Công thức tính LDL khi Triglycerid cao và cách áp dụng đúng

Khi nồng độ Triglycerid tăng cao, công thức tính LDL cholesterol thông thường có thể không còn chính xác, cần phải sử dụng các phương pháp khác để đạt kết quả đúng nhất. Vậy có những công thức tính công thức tính LDL khi Triglycerid cao nào đang được áp dụng để đánh giá nguy cơ tim mạch và giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân?

Mối liên hệ giữa LDL và Triglycerid nguy cơ mắc bệnh tim mạch

LDL cholesterol (LDL-C) cao là tình trạng nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp trong máu vượt mức bình thường, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Khi LDL cholesterol tăng cao sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch như bệnh mạch vành, đột quỵ, bệnh động mạch ngoại biên.

LDL cholesterol vượt mức bình thường là:

• 130 – 159 mg/dL: Gần ngưỡng mức cao.
• 160 – 189 mg/dL: Cao.
• 190 mg/dL trở lên: Rất cao.

Triglyceride cao là tình trạng nồng độ chất béo trung tính trong máu vượt quá mức bình thường, có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, gan nhiễm mỡ, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Khi Triglyceride tích tụ quá nhiều, có thể làm giảm tính đàn hồi của động mạch, gây xơ vữa và ảnh hưởng đến quá trình tuần hoàn máu, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. (1)

Các mức triglyceride được cho là cao là:

• 150-199 mg/dL: Ngưỡng cao.
• 200-499 mg/dL: Cao.
• > 500 mg/dL: Rất cao.

LDL cholesterol và Triglycerid có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch. Khi Triglycerid tăng cao, có thể làm giảm mức HDL cholesterol và làm tăng LDL cholesterol, gây tắc nghẽn động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Nồng độ Triglyceride trong máu không chỉ ảnh hưởng đến công thức tính LDL mà còn là yếu tố nguy cơ độc lập trong các biến cố tim mạch nghiêm trọng. Mức Triglycerid cao có thể làm gan nhiễm mỡ, gây rối loạn chức năng gan và làm tăng nguy cơ viêm tụy cấp. Do đó, kiểm soát tốt cả LDL cholesterol và Triglycerid thông qua chế độ ăn uống khoa học, tập luyện đều đặn và sử dụng thuốc khi cần thiết sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Công thức tính LDL khi Triglycerid cao

Khi Triglycerid tăng cao, công thức tính LDL cholesterol thông thường có thể không còn chính xác, cần sử dụng phương pháp khác để có kết quả đúng nhất.

Công thức Friedewald thường được sử dụng để tính LDL-C như sau:

LDL-C (mg/dL) = Cholesterol toàn phần – HDL-C – 20% Triglycerid.

Trong đó:

• LDL-C: nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp.
• HDL-C: nồng độ lipoprotein tỷ trọng cao.

Tuy nhiên, khi Triglycerid vượt quá 400 mg/dL, công thức này có thể không phản ánh đúng mức LDL cholesterol thực tế. Vì vậy, cần sử dụng đến các phương pháp khác như Martin-Hopkins hoặc xét nghiệm lipid toàn phần sẽ cho kết quả chính xác hơn.

Khi triglyceride cao thì sao?

Triglyceride cao có tác động tiêu cực đến hệ tim mạch, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, khiến thành mạch dày lên và kém đàn hồi. Tình trạng này làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu, gây ra các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ và bệnh tim. Khi nồng độ Triglyceride tăng cực cao, có thể dẫn đến viêm tụy cấp, đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Bên cạnh nguy cơ mắc bệnh tim, Triglyceride cao thường liên quan đến các vấn đề chuyển hóa khác, bao gồm béo phì và hội chứng chuyển hóa. Hội chứng này được đặc trưng bởi tình trạng tích mỡ quanh vùng eo, huyết áp cao, đường huyết tăng và rối loạn cholesterol, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Ngoài ra, mức Triglyceride cao còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý khác như tiền đái tháo đường hoặc đái tháo đường type 2, suy giáp (giảm hormone tuyến giáp) hoặc một số rối loạn di truyền ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể.

>>> Xem thêm: Triglyceride cao nên ăn gì và kiêng gì?

Các phương pháp thay thế để tính LDL khi triglycerid cao

Khi Triglycerid cao, công thức tính LDL cholesterol truyền thống như Friedewald có thể không còn chính xác, dẫn đến sai lệch trong chẩn đoán và phân tầng nguy cơ tim mạch của bệnh nhân. Trong những trường hợp này, các phương pháp cải tiến giúp đo lường chính xác hơn, hỗ trợ bác sĩ đưa ra hướng điều trị phù hợp.

1. Công thức Martin-Hopkins

Nghiên cứu cho thấy, công thức Martin/Hopkins đã phân loại đúng 89,6% giá trị LDL cholesterol của bệnh nhân. Công thức này được Tiến sĩ Seth Martin – Giáo sư Y khoa tại Trường Y khoa Đại học Johns Hopkins cùng với các đồng nghiệp nghiên cứu thành công vào năm 2013. Thuật toán Martin/Hopkins cho kết quả chính xác hơn trên nhiều nhóm bệnh nhân dựa trên độ tuổi, giới tính, mức độ triglyceride, tình trạng nhịn ăn, cũng như bệnh nhân bị xơ vữa động mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp, viêm, rối loạn chức năng tuyến giáp và bệnh thận.

