Chuẩn bị tốt thể chế để AI trở thành công cụ tối ưu cho quản lý và sản xuất thông minh

Sự bùng nổ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra nhiều cơ hội tăng trưởng nhưng đồng thời kéo theo nhu cầu điện năng và mật độ tính toán tăng vọt, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải thay đổi cách thiết kế trung tâm dữ liệu, vận hành tòa nhà và hiện đại hóa lưới điện.

Báo cáo quốc tế cho thấy tiêu thụ điện của trung tâm dữ liệu đang tăng nhanh; cơ quan năng lượng IEA cảnh báo mức tiêu thụ có xu hướng tăng mạnh trong thập kỷ tới và AI sẽ trở thành một thành phần quan trọng trong tổng nhu cầu đó.

Tác động này không chỉ là kỹ thuật mà còn mang tính kinh tế: khu vực ASEAN được kỳ vọng hưởng lợi đáng kể từ AI, với dự báo đóng góp vào GDP khu vực ở mức 10–18% vào năm 2030 – tương đương gần 1.000 tỷ USD – nếu được khai thác hiệu quả.

Với bối cảnh đó, Việt Nam cũng được dự báo sẽ thu lợi lớn từ AI nhưng phải đối mặt bài toán hạ tầng. Một số nghiên cứu trong nước ước tính AI có thể đóng góp khoảng 120 – 130 tỷ USD cho nền kinh tế Việt Nam vào năm 2040; thị trường AI nội địa cũng được dự báo tăng trưởng mạnh trong thập niên tới. Những con số này phản ánh cả tiềm năng và áp lực về năng lượng, hạ tầng và nguồn nhân lực.

Về mặt kỹ thuật, kỷ nguyên AI chuyển dịch yêu cầu các trung tâm dữ liệu hỗ trợ mật độ tính toán cực cao – từ đó thúc đẩy sử dụng làm mát bằng chất lỏng trực tiếp tới chip (direct-to-chip), tủ rack mật độ cao và hệ thống UPS 3 pha công suất lớn để đảm bảo hiệu suất và độ tin cậy.

Các giải pháp làm mát bằng chất lỏng được coi là một trong những công nghệ then chốt để xử lý nhiệt lượng của GPU/CPU dùng cho AI mà phương pháp làm mát bằng không khí khó đáp ứng hiệu quả ở mật độ cao.

Ở phía lưới điện, cần chuyển từ mô hình vận hành truyền thống sang nền tảng số hóa, với hệ thống quản lý phân phối (ADMS), giải pháp quản lý tài nguyên phân tán (DERMS) và nền tảng điều hành tích hợp giúp giám sát, dự báo và tự động điều phối cung — cầu theo thời gian thực.

Những công cụ này cho phép tích hợp năng lượng tái tạo, lưu trữ và microgrid, giảm rủi ro quá tải và tăng khả năng phục hồi khi xảy ra sự cố.

Tại sự kiện Innovation Day của Schneider Electric tổ chức ngày 17/9, các nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp nhấn mạnh tính cấp bách của chuyển đổi.

Dưới góc độ cơ quan quản lý nhà nước, Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT của Quốc hội khẳng định Bộ Chính trị và Trung ương Đảng xác định trung tâm dữ liệu, hạ tầng số là “trái tim” của chuyển đổi số, là nền tảng thiết yếu để phục vụ công nghệ như AI, IoT, Big Data.

Ông đánh giá “đây là dung môi, oxy cho tất cả công nghệ số phát triển, cần quan tâm đầu tư đi trước một bước để tạo môi trường tốt nhất”.

Trung tâm dữ liệu cũng là động lực thúc đẩy năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, giúp doanh nghiệp và cơ quan nhà nước chuyển đổi số hiệu quả, tối ưu hóa vận hành và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Trên cơ sở này, Bộ Chính trị đã giao Bộ Công an xây dựng, đầu tư, vận hành để đảm bảo “trái tim” mạnh khỏe, hoạt động đúng pháp luật, được chăm chút, phát triển bền vững, góp phần bảo vệ chủ quyền số  trên không gian mạng.

Theo ông Trần Văn Khải, muốn xác định vị thế của Việt Nam trong 5-10 hay 30 năm nữa, bắt buộc phải có một “trái tim” khỏe, hạ tầng số khỏe, hạ tầng viễn thông, Internet phải mạnh và có các hạ tầng xung quanh. Điện sạch, năng lượng sạch cũng là một vấn đề cần đáp ứng và đang được Chính phủ thúc đẩy mạnh mẽ.

Về phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), ông khẳng định “Việt Nam đang chuẩn bị tốt thể chế để trí tuệ nhân tạo trở thành công cụ tốt nhất cho quản lý và sản xuất thông minh”, bao gồm khoảng 35 bộ luật liên quan khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vừa được thông qua, và luật AI, an ninh dữ liệu đang được xây dựng.

Trong khi đó, ông Đồng Mai Lâm, Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia, chỉ ra để bắt kịp làn sóng AI, cần một cuộc cách mạng trong xây dựng và vận hành trung tâm dữ liệu, tòa nhà thông minh và lưới điện thông minh.  

Đồng quan điểm, ông Xingjian Pang, Tổng Giám đốc Schneider Electric khu vực Đông Á, bổ sung: “Chuyển đổi năng lượng không chỉ là câu chuyện bảo vệ môi trường mà còn liên quan trực tiếp đến kinh tế. Đây chính là xu hướng tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững và duy trì lợi thế cạnh tranh”.

Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ ‘thuộc địa hóa dữ liệu’Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia nhấn mạnh, Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ “thuộc địa hóa dữ liệu”, khi phần lớn dữ liệu người dùng được lưu trữ trên các nền tảng nước ngoài.