Bài toán trạm sạc tại Trung Quốc: Khi nỗi lo dần biến mất, doanh số tự đi lên, cuộc đua xe điện không chỉ là pin hay xe mà là hạ tầng

Trong nhiều năm, nỗi lo xe hết pin giữa đường (range anxiety) là rào cản lớn nhất khiến người tiêu dùng ngần ngại với xe điện (EV). Trung Quốc đã tìm ra lời giải cho bài toán này không chỉ bằng công nghệ, mà còn bằng một chiến lược hạ tầng quy mô quốc gia, biến mạng lưới trạm sạc trở thành đòn bẩy thúc đẩy doanh số EV vượt xa phần còn lại của thế giới.

Hạ tầng “dày đặc” chưa từng có

Bí quyết thành công của Trung Quốc nằm ở chiến lược phủ sóng hạ tầng sạc một cách toàn diện và tốc độ. Thay vì chờ đợi thị trường tự điều chỉnh, chính phủ và các doanh nghiệp Trung Quốc đã dồn lực đầu tư khổng lồ để biến giấc mơ về một mạng lưới sạc dày đặc thành hiện thực.

Theo số liệu 2024, Trung Quốc có khoảng 12,8 triệu điểm sạc, trong đó hơn 8 triệu là công cộng. Trung bình chỉ 2,7 xe cho 1 trạm sạc, một mật độ mà ngay cả châu Âu và Mỹ vẫn còn mơ ước. Hơn 90% hệ thống cao tốc quốc gia được phủ trạm sạc nhanh ở khoảng cách 50–100 km, biến việc di chuyển đường dài bằng EV trở nên khả thi với số đông.

Ngoài ra, Trung Quốc tự hào sở hữu mạng lưới trạm sạc công cộng lớn nhất thế giới với hàng triệu điểm sạc được bổ sung liên tục. Chỉ riêng trong năm 2024, hơn 4 triệu điểm sạc mới đã được lắp đặt, tăng 25% so với năm trước. Đây không chỉ là những con số khô khan, mà là sự đảm bảo rằng người dùng xe điện có thể tìm thấy điểm sạc ở hầu hết mọi nơi họ đến.

Điều này không phải ngẫu nhiên. Ngay từ đầu, Bắc Kinh đã xem hạ tầng sạc là “xương sống” của chiến lược công nghiệp xe điện. Hàng tỷ USD được bơm vào từ cả ngân sách nhà nước và doanh nghiệp tư nhân như State Grid, Teld, Star Charge, cùng các hãng xe BYD, NIO, XPeng… Trong các thành phố mới, quy hoạch xây dựng bắt buộc dành ít nhất 20% chỗ đỗ cho điểm sạc.

Tại các thành phố lớn như Bắc Kinh hay Thượng Hải, các quy định nghiêm ngặt yêu cầu các công trình thương mại và khu dân cư mới phải dành tỷ lệ đáng kể diện tích cho hạ tầng sạc. Điều này giúp tích hợp điểm sạc vào cuộc sống hàng ngày của người dân một cách tự nhiên.

Khác với nhiều quốc gia, Trung Quốc không chỉ tập trung ở các đô thị. Các điểm sạc đã được mở rộng đến cả các thị trấn, huyện lỵ và khu vực nông thôn, đảm bảo sự công bằng về khả năng tiếp cận.

Đặc biệt, Trung Quốc còn gây ấn tượng với việc phủ sóng 98% các khu vực dịch vụ dọc đường cao tốc với hơn 38.000 điểm sạc tính đến tháng 3/2025. Giờ đây, những chuyến đi đường dài bằng xe điện không còn là nỗi ám ảnh.

Bên cạnh hạ tầng công cộng, chính phủ còn khuyến khích lắp đặt các bộ sạc tại nhà, vốn chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số điểm sạc, mang lại sự tiện lợi tối đa cho người dùng cá nhân.

Trung Quốc không chỉ xây dựng nhiều trạm sạc, mà còn đầu tư vào các giải pháp công nghệ tiên tiến và mô hình kinh doanh sáng tạo để giải quyết tận gốc nỗi lo của người dùng.