Thay vì sử dụng hệ số cố định là 5, phép tính Martin/Hopkins sẽ khớp từng người bệnh với một hệ số cá nhân để ước tính VLDL cholesterol từ Triglyceride. Các đầu vào là ba phép đo trực tiếp từ hồ sơ lipid tiêu chuẩn: cholesterol toàn phần, cholesterol HDL và triglyceride.

Đơn vị của LDL cholesterol là mg/dL và được tính bằng công thức:

Tổng lượng Cholesterol – HDL Cholesterol – Triglyceride/Yếu tố cá nhân hóa

Các chuyên gia y tế hoặc người dùng có thể áp dụng phương pháp Martin/Hopkins miễn phí tại:

2. Phương pháp trực tiếp (Direct LDL-C Test)

Phương pháp trực tiếp giúp đo lường chính xác nồng độ LDL-C mà không cần sử dụng công thức tính toán gián tiếp như Friedewald. Xét nghiệm này sử dụng các phản ứng hóa học đặc hiệu để xác định trực tiếp lượng LDL-C trong mẫu máu, giúp giảm sai số khi Triglycerid cao. Phương pháp này có độ chính xác cao hơn so với công thức tính toán, đặc biệt hữu ích khi Triglycerid vượt quá 400 mg/dL. Tuy nhiên, xét nghiệm LDL-C trực tiếp thường có chi phí cao hơn và không phải phòng xét nghiệm hoặc cơ sở y tế nào cũng có thể thực hiện thường quy.

3. Phương pháp Beta-Quantification

Định lượng Beta-Quantification sử dụng phương pháp siêu ly tâm (ultracentrifugation) để tách một phần các lớp lipoprotein và là cơ sở cho các phương pháp tham chiếu về LDL cholesterol và HDL cholesterol. Đây là phương pháp “chuẩn vàng” trong đo lường LDL-C, nhằm loại bỏ hiệu quả VLDL giàu triglyceride.

Ước tính LDL cholesterol bằng phương trình Friedewald không hợp lệ đối với các trường hợp bệnh nhân không nhịn ăn có chứa chylomicron và khi nồng độ triglyceride vượt quá 400mg/dL. Phương pháp Beta-Quantification được sử dụng trong chẩn đoán tăng lipid máu loại III khi tỷ lệ VLDL-C so với tổng triglyceride vượt quá 0,65.

Chylomicron được loại bỏ bằng cách ly tâm tốc độ thấp sơ bộ. Huyết tương hoặc huyết thanh được ly tâm qua đêm ở d = 1,006g/ml để quay VLDL. Các lipoprotein chứa apolipoprotein B trong phần dưới cùng (chủ yếu là LDL) được kết tủa bằng heparin và mangan clorua, để lại HDL trong dung dịch.

LDL cholesterol được tính bằng công thức: Tổng cholesterol – VLDL – HDL

Ngoài ra, nhiều phần có thể được phân lập bằng cách ly tâm siêu tốc gradient. Mặc dù có độ chính xác cao nhưng phương pháp Beta-Quantification đòi hỏi cần có thiết bị chuyên dụng, thời gian phân tích lâu hơn và chi phí cao hơn so với các phương pháp xét nghiệm thông thường.

Khi LDL cholesterol tăng cao, có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Đáng chú ý, mức cholesterol sẽ có xu hướng tăng dần theo độ tuổi, vì vậy người từ 65 tuổi trở nên làm xét nghiệm lipid máu mỗi năm để theo dõi sát sao chỉ số LDL-C. Nếu có mắc bệnh tim, đái tháo đường hoặc có tiền sử gia đình bị cholesterol cao, cần kiểm tra cholesterol thường xuyên hơn.

Người bệnh nên chủ động thăm khám định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín, có trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm. Trung tâm Tim mạch – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ được nhiều người lựa chọn đến khám và điều trị các bệnh lý về tim mạch, mạch máu và lồng ngực, trong đó có cholesterol cao. Khi đến thăm khám, bệnh nhân sẽ được các chuyên gia tim mạch trực tiếp kiểm tra, tư vấn, chỉ định làm các cận lâm sàng nhằm đánh giá chính xác nguy cơ tim mạch. Đồng thời, đưa ra phác đồ “cá thể hóa” nhằm tối ưu hiệu quả điều trị cho từng cho bệnh nhân.

Trung tâm được đầu tư hệ thống máy móc hiện đại như máy siêu âm tim và mạch máu 4D, máy chụp cộng hưởng từ 1,5 – 3 Tesla, máy MSCT tim và động mạch vành 1975 lát cắt, “siêu máy” CT hơn 100.000 lát cắt tích hợp AI, hệ thống máy DSA chụp mạch vành…, chẩn đoán và điều trị cho người bị rối loạn cholesterol và các bệnh lý về tim mạch, lồng ngực.

Mỗi công thức tính LDL khi Triglycerid cao như phương pháp Martin/Hopkins, Beta-Quantification hay xét nghiệm lipid máu trực tiếp đều có những ưu – nhược điểm khác nhau. Tùy vào mỗi trường hợp bệnh nhân cụ thể, bác sĩ sẽ lựa chọn công thức tính LDL cholesterol phù hợp nhất để đánh giá nguy cơ tim mạch và có hướng điều trị hiệu quả từng người bệnh.