Gỡ vướng mắc, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn – Tạp chí Doanh nghiệp Việt Nam

Gỡ vướng mắc, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn

Thông báo nêu: Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu, với những đột phá vượt bậc trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược, đặc biệt là công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo. Ngành công nghiệp bán dẫn thế giới đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng nhanh, đi kèm quá trình tái cấu trúc sâu rộng cả về công nghệ và chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ngành này cũng đang đối mặt với nhiều rủi ro, nhất là nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng do cạnh tranh địa chính trị giữa các quốc gia và khu vực.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch cơ cấu kinh tế có tính chiến lược, chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa chủ yếu vào lao động giá rẻ, gia công, lắp ráp và khai thác tài nguyên sang mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chủ yếu, then chốt cho phát triển nhanh và bền vững.

Tư duy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn có nhiều đổi mới

Trong bối cảnh ngành công nghiệp bán dẫn được xác định là mắt xích then chốt của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và cuộc cạnh tranh làm chủ công nghệ diễn ra ngày càng quyết liệt giữa các quốc gia, các chủ trương của Đảng về phát triển công nghiệp bán dẫn đã được ban hành kịp thời, đặc biệt là các chỉ đạo quyết liệt của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm, Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã nghiêm túc quán triệt, tổ chức thực hiện, tạo chuyển biến tích cực, đạt được một số kết quả nổi bật đáng ghi nhận:

Nhận thức trong toàn hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và xã hội được nâng cao; Tư duy phát triển có nhiều đổi mới, thể hiện qua cách tiếp cận, cách làm, cách triển khai chính sách; Công tác chỉ đạo, điều hành được thực hiện quyết liệt hơn; Hệ thống thể chế, cơ chế chính sách bước đầu được cải thiện; Công tác đào tạo nguồn nhân lực và phát triển hạ tầng đã đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận; Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bán dẫn tiếp tục được mở rộng; Một số tập đoàn, đối tác quốc tế có uy tín quan tâm, xúc tiến các hoạt động hợp tác; Các viện nghiên cứu, trường đại học, địa phương đã chủ động vào cuộc, góp phần tạo nền tảng quan trọng cho phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.

Bên cạnh những kết quả tích cực, vẫn còn một số hạn chế, bất cập cần sớm khắc phục trong thời gian tới: Việc huy động nguồn lực, đặc biệt là về vốn đầu tư cho phát triển ngành công nghiệp bán dẫn còn nhiều khó khăn; Thể chế, cơ chế, chính sách liên quan đến ngành bán dẫn vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập, chưa thực sự đồng bộ, chưa tạo được môi trường đủ thuận lợi để thu hút đầu tư và phát triển nhanh; Tiến độ triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt; Thiếu các yếu tố tạo đột phá mạnh mẽ về công nghệ, sản phẩm, mô hình tổ chức và cách thức huy động nguồn lực; Hợp tác, liên kết giữa ba nhà (Nhà nước – Nhà trường – Nhà doanh nghiệp) còn lỏng lẻo, chưa hiệu quả; Việc chuyển giao công nghệ còn hạn chế, chưa có nhiều kết quả thực chất do các vướng mắc về rào cản kỹ thuật.

Định hướng phát triển ngành công nghiệp bán dẫn

Với định hướng chiến lược là thay đổi trạng thái từ ưu đãi để thu hút đầu tư sang ưu đãi để thu hút chuyển giao công nghệ, phát triển công nghệ cao dựa trên nền tảng ổn định và phát triển xanh, bền vững, phát triển công nghệ cao dựa trên sự phát triển nhanh, bền vững của các công nghệ truyền thống, đồng thời đảm bảo điều kiện đạt được mục tiêu đã đặt ra tại các chương trình, chiến lược đã ban hành, đặc biệt là mục tiêu thiết kế, chế tạo, kiểm thử được một số chip bán dẫn cần thiết vào năm 2027, cần bám sát các quan điểm, định hướng phát triển sau:

Quá trình phát triển ngành công nghiệp bán dẫn phải đi từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ nhỏ đến lớn; cần có các giải pháp tăng tốc, bứt phá, tạo ra các đột phá mới với tinh thần “theo kịp, tiến cùng và vượt lên” trong phát triển công nghệ.

