Cũng là “cường quốc xe máy” như Việt Nam, Thái Lan đã đổi sang xe điện từ 2 năm trước: Kết quả ngoạn mục

Thái Lan, từ lâu đã được mệnh danh là “Detroit của châu Á”, là một cường quốc sản xuất ô tô và xe máy hàng đầu trong khu vực ASEAN, chiếm tới 50.1% tổng sản lượng xe của toàn khối vào năm 2023.

Với một nền tảng công nghiệp vững chắc và chuỗi cung ứng phát triển, quốc gia này đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử: thực hiện một cuộc chuyển dịch chiến lược đầy tham vọng sang lĩnh vực phương tiện di chuyển bằng điện.

Trong bức tranh tổng thể, quá trình chuyển đổi sang xe máy điện giữ một vai trò đặc biệt quan trọng. Xe máy là phương tiện giao thông phổ biến nhất, len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống kinh tế-xã hội Thái Lan, với hàng chục triệu chiếc đang lưu hành.

Do đó, việc điện hóa phân khúc này không chỉ là một bài toán công nghiệp mà còn là một đòn bẩy mạnh mẽ để đạt được các mục tiêu về môi trường và năng lượng quốc gia.

Tầm nhìn “30@30” – Kim chỉ nam cho tương lai điện hóa ở Thái Lan

Trái tim của chiến lược điện hóa quốc gia Thái Lan là tầm nhìn “30@30”, một mục tiêu đầy tham vọng được Ủy ban Chính sách Xe điện Quốc gia đề ra. Mục tiêu này xác định rằng đến năm 2030, các loại xe không phát thải chủ yếu là xe điện chạy pin, phải chiếm ít nhất 30% tổng sản lượng xe được sản xuất trong nước.

Để cụ thể hóa tầm nhìn này, chính phủ đã đặt ra các con số chi tiết: sản xuất 725.000 ô tô điện và 675.000 xe máy điện vào năm 2030. Đây là những con số khổng lồ, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ và một lộ trình rõ ràng để biến Thái Lan thành một trung tâm sản xuất xe điện hàng đầu khu vực.

Lộ trình được chia thành nhiều giai đoạn với các mục tiêu cụ thể hơn: đến năm 2025, xe điện sẽ chiếm 10% sản lượng và đăng ký mới; đến năm 2030, tỷ lệ này tăng lên 30% sản lượng và 40% đăng ký mới; và đến năm 2035, mục tiêu cuối cùng là 50% sản lượng và 100% đăng ký mới là xe điện.

Để hiện thực hóa tầm nhìn “30@30”, chính phủ Thái Lan đã tung ra các gói hỗ trợ tài chính trực tiếp và gián tiếp, đóng vai trò như những “củ cà rốt” cực kỳ hấp dẫn để kích thích cả phía cung và cầu.

Hai gói chính sách nổi bật nhất là EV 3.0 (áp dụng cho giai đoạn 2022-2023) và EV 3.5 (áp dụng cho giai đoạn 2024-2027).

Đối với xe máy điện, các gói này cung cấp các khoản trợ cấp trực tiếp cho người mua, giúp giảm giá bán lẻ:

Gói EV 3.0: Hỗ trợ một khoản trợ cấp lên tới 18.000 baht (khoảng 14 triệu) cho mỗi chiếc xe máy điện có giá bán lẻ không quá 150.000 baht (khoảng 120 triệu đồng)

Gói EV 3.5: Tiếp tục hỗ trợ với mức trợ cấp từ 5.000 đến 10.000 baht (tương đương 4-8 triệu) cho xe máy điện có giá bán lẻ không quá 150.000 baht và được trang bị pin có dung lượng tối thiểu là 3kWh.

Bên cạnh trợ cấp trực tiếp, các ưu đãi về thuế cũng đóng vai trò quan trọng. Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe máy điện được giảm xuống còn 1%, trong khi thuế đối với ô tô điện cũng giảm mạnh từ 8% xuống còn 2%.

Mặc dù các chính sách này rất hiệu quả trong việc kích cầu, các khoản trợ cấp và ưu đãi thuế được Thái Lan ưu đãi dành cho ô tô điện lớn hơn đáng kể so với xe máy điện.

