Vì sao người xưa dùng gỗ mít làm tượng thờ, đồ thờ, xây đình chùa nhưng lại kiêng trồng cây mít trước nhà?

Trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt, cây mít từ lâu đã gắn liền với nhiều giá trị đặc biệt. Gỗ mít thường được chọn làm tượng Phật, đồ thờ, thậm chí nhiều ngôi đình, chùa, miếu mạo cũng được dựng bằng gỗ mít. Thế nhưng, dân gian lại truyền nhau câu kiêng kỵ “không trồng cây mít trước nhà” vì cho rằng phạm phong thủy, dễ mang lại xui rủi. Vậy, tại sao lại có sự trái ngược này? Ngày nay quan niệm ấy còn đúng không?

1. Gỗ mít – chất liệu quen thuộc trong văn hóa tâm linh Việt

Người xưa coi gỗ mít là loại gỗ quý, không thua kém gì lim, sến, táu khi sử dụng trong tín ngưỡng. Nguyên nhân xuất phát từ một số đặc tính nổi bật của loại gỗ này:

Màu vàng óng, bền bỉ: Khi được xử lý, gỗ mít chuyển sang màu vàng nâu, bề mặt mịn, vân gỗ đẹp mắt, rất phù hợp với sự tôn nghiêm của đồ thờ.

Gỗ không mối mọt, ít cong vênh: So với nhiều loại gỗ khác, gỗ mít có độ bền cao, mùi thơm nhẹ, càng dùng lâu càng chắc chắn. Vì vậy, những pho tượng Phật bằng gỗ mít có tuổi thọ hàng trăm năm.

Ý nghĩa tâm linh: Mít là loài cây dân dã, gần gũi, tượng trưng cho sự sum suê, nhiều quả – biểu trưng cho con cháu đông đúc, đời đời nối tiếp. Do đó, việc dùng gỗ mít để chạm khắc tượng, làm bàn thờ cũng hàm ý sự viên mãn, sung túc.

Chi phí thấp so với nhiều loại gỗ khác: Với nhiều loại gỗ được dùng làm tượng thờ thì gỗ mít có chi phí vừa phải hơn, dễ phổ biến hơn. 

Chính vì vậy, hầu hết các làng nghề điêu khắc tượng gỗ nổi tiếng của Việt Nam như Sơn Đồng (Hà Nội), La Xuyên (Nam Định) đều ưa chuộng gỗ mít để tạc tượng Phật, Quan Âm, Thánh, Thần. Gỗ mít lại khá phổ biến và không bị nặng như nhiều gỗ khác nên cũng rất dễ để dùng trong xây dựng đình chùa.

2. Vì sao lại kiêng trồng cây mít trước nhà?

Dù gỗ mít được coi là “thiêng”, nhưng dân gian lại khuyên không nên trồng cây mít ngay trước cửa nhà. Lý do nằm ở cả yếu tố phong thủy lẫn quan niệm tâm linh.

2.1. Về phong thủy

Cây to trước cửa che chắn dương khí: Người xưa cho rằng trước cửa nhà là nơi đón gió, ánh sáng, tài lộc. Nếu trồng cây mít to, tán lá um tùm sẽ chắn hết sinh khí, khiến gia đình dễ gặp bế tắc trong làm ăn.

Thân mít xù xì, rễ ăn ngang: Rễ cây mít phát triển mạnh, ăn lan, có thể làm hỏng nền móng nhà, gây bất an. Hình dáng cây thô, gốc nứt nẻ cũng bị cho là mang âm khí.

Mít lại có nhiều gai nhọn nên về phong thủy là không tốt, có thể gây sát khí chĩa vào nhà.

Tên gọi “mít” gợi chia rẽ: Có quan niệm dân gian rằng chữ “mít” nghe gần với từ “mịt mờ, bí bách”, không tốt khi đặt trước cửa, dễ khiến gia đạo mờ mịt, khó hanh thông.

2.2. Về tâm linh

Mít là gỗ thờ tự: Vì gỗ mít chuyên dùng để làm tượng thờ, bàn thờ nên việc trồng mít trước nhà được coi như “rước thần linh” chắn ngay cửa, dễ khiến gia chủ cảm thấy nặng nề.

Mít kết trái quanh thân: Người ta quan niệm hoa quả mọc chi chít từ gốc lên cành thể hiện sự “lộn xộn, bừa bộn”, không phù hợp với không gian trang nghiêm, thanh thoát trước cửa nhà.

Từ đó, hình thành quan niệm “có thể trồng mít trong vườn, sau nhà hoặc bên hông, nhưng tuyệt đối không trồng ngay trước cửa chính”.

2.3. Về thẩm mỹ

Cây mít dáng không đẹp nên trồng mít trước nhà không có ý nghĩa trang trí thậm chí khiến ngôi nhà trông nặng nề cục mịch.

Mít vào mùa xuân hay rụng hoa quả non và gặp mưa xuân thì nhanh thối nhũn bốc mùi nên sẽ phiền phức cho gia chủ. Về mùa thu lá mít rụng nhiều làm bẩn sân nhà.

Quan niệm ngày nay – có còn kiêng kỵ không?

Trong xã hội hiện đại, quan niệm kiêng trồng mít trước nhà đã có nhiều thay đổi:

Góc nhìn khoa học: Mít là cây ăn quả dễ trồng, nhiều giá trị dinh dưỡng. Nếu biết cắt tỉa, trồng hợp lý thì hoàn toàn không ảnh hưởng xấu đến phong thủy.

Phong thủy linh hoạt: Một số chuyên gia phong thủy cho rằng trồng mít trong vườn vẫn tốt, nhưng nên đặt ở vị trí thích hợp (sau nhà, góc vườn) để vừa lấy bóng mát, vừa tránh chắn cửa.

Thực tế ứng dụng: Nhiều gia đình hiện nay trồng mít trước sân, trước nhà vẫn sống an yên, con cháu thành đạt. Điều quan trọng là biết giữ không gian thoáng đãng, gọn gàng, tránh để cây chắn lối đi, che sáng. Hiện nay có nhiều giống mít dáng nhỏ vẫn cho quả nên các gia đình đất chật mà yêu thích cây mít thì thường chọn loại cây giống nhỏ này.

Tuy nhiên về thẩm mỹ, cây mít không thuộc cây cảnh đẹp như nhiều cây khác nên mít ngày nay thường được trồng ở khu dành riêng cho phát triển cây ăn quả, cây kinh tế, còn trước những ngôi nhà nhỏ vừa đủ ở thì ít gia đình nào còn trồng mít.

 Nên trồng cây gì trước nhà thay vì cây mít?

Nếu muốn vừa hợp phong thủy, vừa mang lại may mắn, nhiều người chọn trồng:

Cây cau, cây dừa cảnh: Tượng trưng cho sự thanh cao, thẳng thắn, không che chắn ánh sáng.

Cây lộc vừng: Biểu tượng của tài lộc, may mắn.

Cây hoa giấy, hoa đại: Vừa đẹp mắt, vừa thoáng mát, hợp phong thủy.

Những loại cây này giúp gia đình có không gian sáng sủa, đón gió lành, hút dương khí.

*Thông tin trong bài mang tính tham khảo chiêm nghiệm giải trí