Các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, đơn vị có liên quan cần căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình chủ động, sáng tạo triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050, Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.

Phát triển ngành công nghiệp bán dẫn là nhiệm vụ trọng tâm, cần được tổ chức triển khai đồng bộ, bài bản, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân, với tinh thần quyết liệt, đột phá, hiệu quả và bền vững, với phương châm “cả nước là một đoàn quân thống nhất, hành quân thần tốc, táo bạo, đánh nhanh, đánh mạnh, đánh chắc thắng”.

Phát triển hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn phải bảo đảm tính bao trùm, toàn diện, đồng bộ, thực chất và hiệu quả.

Khẩn trương hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt là các chính sách ưu đãi, tháo gỡ các nút thắt về hạ tầng, thể chế, nguồn nhân lực, với tinh thần “thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người thông minh”.

Chính sách ưu đãi cần chuyển trạng thái từ ưu đãi để thu hút đầu tư sang ưu đãi để thu hút chuyển giao công nghệ.

Đẩy mạnh phối hợp hiệu quả giữa Nhà nước – Nhà trường – Nhà doanh nghiệp; kết nối chặt chẽ giữa hoạt động kiến tạo – nghiên cứu – phát triển – sản xuất, kinh doanh.

Thúc đẩy phát triển cân bằng, bình đẳng giữa khu vực công và tư, mở rộng hợp tác quốc tế, xây dựng cơ chế chính sách hợp tác công tư phù hợp với đặc thù ngành bán dẫn.

Phát triển thị trường bán dẫn cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, tuân thủ đúng quy luật thị trường, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả.

Với các định hướng trên, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn yêu cầu Ban Chỉ đạo bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra để tổ chức đôn đốc, chỉ đạo, giám sát, kiểm tra việc triển khai thực hiện của các bộ, ngành, địa phương và cơ quan liên quan. Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ và các cơ quan liên quan khẩn trương đề xuất nội dung kiện toàn Ban Chỉ đạo, bảo đảm phù hợp, hiệu quả, trong đó chuyển cơ quan thường trực từ Bộ Tài chính sang Bộ Khoa học và Công nghệ; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 8/2025.

Hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực bán dẫn

Các bộ, ngành, địa phương căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao, chủ động triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp phát triển ngành công nghiệp bán dẫn theo đúng chủ trương, định hướng tại Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 và Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050; định kỳ hàng quý hoặc khi có yêu cầu đột xuất, các bộ, ngành, địa phương báo cáo Ban Chỉ đạo kết quả thực hiện nhiệm vụ.

Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao, các bộ, ngành, địa phương chủ động nghiên cứu, ban hành hoặc đề xuất cơ quan có thẩm quyền ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp để hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực bán dẫn và thu hút đầu tư trong nước, quốc tế vào ngành công nghiệp bán dẫn.

Các bộ, ngành, địa phương chủ động nghiên cứu, xử lý các kiến nghị của các địa phương, doanh nghiệp, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến thể chế, cơ chế, chính sách; chủ động phối hợp với các bộ, ngành, viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp trong tổ chức triển khai các hoạt động liên quan tại địa phương, bảo đảm hiệu quả, thiết thực, đúng định hướng.

Bộ Tài chính tiếp tục tập trung đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bán dẫn, ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu; xây dựng Quyết định về tín dụng đối với học sinh, sinh viên, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán, trình Thủ tướng Chính phủ trong quý IV/2025.

Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan liên quan rà soát, đôn đốc việc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp phát triển ngành công nghiệp bán dẫn theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trong đó tập trung thực hiện các giải pháp, nhiệm vụ được giao tại Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050; báo cáo Ban Chỉ đạo kết quả thực hiện, bảo đảm kịp thời, hiệu quả; chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất, ban hành các cơ chế, chính sách phát triển ngành công nghiệp bán dẫn; hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý IV/2025.