Mức trợ cấp 100.000 baht cho một chiếc ô tô có tác động làm thay đổi quyết định mua hàng mạnh mẽ hơn nhiều so với mức 10.000 baht cho một chiếc xe máy. Điều này xuất phát từ một tính toán chiến lược: ngành công nghiệp ô tô có giá trị kinh tế, kim ngạch xuất khẩu và chuỗi cung ứng phức tạp hơn nhiều.

Việc thu hút các gã khổng lồ sản xuất ô tô như BYD, Toyota, hay GWM sẽ mang lại lợi ích về đầu tư, công nghệ và việc làm lớn hơn và nhanh hơn cho nền kinh tế Thái Lan.

Bức tranh xe máy điện ở Thái Lan thế nào?

Được thúc đẩy bởi các chính sách mạnh mẽ, thị trường xe điện Thái Lan bùng nổ mạnh mẽ trong thời gian trợ giá ban đầu vào năm 2023, rồi đột ngột chững lại trong năm 2024.

Vào giai đoạn tháng 3/2023, số lượng xe máy điện đăng ký mới đạt 2.263 chiếc, tăng 205% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy sự quan tâm của người tiêu dùng là rất lớn.

Sau một năm tăng trưởng nóng, thị trường xe Thái Lan bất ngờ đối mặt với một cơn gió ngược mạnh mẽ trong năm 2024.

Dữ liệu sơ bộ cho thấy doanh số xe máy điện đã giảm mạnh tới 52.38% trong năm 2024. Toàn bộ phân khúc xe máy điện nói chung cũng mất đà, với mức giảm 13.9% được ghi nhận trong 5 tháng đầu năm 2025.

Các nguyên nhân chính dẫn đến sự chững lại này được chỉ ra bởi nhiều lý do, bao gồm các yếu tố vĩ mô như nền kinh tế Thái Lan tăng trưởng chậm lại, cùng với mức nợ hộ gia đình cao kỷ lục đã làm suy yếu sức mua của người tiêu dùng.

Lo ngại về rủi ro nợ xấu gia tăng, các ngân hàng và công ty tài chính đã siết chặt các tiêu chí cho vay mua ô tô, xe máy. Tỷ lệ từ chối hồ sơ vay vốn được báo cáo lên tới 70%, tạo ra một rào cản tài chính lớn cho người mua.

Cùng với đó, gói EV 3.0 với các ưu đãi lớn đã kết thúc vào cuối năm 2023, trong khi gói EV 3.5 kế nhiệm có mức trợ cấp thấp hơn đáng kể. Lượng lớn nhu cầu mua xe đã tập trung mua hết từ thời gian 2023.

Ngoài ra, sự thiếu sẵn sàng của cơ sở hạ tầng sạc và các dịch vụ hỗ trợ cũng được xác định là một trong những nguyên nhân kìm hãm sự tăng trưởng.

Thái Lan có những thương hiệu xe máy điện gì?

Thị trường xe máy điện Thái Lan có sự phân mảnh và đa dạng. Cuộc cạnh tranh diễn ra giữa các thương hiệu nội địa Thái Lan (như Deco, Hsem, Strom), các thương hiệu toàn cầu có tên tuổi (như NIU từ Trung Quốc, Suzuki từ Nhật Bản), và các thương hiệu khác như DECO, CAKE. Hiện tại, chưa có một thương hiệu nào thực sự chiếm lĩnh được thị trường này.

Nổi bật trong số này có thể kể đến NIU, cung cấp các dòng sản phẩm thông minh như MQi và NQi. Mẫu MQiGT EVO có thể đạt tốc độ tối đa 100 km/h, cạnh tranh trực tiếp với xe tay ga 125cc, trong khi các mẫu khác như MQi+ Sport phù hợp cho việc đi lại trong đô thị với mức giá dễ tiếp cận.

Strom có mẫu APE AP-400L được quảng cáo có phạm vi hoạt động lên tới 400 km và tốc độ tối đa 150 km/h. Trong khi đó, mẫu SEAL V3 có giá khởi điểm chỉ 38.900 baht (khoảng 31 triệu), nhắm đến phân khúc phổ thông.

