác sĩ nội trú là tinh hoa vì điều kiện đào tạo chỉ cho phép ta nhận được rất ít người, nên phải chọn lọc.

Nhưng hiện tại, bác sĩ không qua khóa đào tạo như thế mà vẫn được tham gia chữa bệnh thì rất đáng ngại cho bệnh nhân. Nếu muốn có tinh hoa, chúng ta có thể lọc ra trong số được đào tạo nội trú để bồi dưỡng tiếp.

Theo ý của vị giáo sư này, cần tiến tới đào tạo bác sĩ đạt như mô hình nội trú hiện nay mới có thể đảm bảo yêu cầu chăm sóc sức khỏe người dân trong bối cảnh hiện tại. Nếu muốn đào tạo tinh hoa, phải ở một phương thức khác. Bởi mô hình đào tạo bác sĩ nội trú của Việt Nam vẫn còn ít thời gian hơn thế giới.

Không có quốc gia nào đào tạo bác sĩ 6 năm để hành nghề như Việt Nam. Quá trình đào tạo bác sĩ nội trú chính là đào tạo bác sĩ tay nghề cao ngay tại các bệnh viện, thời gian này không còn đào tạo lí thuyết.

GS.TS Nguyễn Hữu Tú, Hiệu trưởng Trường ĐH Y Hà Nội cho biết, để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh chất lượng cao ngày càng gia tăng của người dân, các bác sĩ nội trú đóng vai trò rất quan trọng. Do vậy, mô hình đào tạo bác sĩ nội trú cần thiết phải mở rộng, để đáp ứng nhu cầu của xã hội, đồng thời phù hợp với xu hướng quốc tế hiện nay.

GS. Tú lấy ví dụ, trước đây, Pháp cũng chỉ đào tạo bác sĩ nội trú khoảng 10-20%, sau đó tăng lên 50%. Hiện nay quốc gia này đang đào tạo 100% bác sĩ hành nghề là bác sĩ nội trú. Nhiều nước phát triển cũng đã đào tạo 100% đội ngũ bác sĩ theo mô hình bác sĩ nội trú.

Trường ĐH Y Hà Nội là trường đào tạo số lượng bác sĩ nội trú lớn nhất cả nước. Mỗi khóa, trường đào tạo khoảng 440 sinh viên nội trú ở tất cả các chuyên khoa. Tính đến năm 2014, nhà trường đã đào tạo 1.770 thầy thuốc nội trú, hành nghề tại các bệnh viện lớn trên cả nước, chủ yếu là các bệnh viện tuyến trung ương.