Vì Sao Bệnh Tim đang Trẻ Hóa?

Theo Cục Y tế Dự phòng – Bộ Y tế ước tính vào cuối năm 2024, các bệnh không lây nhiễm đang có sự gia tăng ngày càng lớn, cứ 10 người tử vong thì có 7 người là do các bệnh không lây. Trong đó, các bệnh lý tim mạch đã cướp đi sinh mạng của khoảng 200.000 người mỗi năm, chiếm 25% số ca tử vong trong dân số.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Dương Duy Trang, Phó giám đốc Y khoa, Bệnh viện Gia An 115 (TP.HCM) chia sẻ: “Trước đây, bệnh tim mạch chủ yếu gặp ở người trên 50 tuổi, nhưng hiện nay không hiếm trường hợp bệnh nhân chỉ mới 30, 40 tuổi, thậm chí trẻ hơn. Tại Bệnh viện Gia An 115, thực tế thăm khám lâm sàng cũng ghi nhận không ít bệnh nhân mới ở độ tuổi 30 đi khám hoặc nhập viện vì nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim hay đau ngực do bệnh mạch vành. Rất rõ ràng, tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do tim mạch đang có xu hướng gia tăng ở nhóm người trẻ tuổi”.

Tại Sao Bệnh Tim Đang Trẻ Hóa? - Ảnh 1. — Lối sống, stress, bỏ qua khám định kỳ là những yếu tố nguy cơ khiến bệnh tim mạch ngày càng trẻ hóa

Nhiều yếu tố “cộng hưởng” làm bệnh tim trẻ hóa

“Trước hết là lối sống hiện đại như ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, giàu muối, đường và chất béo bão hòa, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và ít vận động. Đây là những yếu tố nguy cơ ngày càng phổ biến ở người trẻ”, bác sĩ Dương Duy Trang cho biết.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra, các yếu tố nguy cơ hàng đầu gây nhồi máu cơ tim ở người trẻ tuổi là rối loạn lipid máu, tăng huyết áp và tiểu đường. Về mặt cơ chế, các yếu tố này gây tổn thương nội mô mạch máu – lớp tế bào mỏng lót trong lòng mạch. Khi nội mô bị viêm hoặc tổn thương, mảng xơ vữa dễ hình thành và phát triển, dẫn đến hẹp hoặc tắc động mạch, đặc biệt là mạch vành. Tình trạng này tiến triển âm thầm qua nhiều năm, đến khi mảng xơ vữa vỡ ra mới gây ra nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Bên cạnh đó, stress cũng đã được chứng minh là một yếu tố nguy cơ có thể gây ra bệnh tim mạch. Stress làm tăng các hormone căng thẳng như cortisol và adrenaline, ảnh hưởng trực tiếp đến việc tăng nhịp tim và lưu lượng máu, gây tổn thương mạch máu, tăng nguy cơ béo phì hoặc kích thích cơ thể phát triển các thói quen sinh hoạt xấu, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến tim mạch và đột quỵ.

Một yếu tố nguy cơ quan trọng không kém là bỏ qua khám định kỳ. Nhiều người cho rằng bệnh tim mạch chỉ xảy ra ở người lớn tuổi nên không đi khám định kỳ, không kiểm tra huyết áp, đường huyết hay mỡ máu. Thực tế, đây lại là những “kẻ thầm lặng” gây tổn thương mạch máu theo thời gian mà không có biểu hiện rõ ràng.

Bác sĩ Dương Duy Trang cho biết: “Trong thực hành lâm sàng, tôi từng gặp không ít trường hợp bệnh nhân dưới 40 tuổi bị nhồi máu cơ tim nhưng nhập viện trễ vì nghĩ chỉ là đau dạ dày hoặc căng thẳng công việc. Khi đến viện, động mạch vành đã tắc hoàn toàn, buộc phải can thiệp cấp cứu. Nếu được phát hiện sớm hơn, họ hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng thay đổi lối sống và điều trị nội khoa. Điều này cho thấy, việc tầm soát sớm và chủ động kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ có ý nghĩa rất lớn, không chỉ giúp phát hiện yếu tố nguy cơ mà còn giúp bác sĩ can thiệp kịp thời, ngăn chặn biến chứng nặng”.

Tại Sao Bệnh Tim Đang Trẻ Hóa? - Ảnh 2. — Thay đổi lối sống, tầm soát định kỳ là chìa khóa để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Screenshot 20251007 115105 Tiktok — Thay đổi lối sống, tầm soát định kỳ là chìa khóa để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Người trẻ cần làm gì để bảo vệ trái tim?

Theo bác sĩ Dương Duy Trang, tim mạch là lĩnh vực mà 80% biến cố có thể phòng ngừa được nếu phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ. Vậy nên, người trẻ cần phải chuyển tư duy từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh” để hạn chế tối đa khả năng mắc bệnh lý tim mạch.

Chế độ dinh dưỡng là yếu tố nền tảng trong dự phòng bệnh tim mạch. Chế độ ăn nên ưu tiên rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (như cá hồi, cá thu), dầu thực vật lành mạnh (như dầu ô liu hoặc dầu hạt cải), đồng thời hạn chế muối dưới 5 g mỗi ngày, giảm thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện và chất béo bão hòa. Các mô hình ăn như Địa Trung Hải hoặc DASH đã được chứng minh có thể kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết và mỡ máu.

“Các loại cá béo cung cấp axit béo omega-3 giúp giảm triglycerid, hạn chế viêm mạch máu và ổn định nhịp tim. Ngũ cốc nguyên hạt và rau củ giàu chất xơ giúp giảm hấp thu cholesterol “xấu” (LDL) và duy trì đường huyết ổn định. Ngược lại, chất béo trans trong đồ chiên rán, thức ăn nhanh không chỉ làm tăng LDL mà còn làm giảm “cholesterol tốt” (HDL), khiến quá trình xơ vữa động mạch diễn ra nhanh hơn”, bác sĩ Dương Duy Trang giải thích cụ thể về chế độ ăn.

Về vận động, người trẻ tuổi nên duy trì hoạt động thể lực ít nhất 150 phút/tuần ở mức trung bình với các hoạt động như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc 75 phút/tuần ở mức cường độ cao, kết hợp với tập tăng sức cơ 2 buổi/tuần. Ngủ đủ giấc từ 7 đến 8 tiếng mỗi đêm và kiểm soát stress cũng rất quan trọng vì thiếu ngủ, căng thẳng mạn tính đều làm tăng nguy cơ tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim.

Bác sĩ Dương Duy Trang khuyến nghị: “Quan trọng nhất, các bạn trẻ cần lắng nghe cơ thể của mình, không bỏ qua những dấu hiệu bất thường như hồi hộp, đau ngực, mệt mỏi, khó thở… Đặc biệt, với những người có yếu tố nguy cơ như béo phì, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tiểu đường hoặc tiền sử gia đình bệnh tim mạch, nên tầm soát định kỳ để phát hiện sớm bất thường và có hướng can thiệp kịp thời”.