Hsem Motor c ung cấp các mẫu xe thực dụng như CIAO, giá 49.700 baht (khoảng 40 triệu), MOBILA (giá từ 89.000 baht) và WINGS (giá 95.700 baht). Đặc biệt, mẫu MOBILA với khoang chứa đồ rộng rãi rất phù hợp cho mục đích giao hàng.

Các cửa hàng như Bangkok EV Plus cung cấp nhiều loại xe điện giá rẻ, bao gồm cả xe đạp điện và xe ba bánh điện, với giá chỉ từ khoảng 11.000 – 15.000 baht (8-15 triệu), nhưng hầu hết chúng đều thuộc loại không đăng ký được.

Dữ liệu từ các cuộc khảo sát gần đây cho thấy một tỷ lệ lớn người Thái (lên tới 84%) sẵn sàng cân nhắc mua xe điện cho lần mua xe tiếp theo của họ.

Lý do chọn mua cũng giống như hầu hết các quốc gia khác, với 70% người được hỏi cho biết họ bị thúc đẩy bởi tác động tích cực của xe điện đối với môi trường, 65% người đồng tình về tính tiết kiệm năng lượng, còn lại là trải nghiệm lái và công nghệ cũng như ưu đãi từ chính phủ.

Tuy nhiên, họ cũng chung nỗi lo về thiếu trạm sạc, xe hết pin giữa đường, thời gian sạc lâu cũng như mức độ an toàn vì thị trường có nhiều hãng xe không đủ tin cậy.

Trong những năm gần đây, mạng lưới trạm sạc công cộng tại Thái Lan có sự tăng trưởng đáng kể. Số lượng trạm sạc đã tăng từ khoảng 1.482 trạm vào tháng 5 năm 2023 lên 2.658 trạm vào cuối năm 2023. Tính đến tháng 7 năm 2024, con số này đã là 10.846 điểm sạc công cộng. Chính phủ cũng đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là có 12.000 trạm sạc nhanh vào năm 2030.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển hạ tầng này vẫn chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng bùng nổ của số lượng xe điện.

Hầu hết các trạm sạc tập trung ở các khu vực đô thị lớn như Bangkok, trong khi các khu vực nông thôn và ngoại ô còn rất thưa thớt. Công suất trung bình tại các trạm sạc ở Thái Lan còn thấp so với các thị trường phát triển khác, dẫn đến thời gian sạc lâu hơn.

Mẫu điện thoại bị “hắt hủi” trong màn ra mắt bóng bẩy của Samsung: Lẽ ra đã tỏa sáng nếu không vì điều này

Mẫu điện thoại này gần như không nhận được bất kỳ sự chú ý nào dù ra mắt cùng lúc với dòng điện thoại gập Galaxy Z Fold 7 và Galaxy Z Flip 7.

Mặc dù mạng lưới trạm sạc cho ô tô đang phát triển, giải pháp cho xe máy điện vẫn còn hạn chế. Hầu hết người dùng xe máy điện vẫn phụ thuộc vào việc sạc tại nhà hoặc tháo pin ra để sạc riêng, điều này không phải lúc nào cũng tiện lợi, đặc biệt với những người sống ở chung cư hoặc không có chỗ đỗ xe riêng.

Trước những thách thức của mô hình sạc cắm truyền thống, mô hình hoán đổi pin đang nổi lên như một giải pháp đột phá.

Cơ quan Phát điện Thái Lan (EGAT), một tập đoàn năng lượng nhà nước, đã khởi động một dự án thí điểm quan trọng. Họ cung cấp 51 xe máy điện cho các tài xế xe ôm công nghệ tại quận Bang Kruai, Nonthaburi và lắp đặt 3 trạm hoán đổi pin để phục vụ.

Dự án này không chỉ để thử nghiệm công nghệ mà còn nhằm thu thập dữ liệu về hành vi người dùng, tác động kinh tế, xã hội và môi trường để làm cơ sở cho việc nhân rộng trên toàn quốc.

Swap&Go, một công ty khởi nghiệp cũng đang xây dựng nền tảng hoán đổi pin hoạt động 24/7, cho phép người dùng tìm trạm, đặt trước pin và thanh toán thông qua một ứng dụng di động. Swap&Go hứa hẹn việc đổi pin chỉ mất 3 phút và có thể giúp người dùng tiết kiệm tới 30% chi phí so với xe xăng.