Cà Mau dốc sức trở thành hình mẫu quốc gia về tôm sạch – Tạp chí Doanh nghiệp Việt Nam

Tăng năng lực, ổn định giá

Để đạt được kỳ vọng “Thủ phủ tôm sạch” hình mẫu quốc gia, việc đầu tiên tỉnh Cà Mau cần làm là tập trung gỡ khó cho người dân và doanh nghiệp đang đầu tư sản xuất, chế biến xuất khẩu ngành hàng này, đặc biệt là giảm giá thành sản xuất.

Mô hình nuôi tôm công nghệ cao của Tập đoàn Việt Úc.

Theo thống kê của hiệp hội ngành tôm, giá thành sản xuất của tôm Việt Nam nói chung và Cà Mau nói riêng luôn cao hơn sao với Thái Lan và Ecuador, điều này ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế cả về năng suất, chất lượng sản phẩm vẫn chưa đồng đều. Tỷ lệ nuôi thành công thấp, chi phí đầu tư cho con tôm quá cao. Đây chính là “nút thắt” làm cho giá thành sản xuất tôm nguyên liệu ở nước ta xếp vào loại cao trên thế giới.

Ông Trần Tuấn Khanh – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Chế biến Xuất nhập khẩu Trang Khanh (phường Vĩnh Trạch, tỉnh Cà Mau) cho biết, cũng vì giá thành sản xuất cao mà con tôm Việt Nam đã tự đánh mất năng lực cạnh tranh, dẫn đến hệ lụy là doanh nghiệp phải bị “thối hàng”.

Thực tế Cà Mau tuy được mệnh danh là “thủ phủ tôm” nhưng doanh nghiệp xuất khẩu của tỉnh phải nhập nguồn nguyên liệu nước ngoài về nhà máy để chế biến do các nước giá tôm thấp hơn con tôm sản xuất trong nước khoảng 30.000 đồng/kg tôm. Chính vì vậy đòi hỏi ngành chức năng phải tìm cách giảm được giá thành trong nuôi tôm ngay trong nước, vì sự phát triển bền vững của nghề nuôi tôm, vì thương hiệu và năng lực cạnh tranh của con tôm Việt Nam.

Sự lệ thuộc của người nuôi tôm vào các tập đoàn, doanh nghiệp hay các đại lý kinh doanh vật tư thủy sản, con giống còn tạo ra hàng loạt thách thức trong vấn đề truy xuất nguồn gốc, vốn là quy định mang tính bắt buộc cho con tôm xuất khẩu. Bởi với mạng lưới kinh doanh nhiều cấp và nông dân mua vật tư từ nhiều đại lý khác nhau sẽ tạo nên áp lực trong việc theo dõi nguồn gốc, xuất xứ của tôm từ trang trại đến nhà máy và giá thành sản xuất sẽ không ngừng tăng so với liên kết từ cánh đồng nuôi tôm đến nhà máy chế biến xuất khẩu.

Để góp phần tháo gỡ khó khăn trên, từ nhiều năm qua Công ty TNHH MTV Chế biến thủy sản xuất khẩu Thiên Phú tỉnh Cà Mau đã liên kết với người nuôi tôm với diện tích trên 1.000ha ở hai vùng sinh thái đó là vùng bắc Quốc lộ 1A và vùng Nam.

Doanh nhân Hồ Thị Kiểng – Tổng Giám đốc công ty Thiên Phú cho biết, để làm được việc này, việc đầu tiên khảo sát vùng nuôi, phối hợp với chính quyền địa phương liên kết với người nuôi tôm và đầu tư bao tiêu chọn gói theo phương thức công ty đưa cán bộ kỹ thuật xuống tận đầm tôm thả giống đầu tư thức ăn, thu mua nguyên liệu, kèm theo đó công ty thực hiện các chính sách an sinh xã hội, tạo việc làm cho con em nông dân có việc làm ổn định trong nhà máy nên con tôm nuôi luôn bảo đảm chất lượng tôm sạch.

“Để chứng minh cho các đối tác nước ngoài tin tưởng, Thiên Phú mạnh dạn mời đối tác nước ngoài đến tận vùng nuôi để kiểm tra xuất xứ nguồn nuôi, thiết bị máy móc đảm bảo quy trình công nghệ nên công ty không bị cảnh “thối hàng” khi xuất khẩu”, doanh nhân Hồ Thị Kiểng khẳng định.

Công nghệ giải quyết bài toán môi trường

Ngành tôm tại Cà Mau và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long hiện tại phát triển khá nhanh và đây cũng là ngành hàng siêu lợi nhuận trong xuất khẩu, bên cạnh đó cũng kéo theo hệ lụy ô nhiễm môi trường từ nguồn xả thải. Trước thực tế trên ngành chức năng cần nỗ lực tìm giải pháp mở rộng các mô hình nuôi tôm siêu thâm canh, công nghệ cao, nuôi tuần hoàn, không xài thải, nuôi tôm đạt các chứng nhận trong nước và quốc tế.

Tỉnh Cà Mau phấn đấu cuối năm 2025 phát triển từ 28 – 30 chuỗi liên kết sản xuất giữa hợp tác xã với doanh nghiệp trong nuôi tôm quảng canh cải tiến và nuôi tôm siêu thâm canh, với diện tích liên kết khoảng 100.000ha nuôi tôm quản canh cải tiến đạt chứng nhận ASC và 1.000ha nuôi tôm siêu thâm canh không xả thải.

Mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến của nông dân xã Gành Hào, tỉnh Cà Mau.

Theo ngành khoa học và công nghệ tỉnh Cà Mau, hiện tại sở đã phối hợp với Trường Đại học Cần Thơ triển khai dự án “Ứng dụng quy trình nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh trong hệ thống tuần hoàn không thay nước, kết hợp đa loài tại tỉnh Cà Mau”, mô hình đã được thực nghiệm và hội thảo ở một số hộ dân tại 3 địa phương khác nhau, kết quả đánh giá xuất sắc vì ghi nhận hiệu quả cao, đây cũng là cơ sở để tỉnh Cà Mau nhân rộng mô hình nuôi tôm thâm canh không xả thải.

Tỉnh Cà mau hiện có chiều dài bờ biển 310km, vùng biển rộng khoảng 120.000km vuông. Với tiềm năng lớn về diện tích ven biển có thể hình thành từ 10 – 20 khu công nghiệp nuôi tôm công nghệ cao với diện tích mỗi khu từ 500 – 1.000ha, sẽ mang lại sản lượng tối thiểu từ 150 – 300 ngàn tấn/năm.

Việc phát triển các khu công nghiệp một cách bài bản giảm thiểu các rủi ro về mầm bệnh, phát thải ô nhiễm ra môi trường tự nhiên trên các nguyên lý vận hành theo mô hình kinh tế tuần hoàn, tạo ra nguồn tôm sạch, đáp ứng thị trường xuất khẩu chính là giải được bài toán cho tôm sạch và bền vững trong thời gian tới.