Các hãng xe và công nghệ Trung Quốc đang dẫn đầu cuộc đua sạc siêu nhanh. Công nghệ 800V và các trụ sạc lên tới 1000kW cho phép xe BYD sạc thêm 400km chỉ trong 5 phút. Mục tiêu 100.000 trạm sạc siêu nhanh vào năm 2027 sẽ thay đổi hoàn toàn trải nghiệm sạc xe điện.

NIO là ví dụ điển hình cho sự sáng tạo với hơn 2.300 trạm đổi pin trên toàn quốc. Chỉ cần chưa đầy 5 phút để thay một viên pin đầy, trải nghiệm này nhanh chóng và tiện lợi như đổ xăng truyền thống. Đây là “vũ khí bí mật” giúp NIO thu hút lượng lớn khách hàng, đặc biệt là ở những khu vực đông dân cư.

Hầu hết các trạm sạc đều có ứng dụng riêng, cho phép người dùng dễ dàng tìm kiếm trạm, kiểm tra tình trạng, đặt lịch và thanh toán qua ví điện tử, biến việc sạc trở nên đơn giản và minh bạch.

Các hãng xe lớn như Nio, Xpeng, Li Auto đã liên kết để xây dựng mạng lưới trạm sạc chung, giảm gánh nặng đầu tư cho từng hãng và mang lại nhiều lựa chọn hơn cho người tiêu dùng. Ngay cả các ông lớn dầu khí như Sinopec và PetroChina cũng đang chuyển đổi các trạm xăng truyền thống thành trạm năng lượng tích hợp, cung cấp cả nhiên liệu hóa thạch và sạc EV.

Một mạng lưới trạm sạc dày đặc đặt ra thách thức lớn về điện năng nhưng Trung Quốc đã giải bài toán này bằng Smart Grid và tích hợp bộ lưu trữ pin vào các trạm siêu nhanh để cân bằng tải. Đồng thời, các tiêu chuẩn quốc gia GB/T và chuẩn mới ChaoJi đảm bảo mọi xe điện có thể sử dụng chung hệ thống, tránh tình trạng “loạn chuẩn” như ở Mỹ.

Hiệu ứng thị trường

Kết quả của những nỗ lực này là sự bùng nổ của thị trường xe điện Trung Quốc. Khi nỗi lo về việc tìm trạm sạc và thời gian sạc được giải quyết, người tiêu dùng trở nên tự tin hơn rất nhiều khi chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Năm 2024, gần 41% xe bán ra ở Trung Quốc là xe điện, dự kiến đạt 50% trong 2025. Ở các đô thị như Thâm Quyến hay Thượng Hải, tỷ lệ này đã vượt quá 60%. Với hơn 20 triệu xe điện đang lăn bánh, Trung Quốc hiện chiếm gần 60% thị phần EV toàn cầu.

Khi một “vòng tròn sạc 10 phút” trở thành hiện thực ở nhiều khu vực, nơi người dân có thể tìm thấy trạm sạc trong bán kính 10 phút lái xe, sự tiện lợi đã trở thành yếu tố then chốt, thúc đẩy quyết định mua hàng.

Nỗi lo chính được giải quyết khiến các chính sách của chính phủ càng có hiệu quả. Chính phủ Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy doanh số thông qua các chính sách ưu đãi hấp dẫn. Xe điện được miễn thuế mua xe hoàn toàn đến hết năm 2025 và giảm một nửa vào năm 2026-2027. Các chương trình “đổi xe cũ lấy xe mới” với khoản hỗ trợ tài chính đáng kể càng khuyến khích người dân nâng cấp.

Câu chuyện của Trung Quốc cho thấy để xe điện trở thành lựa chọn phổ thông, hạ tầng phải đi trước một bước, thậm chí trước cả nhu cầu. Bắc Kinh đã không chỉ xây trạm sạc, mà xây một hệ sinh thái năng lượng – công nghệ – chính sách giải tỏa triệt để tâm lý người dùng.

Và khi nỗi lo xe hết pin giữa đường biến mất cùng những lo lắng khác, doanh số EV không cần trợ giá cũng có thể tự bùng nổ. Đây có lẽ là thông điệp rõ ràng nhất mà Trung Quốc gửi tới Mỹ và châu Âu: cuộc đua xe điện không chỉ là pin hay xe, mà là hạ tầng và ai kiểm soát được hạ tầng, người đó dẫn đầu cuộc chơi.

*Nguồn: Tổng hợp