Bộ Ngoại giao tăng cường hợp tác song phương, đa phương về bán dẫn; huy động nguồn lực quốc tế để hỗ trợ phát triển và đào tạo nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn; tích cực truyền thông, lan tỏa hình ảnh Việt Nam là điểm đến của ngành công nghiệp bán dẫn; chỉ đạo các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài thúc đẩy hợp tác quốc tế về công nghiệp bán dẫn, cập nhật danh sách chuyên gia, nhân tài người Việt Nam ở nước ngoài liên quan đến lĩnh vực bán dẫn.

Bộ Giáo dục và Đào tạo bám sát thực hiện các nhiệm vụ về tổ chức đào tạo trong Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, định hướng 2050, trong đó chỉ đạo đẩy mạnh mô hình liên kết giữa nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn, bảo đảm hiệu quả, chất lượng.

Đề xuất cơ chế giá điện phù hợp cho các nhà máy sản xuất chip bán dẫn

Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan, đảm bảo nguồn điện ổn định, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, mạnh của ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó ưu tiên sử dụng điện sạch.

Đồng thời, khẩn trương nghiên cứu, đề xuất cơ chế giá điện phù hợp cho các nhà máy sản xuất chip bán dẫn và thiết bị điện tử tại Việt Nam, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý III/2025; khẩn trương nghiên cứu, rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 57/2025/NĐ-CP quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn, Nghị định số 58/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới và các văn bản quy định về điện tự sản xuất, tự tiêu thụ, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 8/2025.

Bộ Xây dựng có giải pháp đảm bảo hạ tầng giao thông, tạo thuận lợi cho việc vận chuyển, giao hàng và dịch vụ logistics của các doanh nghiệp sản xuất trong lĩnh vực bán dẫn; nghiên cứu, ban hành kế hoạch thúc đẩy ứng dụng công nghiệp chip bán dẫn phục vụ cơ sở hạ tầng giao thông, giao thông thông minh, đô thị thông minh, hoàn thành trong quý IV/2025.

Thúc đẩy nội địa hóa chuỗi cung ứng ngành công nghiệp bán dẫn

Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, đề xuất bổ sung khung pháp lý về danh mục khoáng sản chiến lược phục vụ phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét trong quý III/2025.

Tập trung thúc đẩy công tác điều tra, đánh giá khoáng sản chiến lược nhằm đảm bảo chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào, giảm phụ thuộc vào bên ngoài và thúc đẩy nội địa hóa chuỗi cung ứng ngành công nghiệp bán dẫn. Tăng cường công tác nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế để tiếp nhận công nghệ chế biến ngành nguyên liệu này. Báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả trong quý IV/2025; nghiên cứu, đề xuất cơ chế cấp phép đặc biệt cho khai thác và chế biến sâu các mỏ khoáng sản phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét trong quý IV/2025.

Bộ Tư pháp chủ động phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ, các cơ quan liên quan nghiên cứu, rà soát, đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách, tập trung tháo gỡ các vướng mắc, tạo hành lang pháp lý thuận lợi phục vụ phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, hoàn thành trong quý IV/2025.

Xây dựng chính sách đãi ngộ đội ngũ cán bộ ngành công nghiệp bán dẫn

Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng, đề xuất cơ chế, chính sách thu hút, đãi ngộ, trọng dụng nhân tài, phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phục vụ sự phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.

Các cơ quan thông tấn, báo chí chủ động, đa dạng hóa nội dung truyền thông, bảo đảm thông tin phong phú, sinh động, sáng tạo, phù hợp với từng nhóm đối tượng tiếp nhận; thường xuyên cập nhật, phản ánh đầy đủ, chính xác, kịp thời các thông tin, hình ảnh về chủ trương, chính sách, hoạt động phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, góp phần nâng cao nhận thức xã hội, khơi dậy tinh thần đổi mới sáng tạo, thu hút nguồn lực trong và ngoài nước tham gia phát triển ngành.